تحولات سال ۲۰۱۴، تاریخ جهان را دگرگون کرده است؟

به گزارش اسلام تایمز به نقل از خبرگزاری «نووستی»، سال ۲۰۱۴ پر از حوادث و رخدادهای مهمی درعرصه بین المللی بود که برای همیشه تاریخ جهان را تغییر داده است. جنگ داخلی در اوکراین، تیرگی روابط روسیه و غرب، تهدید گروه تروریستی داعش، گسترش ویروس بیماری ابولا، از مهمترین مسائلی هستند که در صدر اخبار جهان در سالی که روزهای پایانی آن را سپری می‌کنیم، قرار داشتند.

اوکراین عرصه جنگ داخلی شده است

شاید بتوان مهمترین رخداد سال ۲۰۱۴ را بحران در اوکراین نامید. این رویداد تقریبا روی اکثر مسائل مربوط به سیاست خارجی روسیه و روابط کشورهای دیگر با این کشور، تاثیر گذاشته است. بحران اوکراین که بعد از آنکه دولت اوکراین در اواخر سال ۲۰۱۳ امضای توافقنامه مربوط به مشارکت با اتحادیه اروپا را به تعویق انداخت، آغاز شد که چندین ماه مرکز شهر کی‌یف، پایتخت این کشور را عرصه اعتراضات گسترده خیابانی کرده و در نهایت منجر به سرنگون دولت کی‌یف و سرنگونی رژیم «ویکتور یانوکوویچ» و فرار وی از کشور شد.

ولی این پایان ماجرا نبود، با به قدرت رسیدن رهبران سیاسی «انقلاب میدان» و تصمیمات و عملکرد آنها در قبال مردم روس زبان اوکراین که بخصوص در مناطق جنوب و شرق این کشور زندگی می‌کنند، در ماه مارس سال ۲۰۱۴ منطقه کریمه و بندر سواستوپل با برگزاری همه پرسی سراسری و حمایت قاطع مردم از اوکراین جدا شده و به ترکیب فدراسیون روسیه پیوستند و در ماه آوریل و با اعلام عملیات نظامی ویژه در مناطق شرقی اوکراین، جنگ داخلی در اوکراین، عملا آغاز شد و این جنگ همچنان ادامه دارد.

آیا جنگ سرد جدیدی آغاز شده است؟

بعد از پیوستن منطقه کریمه به روسیه و آغاز عملیات نظامی مقامات کی‌یف در شرق اوکراین، روابط روسیه و غرب بطور جدی دچار تیرگی شد. برغم اینکه مقامات مسکو بارها اعلام کردند که دخالتی در اوضاع شرق اوکراین ندارند، کشورهای غربی اعمال فشار بسیاری را بر روسیه آغاز کردند که تاریخ نمونه آن را تنها در دوران جنگ سرد شاهد بود.

در اواخر ماه جولای آمریکا، اتحادیه اروپا، کانادا، استرالیا، نروژ، ژاپن و برخی دیگر کشورها تحریم‌های اقتصادی شدیدالحنی را علیه روسیه به اجرا گذاشتند. روسیه هم در پاسخ واردات برخی کالاها از این کشورها را ممنوع اعلام کرد. روابط روسیه و ناتو هم در نتیجه تصمیم رهبران کشورهای عضو ناتو در نشست ولز متوقف گردید. اکنون دولت اوکراین درصدد لغو وضعیت بی طرفی و عدم تعلق این کشور به بلوک خاصی است و حرکت به سمت عضویت در ناتو را در پیش گرفته است.

در پی تیرگی روابط با غرب، روسیه فعالانه به توسعه روابط تجاری-بازرگانی خود با سایر کشورهای جهان، بخصوص در قاره آسیا پرداخته است. بسیاری از کشورها و در راس آنها، چین، نه تنها به تحریم‌های غرب نپیوستند، بلکه در صدد توسعه روابط خود با روسیه هستند.

گروه ۸: غرب در نشست سران در روسیه شرکت نکرد

روسیه که در سال ۲۰۱۴ ریاست دوره ای گروه ۸ کشور بزرگ صنعتی جهان (جی ۸) را برعهده داشت، در ماه ژوئن میزان نشست سران این گروه در سوچی بود، ولی به دلیل اوضاع اوکراین، رهبران ۷ کشور دیگر از آمدن به روسیه خودداری کرده و اعلام کردند که تا زمانی که مسکو سیاست خود در قبال اوکراین را تغییر نداده، نشست گروه ۸ دیگر برگزار نخواهد شد. سپس رهبران ۷ کشور (جی-۷) در ولز انگلیس گرد هم جمع شدند.

روسیه از ساخت خط لوله گاز «جریان جنوبی» خودداری کرد

طرح ساخت خط لوله گاز «جریان جنوبی» که بعد از تکمیل قرار بود گاز طبیعی روسیه را بدون عبور از خاک اوکراین و از طریق بستر دریای سیاه به کشورهای اروپایی برساند، متوقف شد. رئیس‌جمهوری روسیه در جریان سفر اخیر خود به ترکیه اعلام کرد که روسیه در شرایط کنونی و با توجه به مانع تراشی‌های کشورهای اروپایی نمی‌تواند به تحقق طرح ساخت خط لوله گاز «جریان جنوبی» ادامه دهد. البته روسیه برای تامین نیاز گازی کشور ترکیه قصد دارد خط لوله گازی جدیدی بسازد.

بعد از اظهارات پوتین، «آلکسی میلر» رئیس شرکت گازپروم روسیه نیز اعلام کرد که بین این شرکت و شرکت«BOTAS» ترکیه یادداشت تفاهمی در خصوص مشارکت در زمینه ساخت خط لوله دریایی از طریق بستر دریای سیاه به امضاء رسیده است. رئیس شرکت گازپروم بعد بطور رسمی اعلام کرد که خط لوله گاز «جریان جنوبی» عملا دیگر تحقق نخواهد یافت و «این طرح بسته اعلام خواهد شد».

سرنوشت ناو «میسترال» نامشخص مانده

مسئله تحویل دو فروند ناو حامل بالگرد از نوع «میسترال» از سوی فرانسه به روسیه که بر اساس قرارداد امضاء شده بین دو کشور قرار بود امسال صورت بگیرد، بلاتکلیف باقی مانده است. این قرارداد در سال ۲۰۱۱ منعقد شد، اولین ناو باید در سال ۲۰۱۴ و دومین ناو در سال ۲۰۱۵به طرف روسی تحویل داده می‌شد.

آمریکا فعالانه مخالف تحویل این ناوها به روسیه است و فشار زیادی را بر مقامات پاریس وارد کرده است. دولت فرانسه هم از یک سو، موظف به تحویل این دو ناو به روسیه است و از طرف دیگر تحویل آنها را به بحران اوکراین مرتبط کرده و از اجرای تعهد خویش سرباز می‌زند.

جنگ جدیدی عراق را درگیر کرده است

دولت باراک اوباما که یکی از مهمترین اهداف خود را خارج کردن نیروهای آمریکایی از عراق و افغانستان اعلام کرده بود، بار دیگر دستور داده است تا نیروهای این کشور عملیات نظامی در خاک عراق را آغاز کنند. علت این مسئله هم حمله افراد تندروی گروه تروریستی داعش در تابستان سال ۲۰۱۴ به بسیاری از شهرهای عراق و تصرف آنها و همچنین فعال شدن آنها در مناطقی از خاک سوریه است.

این گروه تروریستی با آغاز عملیات نظامی ائتلاف بین المللی به سرکردگی آمریکا و بمباران مواضع آنها در خاک عراق و سوریه، تاکنون چند تن از اتباع کشورهای آمریکا، فرانسه و انگلیس را سربریده است. البته قربانیان اصلی جنایات این گروه، مردم بی دفاع عراق و سوریه هستند که تاکنون صدها هزار نفر از آنان، از جمله، زنان و کودکان بیشماری بدست این گروه تندرو وحشینانه به قتل رسیده‌اند.

برغم اختلاف بر سر اوکراین، کشورهای غربی بارها همکاری با روسیه برای مبارزه با داعش را ضروری اعلام کردند، ولی مقامات مسکو این مسئله را غیرقابل قبول ارزیابی کرده‌اند که رئیس جمهوری آمریکا تاکنون چندین بار روسیه را در کنار گروه داعش، یک تهدید جهانی نامیده است.

این مسئله نیز لازم به ذکر است که راهکار آمریکا برای مبارزه با این گروه تروریستی تاکنون موفقیت آمیز نبوده و هیچ نتیجه قابل توجهی به دنبال نداشته است.

اوباما حامیان خود را از دست داد

سال ۲۰۱۴ سال راحتی برای باراک اوباما نبود: عملیات نظامی خارجی جدید، گسترش بیماری ابولا، اعتراضات گسترده مردم آمریکا به خشونت پلیس این کشور نسبت به سیاهپوستان و بالاخره از دست دادن حمایت کنگره آمریکا در نتیجه پیروزی حزب جمهوری خواه در انتخابات میان دوره ای کنگره. فعلا اوباما با استفاده از حق خویش برای وتوی مصوبات کنگره، با مخالفان خود در حال مبارزه است، ولی از هم اکنون مشخص است که دو سال آخر ریاست جمهوری وی اصلا آسان نخواهد بود.

حل مسئله هسته‌ای ایران نیازمند زمان بیشتر است

طی ماه نوامبر گذشته (آبان ماه) دهمین دور از مذاکرات ایران و گروه کشورهای ۱+۵ که می‌بایست به امضای توافقنامه جامع هسته‌ای منجر شده و در شرایط کنترل آژانس بین المللی انرژی اتمی و محدودیت در برخی فعالیتهای هسته‌ای ، بطور تدریجی رژیم تحریمهای غرب علیه جمهوری اسلامی را لغو می کرد، در مدت تعیین شده نتوانست به توافق طرفین بیانجامد. البته خوشبختانه طرف‌های مذاکره کننده بار دیگر در خصوص ادامه مذاکرات، اینبار برای مدت ۷ ماه (تا آخر ماه ژوئن سال ۲۰۱۵- اوایل تابستان) به توافق رسیدند.

ضمن اینکه مواضع طرفین بیش از هر زمان دیگر به یکدیگر نزدیک شده است و حتی دولت آمریکا که بطور مرسوم مواضع سختی در قبال تهران دارد، خواستار رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران است. با وجود تمدید مذاکرات، مقامات تهران ابراز اطمینان کرده‌اند که توافق هسته‌ای حتی ممکن است زودتر از موعد مقرر و تا ماه مارس سال ۲۰۱۵ (بهار سال آینده) صورت بگیرد.

ابولا جهان را تهدید می‌کند

یکی از خطرناکترین بیماری‌های مرگبار طی ۴۰ سال گذشته در جهان، ویروس ابولا شناخته شده که برای نخستین بار در ماه مارس سال ۲۰۱۴ در غرب آفریقا ثبت شد و به تدریج کشورهای زیادی را در منطقه آلوده کرده و حتی به سایر کشورها هم نفوذ کرده است. این بیماری تا ۱۵ دسامبر (اواسط ماه آذر) تاکنون ۱۸۴۶۴ نفر را مبتلا کرده و ۶۸۴۱ نفر را به کام مرگ برده است.