برندگان و بازندگان قطعنامه شورای امنیت درباره سوریه

قطعنامه سازمان ملل درباره سوریه که به نظر تاریخی می‌آید و قرار است به 5 سال جنگ در سوریه که موجب مرگ 250 هزار انسان و ویرانی کشور شده است پایین دهد، باید موجب شادی و خوشحالی سوری‌ها می‌شد اما نه مردم، نه دولت و نه معارضان سوری تصویب این قطعنامه را جشن نگرفتند و خوشحال نشدند. قرار است این قطعنامه موجب بازگشت صدها هزار پناهنده و آواره سوری به شهرها و روستاهایشان شود. اما شاد نشدن سوری‌ها از تصویب این قطعنامه شاید به دلیل تردیدی باشد که اکثریت قریب به اتفاق مردم سوریه در موفقیت آن دارند. عامل تعیین‌کننده یا رمز عبوری که منجر به تصویب این قطعنامه شد به عقیده ما، توافق 2 ابرقدرت و نپرداختن قطعنامه شورای امنیت به آینده بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه است که به خودی خود یک پیروزی دیپلماتیک قابل توجه برای روسیه و متحدان آن و کشورهای عضو بریکس و امتیاز قابل ملاحظه‌ای از سوی آمریکا و متحدان اروپایی، عرب و ترک این کشور به‌شمار می‌رود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه موفق شد تا نظر خود را در وهله اول با اعزام نیروی نظامی به سوریه و در وهله دوم از طریق دیپلماتیک تحمیل کند و اوج این قدرت نظامی زمانی بود که نیروها، هواپیماها و موشک‌های اس -300 خود را به سوریه فرستاد و با کمال جدیت در کنفرانس مطبوعاتی سالانه 2 روز قبل در مسکو در حضور یکهزار و 500 روزنامه‌نگار تاکید کرد این مردم سوریه هستند که سرنوشت خود را تعیین می‌کنند و وی اجازه نخواهد داد که هیچ کسی رئیس‌جمهوری را بر سوریه تحمیل کند. قطعنامه جدید سازمان ملل کشورهای عربی را به طور کامل از بحران سوریه خارج و آن را بین‌المللی کرد. بین‌المللی کردن بحران سوریه موجب شد تا جلوی هرگونه مداخله نظامی یا مالی کشورهای عربی خواستار سرنگونی اسد مثل عربستان سعودی و قطر گرفته شود، زیرا هرگونه حمایتی نقض این قطعنامه تفسیر خواهد شد و نقش مثلث عربستان، قطر و ترکیه هم‌اکنون تنها به مشارکت در جنگ آینده بر ضد داعش و جبهه النصره و دیگر گروه‌های موجود در فهرست تروریسم محدود شده است. جالب است که وظایف اصلی مشخص شده توسط کنفرانس وین برای عربستان یعنی تشکیل هیات مخالفان سوری برای مذاکره با دولت سوریه و برای اردن یعنی شناسایی گروه‌های تروریستی از آنها سلب و اغلب توصیه‌های آنان نادیده گرفته شده است. جلسه مخالفان سوریه در ریاض، کردها و برخی دیگر از گروه‌های مخالفان را حذف و ریاض حجاب، نخست‌وزیر سابق سوریه را به عنوان رئیس هیات عالی هماهنگی انتخاب کرد تا مقدمه‌ای باشد برای انتخاب وی به عنوان رئیس‌جمهور آینده سوریه اما این انتخاب با مخالفت شدید مخالفان چه در داخل دولت سوریه و چه در خارج مواجه شده است. وظیفه شناسایی گروه‌های تروریستی سوری که به اردن سپرده شده بود از این کشور سلب و به کمیته‌ای تحت عنوان «گروه کار بین‌المللی برای تهیه لیست جدید گروه‌های تروریستی» با حضور روسیه، ایران، عمان، مصر و ترکیه تحویل شد. تلاش‌های بین‌المللی هم اکنون بر چگونگی مبارزه با گروه‌های تروریستی و به طور خاص داعش که اولویت اول بیش از یکصد کشور جهان به رهبری 2 ابرقدرت جهانی است و سپس تضمین موفقیت مذاکرات برای مرحله انتقالی و اختیارات آن متمرکز خواهد بود. دولت‌های عربی که در طول 5 سال گذشته برای سرنگونی دولت سوریه میلیاردها دلار هزینه کردند و هزاران تن سلاح در اختیار مخالفان قرار دادند، هم‌اکنون دچار ناامیدی زیادی شده‌اند زیرا هم اموالشان به هدر رفت و هم به حمایت از تروریسم متهم شده‌اند و باید صدها میلیارد دلار غرامت مالی برای بازسازی سوریه پرداخت کنند در حالی که خودشان به علت کاهش قیمت نفت با کسری بودجه و بحران اقتصادی مواجهند. قطعنامه شورای امنیت که روز جمعه گذشته تصویب شد بر ازسرگیری مذاکرات صلح سوریه در ماه ژانویه برای تشکیل دولت انتقالی و آتش‌بس در سراسر سوریه تاکید کرد. براساس این قطعنامه یک دولت معتبر، فراگیر و عاری از هرگونه فرقه‌گرایی طی 6 ماه آینده باید در سوریه تشکیل و انتخاباتی آزاد و عادلانه طی 18 ماه آینده با نظارت سازمان ملل متحد نیز در این کشور برگزار شود. و دولت انتقالی باید کاملا سوری باشد و مردم سوریه درباره آینده کشورشان تصمیم‌گیری خواهند کرد.

عبدالباری عطوان