۰
شنبه ۴ مهر ۱۳۹۴ ساعت ۰۹:۱۲
منطقه غرب آسیا محل پیدایش سه دین بزرگ یهودیت، مسحیت و اسلام، بالقوه دارای ظرفیت برخوردها، تنشها و چالشهای آیینی و مذهبی است. امری که طی اواخر قرن 20 و اوایل قرن 21 در سایه سیاستهای تفرقه انگیز قدرتهای غربی بالفعل رسیده است. درحالیکه برخوردها بین این ادیان در چارچوب بحثهای ایدئولوژیکی و تعصبی میتوانست تاحدودی طبیعی باشد اما بیشتر شاهد این برخوردها و تنش ها نه در بین سه دین مذکور بلکه در مذاهب و فرقه های مختلف دین اسلام هستیم.
منافع قدرت های غربی و به دور از غرب آسیا میتواند یکی از دلایل مهم آتش افروزیهای فعلی منطقه باشد. همچنین نهادن غده سرطانی در این منطقه از سوی این قدرتها و عمدتاً انگلستان و آمریکا که اسناد بیشماری از حمایتهای این دو قدرت در تشکیل رژیم جعلی اسراییل موجود است، میتواند دلیل دیگری از شدت گرفتن دعواهای درونی جهان اسلام باشد، چرا که بدون شک درگیر شدن کشورهای اسلامی با یکدیگر به بهانه های مختلف آنها را از هدف اصلی خود یعنی مقابله با اسراییل که شش سال با آن جنگیدند، دور خواهد کرد و نتیجه همین که در حال حاضر درصد بیشتری از خاک جهان اسلام برای اسراییلی ها زینت داده شده است و جولانگاه صهیونیست های افراطی شده است.
ویروس این اختلافات که در اتاقهای فکر غربی طراحی شده روز به روز در حال تکثیر شدن و از بین بردن وحدت کشورهای اسلامی است. درحالی که طی یک دهه گذشته هیولای طالبان به جان جهان اسلام حمله ور شده بود، امروز با لشکرکشیهای قدرتهای غربی که به بهانه از بین بردن طالبان راهی افغانستان شده بودند، شاهد رشد قارچگونه بنیادگرایی در قالب گروههای افراطی چون، القاعده، النصره، داعش، بوکوحرام و … در قالب شاخهها و گروههای مختلف در کشورهای اسلامی هستیم. امری که بهنظر میرسد در آینده بیش از این هم خواهد شد، چرا که هر چه بر دامنه این اختلافات و درگیریها افزوده میشود، صهیونیستها آسودهتر خواهند توانست در رژیم جعلی خودساخته، «محلهای» را به فلسطینیها اختصاص دهند، و فسطینی ها باید قدردان احترام صهیونیستها به حقوق بشر باشند!
وحدت اصل اساسی سیاست خارجی امام
در حال حاضر جهان اسلام از نبود «وحدت» بیش از هر امر دیگری رنج میبرد. در چنین وضعی بازخوانی مجدد آرا و افکار اندیشمندان و متفکران اسلامی چه سنی چه شیعی که سالها پیش نسبت به این آفتهای جهان اسلام آگاه بودند و در جهت بیداری آنها تلاش کردند میتواند مثمرثمر باشد، هر چند که ظاهراً تلاشهای دلسوزان وحدت جهان اسلام کمتر از کوشش دایه های مولدین رژیم جعلی به ثمر نشسته است.
از جمله مهمترین شخصیتهای معاصر جهان اسلام که همواره دغدغه وحدت جهان اسلام را داشته و در راستای آن گامهای عملی برداشته است امام خمینی (ره) است. وحدت جهان اسلام از مهمترین دغدغههای امام خمینی در طول مبارزات سیاسی و زعامت و رهبری جمهوری اسلامی بود، چرا که امام خمینی (ره) نسبت به پیامدهای تفرقه آگاهی کافی داشته و آن را به ضرر منافع جوامع اسلامی میدانستند. «وحدت و همبستگی ملی و اسلامی از مفاهیم و دالهای مرکزی گفتمان امام خمینی(ره) است».[1] امام خمینی معتقد بودند تحقق جمهوری اسلامی به عنوان حکومتی مطلوب حاصل وحدت بوده و در جهان اسلام نیز باید به دنبال وحدت همه کشورهای اسلامی فارغ از سنی مذهب و شیعه باشیم:
«الآن اجتماعاتی هست که به اسم شیعه و سنی بنا بر ایجاد اختلاف دارند؛ … نقشه اختلاف بین برادران را ریختند و به دنبال آن، در کشور خودمان هم اشخاصی دارند همان نقشه را پیاده می‌کنند، غافل از آن که اگر خدای نخواسته این قدرتهای بزرگ در ایران برگردند، نه اسلام می‌ماند و نه اهل سنتی و نه اهل تشیعی باقی می‌گذارند.»[2]
امام خمینی همواره بر نقشه‌های تفرقه‌افکنانه از سوی قدرتهای بزرگ برای تمام کشورهای اسلامی تأکید می کند و از مسلمانان می‌خواهد که در برابر این توطئه ها آگاه باشند و از آن دوری جویند:
«برادران اهل سنت در کشورهای اسلامی بدانند که عمال وابسته به قدرتهای شیطانی بزرگ خیرخواه اسلام و مسلمانان نیستند و لازم است مسلمانان از آنان تبری کنند و به تبلیغات نفاق‌افکنانه آنان گوش فرا ندهند»[3]
یکی از محورهای سیاست خارجی امام توجه به‌ضرورت وحدت در برابر جبهه واحد کفر جهانی و پرهیز از هرگونه اختلافی که منجر به سوءاستفاده دشمنان باشد، است.[4] امام خمینی(ره) مهمترین سوءاستفاده دشمنان اسلام را تلاش برای تفرقه بین دو مذهب اصلی میداند:
«از ملی‌گرایی خطرناک‌تر و غم‌انگیزتر، ایجاد اختلاف بین اهل سنت و جماعت با شیعیان است و القای تبلیغات فتنه‌انگیز و دشمنی‌ساز بین برادران اسلامی است و الحمدالله در انقلاب اسلامی هیچ اختلافی بین این دو طایفه وجود ندارد و همه با دوستی و اخوت در کنار هم زندگی می‌کنند»[5]
امام وحدت را یک تاکتیک یا ابزار مصلحتی برای پیشبرد اهداف و مقاصد سیاسی انقلاب نمی‌بیند بلکه وحدت را یک اصل اسلامی تعریف میکند.[6] برهمین اساس امام خمینی راه مقابله با این توطئه‌ها را صرفاً در وحدت جهان اسلام میداند:
«امروز روزی است که تمام طوایف مسلمانان مقابل هستند با قدرتهای شیطانی که اساس اسلام را می‌خواهند از بین ببرند. امروز روزی است که همه بهدستور اسلام، به دستور قرآن باهم متحد باشند و تنازع نکنند»[7]
عملگرایی امام در سیاست خارجی؛ محکومیت کشتار حجاج ایرانی
امام خمینی(ره) با طرح آرا و افکار خود، چون دفاع از کیان اسلام و مسلمین، گستره روابط بر اساس مبانی اسلام و انسانی، وحدت جهان اسلام و …. توانست به لحاظ «نظری» اصول اساسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی را شکل دهد، اما باید اشاره کرده که امام خمینی به این اصول نظری اکتفا نکرد بلکه به لحاظ «عملی» نیز در سطح بینالملل و مسائل داخلی بر اصول نظری مدنظر خود تأکید و عمل کرد. محکومیت کشتار حجاج ایرانی نمونه عینی و عملی پایبندی امام خمینی به اصل «وحدت جهان اسلام» است، چرا که این واقعه نمونه عملی تلاش برای تفرقه و از بین بردن وحدت جهان اسلام بود. در پاسخ به این عمل بود که امام خمینی نسبت به آن واکنش جدی نشان دادند و در نامه به پادشاه عربستان ریشه این اقدام را در نبود وحدت بین جهان اسلام دانستند:
«… این‌جانب تمام گرفتاری‌ها و بدبختی‌های مسلمین و دولت‌های کشورهای اسلامی را در اختلاف و نفاق بین آنان می‌دانم. …. پیامبر اسلام مسلمانان را به اعتصام به «حبل-الله» دعوت و از تفرقه و اختلاف تحذیر ….. اکنون به‌واسطه کج‌فهمی‌ها و غرض‌ورزی‌ها و تبلیغات وسیع ابرقدرت‌ها کار را به آنجا بکشانند که دخالت در امور سیاسی و اجتماعی که مورد احتیاج مبرم و از اهم امور مسلمین است، در حرمین شریفین جرم شناخته شود ….. از خداوند متعال خواستارم که مسلمانان را از خواب غفلت بیدار و عظمت اسلام را روزافزون فرماید؛ و مسلمانان و خصوص دولتمردان را به آنچه صلاح اسلام و مسلمین است هدایت فرماید…»[8]
جمهوری اسلامی خود را موظف میدید سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملتهای اسلامی قرار دهد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.[9] به همین خاطر امام خمینی هنگامی که می بیند هدف آل سعود برای از بین بردن وحدت جهان اسلام است نسبت به آن موضع محکم و جدی میگیرد:
«اما آنچه زائران عزیز باید بدانند اینکه آمریکا و آل سعود، حادثه مکه را یک مبارزه فرقه ای و نزاع قدرت میان شیعه و سنی ترسیم نموده؛ و ایران و رهبران آن را به عنوان کسانی که هوس رسیدن به یک امپراتوری بزرگ را در سر می‌پرورانند معرفی می‌کنند …. جای تعجب نیست که به ایران و حکومتی که از بدو پیروزی تابه‌حال فریاد وحدت مسلمین را سر داده است و در همه حوادث جهان اسلام خود را شریک غم و شادی مسلمانان میداند تهمت افتراق و جدایی مسلمانان را بزنند».[10]
رحمت مهدوی
[1] محمدحسین بهزادی، وحدت اسلامی از منظر امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، دوره سوم، شماره هفتم، تابستان 1393، ص: 54 – 56
[2] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 14، ص:181٫
[3] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 13، ص: 81٫٫
[4] تحقیقات اسلامی دفتر تحقیقات اسلامی، نگاهی به محورهای سیاست خارجی از دیدگاه امام خمینی (ره)، مجله سیاست خارجی، سال 13، شماره 3، پاییز 1387، ص: ص: 892
[5] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 13، ص: 81٫
[6] جعفری، علی‌اکبر، ذوالفقاری، وحید، اندیشه‌ها و راهبردهای اِعمالی امام خمینی (ره) در نظام بینالملل، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و ششم، شماره 2، تابستان 1391، ص: 339
[7] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 13، ص: 102٫
[8] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 15، ص: 290- 293٫
[9] عنایت الله یزدانی، پیشین، ص: 370٫
[10] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 21، ص: 78.
منافع قدرت های غربی و به دور از غرب آسیا میتواند یکی از دلایل مهم آتش افروزیهای فعلی منطقه باشد. همچنین نهادن غده سرطانی در این منطقه از سوی این قدرتها و عمدتاً انگلستان و آمریکا که اسناد بیشماری از حمایتهای این دو قدرت در تشکیل رژیم جعلی اسراییل موجود است، میتواند دلیل دیگری از شدت گرفتن دعواهای درونی جهان اسلام باشد، چرا که بدون شک درگیر شدن کشورهای اسلامی با یکدیگر به بهانه های مختلف آنها را از هدف اصلی خود یعنی مقابله با اسراییل که شش سال با آن جنگیدند، دور خواهد کرد و نتیجه همین که در حال حاضر درصد بیشتری از خاک جهان اسلام برای اسراییلی ها زینت داده شده است و جولانگاه صهیونیست های افراطی شده است.
ویروس این اختلافات که در اتاقهای فکر غربی طراحی شده روز به روز در حال تکثیر شدن و از بین بردن وحدت کشورهای اسلامی است. درحالی که طی یک دهه گذشته هیولای طالبان به جان جهان اسلام حمله ور شده بود، امروز با لشکرکشیهای قدرتهای غربی که به بهانه از بین بردن طالبان راهی افغانستان شده بودند، شاهد رشد قارچگونه بنیادگرایی در قالب گروههای افراطی چون، القاعده، النصره، داعش، بوکوحرام و … در قالب شاخهها و گروههای مختلف در کشورهای اسلامی هستیم. امری که بهنظر میرسد در آینده بیش از این هم خواهد شد، چرا که هر چه بر دامنه این اختلافات و درگیریها افزوده میشود، صهیونیستها آسودهتر خواهند توانست در رژیم جعلی خودساخته، «محلهای» را به فلسطینیها اختصاص دهند، و فسطینی ها باید قدردان احترام صهیونیستها به حقوق بشر باشند!
وحدت اصل اساسی سیاست خارجی امام
در حال حاضر جهان اسلام از نبود «وحدت» بیش از هر امر دیگری رنج میبرد. در چنین وضعی بازخوانی مجدد آرا و افکار اندیشمندان و متفکران اسلامی چه سنی چه شیعی که سالها پیش نسبت به این آفتهای جهان اسلام آگاه بودند و در جهت بیداری آنها تلاش کردند میتواند مثمرثمر باشد، هر چند که ظاهراً تلاشهای دلسوزان وحدت جهان اسلام کمتر از کوشش دایه های مولدین رژیم جعلی به ثمر نشسته است.
از جمله مهمترین شخصیتهای معاصر جهان اسلام که همواره دغدغه وحدت جهان اسلام را داشته و در راستای آن گامهای عملی برداشته است امام خمینی (ره) است. وحدت جهان اسلام از مهمترین دغدغههای امام خمینی در طول مبارزات سیاسی و زعامت و رهبری جمهوری اسلامی بود، چرا که امام خمینی (ره) نسبت به پیامدهای تفرقه آگاهی کافی داشته و آن را به ضرر منافع جوامع اسلامی میدانستند. «وحدت و همبستگی ملی و اسلامی از مفاهیم و دالهای مرکزی گفتمان امام خمینی(ره) است».[1] امام خمینی معتقد بودند تحقق جمهوری اسلامی به عنوان حکومتی مطلوب حاصل وحدت بوده و در جهان اسلام نیز باید به دنبال وحدت همه کشورهای اسلامی فارغ از سنی مذهب و شیعه باشیم:
«الآن اجتماعاتی هست که به اسم شیعه و سنی بنا بر ایجاد اختلاف دارند؛ … نقشه اختلاف بین برادران را ریختند و به دنبال آن، در کشور خودمان هم اشخاصی دارند همان نقشه را پیاده می‌کنند، غافل از آن که اگر خدای نخواسته این قدرتهای بزرگ در ایران برگردند، نه اسلام می‌ماند و نه اهل سنتی و نه اهل تشیعی باقی می‌گذارند.»[2]
امام خمینی همواره بر نقشه‌های تفرقه‌افکنانه از سوی قدرتهای بزرگ برای تمام کشورهای اسلامی تأکید می کند و از مسلمانان می‌خواهد که در برابر این توطئه ها آگاه باشند و از آن دوری جویند:
«برادران اهل سنت در کشورهای اسلامی بدانند که عمال وابسته به قدرتهای شیطانی بزرگ خیرخواه اسلام و مسلمانان نیستند و لازم است مسلمانان از آنان تبری کنند و به تبلیغات نفاق‌افکنانه آنان گوش فرا ندهند»[3]
یکی از محورهای سیاست خارجی امام توجه به‌ضرورت وحدت در برابر جبهه واحد کفر جهانی و پرهیز از هرگونه اختلافی که منجر به سوءاستفاده دشمنان باشد، است.[4] امام خمینی(ره) مهمترین سوءاستفاده دشمنان اسلام را تلاش برای تفرقه بین دو مذهب اصلی میداند:
«از ملی‌گرایی خطرناک‌تر و غم‌انگیزتر، ایجاد اختلاف بین اهل سنت و جماعت با شیعیان است و القای تبلیغات فتنه‌انگیز و دشمنی‌ساز بین برادران اسلامی است و الحمدالله در انقلاب اسلامی هیچ اختلافی بین این دو طایفه وجود ندارد و همه با دوستی و اخوت در کنار هم زندگی می‌کنند»[5]
امام وحدت را یک تاکتیک یا ابزار مصلحتی برای پیشبرد اهداف و مقاصد سیاسی انقلاب نمی‌بیند بلکه وحدت را یک اصل اسلامی تعریف میکند.[6] برهمین اساس امام خمینی راه مقابله با این توطئه‌ها را صرفاً در وحدت جهان اسلام میداند:
«امروز روزی است که تمام طوایف مسلمانان مقابل هستند با قدرتهای شیطانی که اساس اسلام را می‌خواهند از بین ببرند. امروز روزی است که همه بهدستور اسلام، به دستور قرآن باهم متحد باشند و تنازع نکنند»[7]
عملگرایی امام در سیاست خارجی؛ محکومیت کشتار حجاج ایرانی
امام خمینی(ره) با طرح آرا و افکار خود، چون دفاع از کیان اسلام و مسلمین، گستره روابط بر اساس مبانی اسلام و انسانی، وحدت جهان اسلام و …. توانست به لحاظ «نظری» اصول اساسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی را شکل دهد، اما باید اشاره کرده که امام خمینی به این اصول نظری اکتفا نکرد بلکه به لحاظ «عملی» نیز در سطح بینالملل و مسائل داخلی بر اصول نظری مدنظر خود تأکید و عمل کرد. محکومیت کشتار حجاج ایرانی نمونه عینی و عملی پایبندی امام خمینی به اصل «وحدت جهان اسلام» است، چرا که این واقعه نمونه عملی تلاش برای تفرقه و از بین بردن وحدت جهان اسلام بود. در پاسخ به این عمل بود که امام خمینی نسبت به آن واکنش جدی نشان دادند و در نامه به پادشاه عربستان ریشه این اقدام را در نبود وحدت بین جهان اسلام دانستند:
«… این‌جانب تمام گرفتاری‌ها و بدبختی‌های مسلمین و دولت‌های کشورهای اسلامی را در اختلاف و نفاق بین آنان می‌دانم. …. پیامبر اسلام مسلمانان را به اعتصام به «حبل-الله» دعوت و از تفرقه و اختلاف تحذیر ….. اکنون به‌واسطه کج‌فهمی‌ها و غرض‌ورزی‌ها و تبلیغات وسیع ابرقدرت‌ها کار را به آنجا بکشانند که دخالت در امور سیاسی و اجتماعی که مورد احتیاج مبرم و از اهم امور مسلمین است، در حرمین شریفین جرم شناخته شود ….. از خداوند متعال خواستارم که مسلمانان را از خواب غفلت بیدار و عظمت اسلام را روزافزون فرماید؛ و مسلمانان و خصوص دولتمردان را به آنچه صلاح اسلام و مسلمین است هدایت فرماید…»[8]
جمهوری اسلامی خود را موظف میدید سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملتهای اسلامی قرار دهد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.[9] به همین خاطر امام خمینی هنگامی که می بیند هدف آل سعود برای از بین بردن وحدت جهان اسلام است نسبت به آن موضع محکم و جدی میگیرد:
«اما آنچه زائران عزیز باید بدانند اینکه آمریکا و آل سعود، حادثه مکه را یک مبارزه فرقه ای و نزاع قدرت میان شیعه و سنی ترسیم نموده؛ و ایران و رهبران آن را به عنوان کسانی که هوس رسیدن به یک امپراتوری بزرگ را در سر می‌پرورانند معرفی می‌کنند …. جای تعجب نیست که به ایران و حکومتی که از بدو پیروزی تابه‌حال فریاد وحدت مسلمین را سر داده است و در همه حوادث جهان اسلام خود را شریک غم و شادی مسلمانان میداند تهمت افتراق و جدایی مسلمانان را بزنند».[10]
رحمت مهدوی
[1] محمدحسین بهزادی، وحدت اسلامی از منظر امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، دوره سوم، شماره هفتم، تابستان 1393، ص: 54 – 56
[2] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 14، ص:181٫
[3] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 13، ص: 81٫٫
[4] تحقیقات اسلامی دفتر تحقیقات اسلامی، نگاهی به محورهای سیاست خارجی از دیدگاه امام خمینی (ره)، مجله سیاست خارجی، سال 13، شماره 3، پاییز 1387، ص: ص: 892
[5] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 13، ص: 81٫
[6] جعفری، علی‌اکبر، ذوالفقاری، وحید، اندیشه‌ها و راهبردهای اِعمالی امام خمینی (ره) در نظام بینالملل، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و ششم، شماره 2، تابستان 1391، ص: 339
[7] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 13، ص: 102٫
[8] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 15، ص: 290- 293٫
[9] عنایت الله یزدانی، پیشین، ص: 370٫
[10] روح الله خمینی، صحیفه، جلد 21، ص: 78.
مرجع : رصد
کد مطلب : ۴۸۷۴۶۷
منتخب
۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
