۰
شنبه ۳ بهمن ۱۳۹۴ ساعت ۱۳:۱۶
سفر دو مقام بلند‌پایه عربستان به پاکستان و سپس سفر نواز شریف و فرمانده ارتش پاکستان به عربستان و ایران در عرض کمتر از دو هفته، نشان دهنده اهمیت موضوع اختلاف ایران و عربستان است، به ویژه که پاکستان با هدف کاهش تنش‌ها بین ایران و عربستان، ماموریت میانجیگری را به عهده گرفته است.
اسلام‌آباد نمی‌خواهد تنش‌های فرقه‌ای افزایش یابد و از تنش‌های موجود ایران و عربستان، گروه‌های تروریستی - تکفیری سود ببرند. به همین جهت اسلام‌آباد محتاطانه عمل کرده و سعی میکند تنش‌های موجود بین ریاض و تهران را کاهش دهد.
نواز شریف، نخست وزیر پاکستان، در بدو ورود به ایران مورد استقبال حسین دهقان، وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و سپس با حجت‌الاسلام حسن روحان،ی رئیس جمهوری اسلامی ایران و اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری دیدارهایی داشت. نواز شریف در این دیدار، علاوه بر ابلاغ تبریک دولت و ملت پاکستان به مقامات ایرانی به مناسبت لغو تحریم‌ها، رسما از آقای روحانی برای سفر به اسلام آباد دعوت کرد.
لازم به ذکر است که مقامات پاکستانی روز دوشنبه 28 دی نیز به عربستان سفر کرده و نواز شریف به اتفاق ژنرال راحیل شریف، با ملک سلمان، پادشاه عربستان دیدار کردند و سرتاج‌عزیز، مشاور امور خارجی و طارق فاطمی، دستیار ویژه نخست‌وزیر پاکستان، نواز شریف، را در این سفر همراهی می‌کنند.
در شرایط کنونی پاکستان اعلام کرده است که علاقمند به میانجیگری میان ایران و عربستان برای حل اختلاف‌های دیپلماتیک دو کشور از طریق مسالمت‌آمیز اقدام کند و این شیوه را به نفع جهان اسلام می‌داند. این در حالی است که وزیر دفاع پاکستان هم روز سه شنبه 29 دی، با اشاره به سفر جاری سران دولت و ارتش پاکستان به تهران، برای کمک به حل تنش میان ایران و عربستان، اعلام کرد که دیدار روز گذشته محمد نواز شریف با پادشاه عربستان امیدوار کننده بوده و پاسخ مثبت از عربستان دریافت شده است و در تهران نیز تلاش‌ها برای برطرف کردن تنش میان ایران و عربستان ادامه خواهد داشت.
روزنامه اردو زبان «جنگ» نیز روز گذشته از ریاض گزارش داد که ملک سلمان در دیدار نوازشریف و ژنرال راحیل شریف، فرمانده ارتش پاکستان، از ابتکار و نقش اسلام آباد برای کمک به رفع تنش‌ها تمجید کرده و گفته است: «خواستار رفع مسالمت‌آمیز تنش‌های فعلی با ایران هستیم.»
در تحلیل سفر نواز شریف و راحیل شریف، باید به چند نکته اساسی اشاره کرد:
1- پاکستان به عنوان یک کشور اسلامی و عمدتا سنی مذهب، از یک سو روابط راهبردی با عربستان سعودی دارد و همواره از کمک‌های اقتصادی و انرژی ارزان عربستان بهره‌مند بوده و شخص نواز شریف، سال‌‌ها مورد حمایت ریاض قرار داشته است. از سوی دیگر این کشور در همسایگی ایران، روابط گسترده تاریخی و فرهنگی با تهران دارد و به همین جهت اسلام‌آباد قادر به ایفای نقش میانجیگری بین ایران و عربستان است.
دولت پاکستان و نواز شریف به نوعی خود را وامدار عربستان احساس میکند و بر اساس آمار موجود حجم مبادلات تجاری عربستان و پاکستان طی 10 سال گذشته به نزدیک 32 میلیارد دلار رسیده است. به همین جهت در تلاش است تا برای جلب رضایت خاطر مقامات آل سعود و تداوم کمک‌های اقتصادی عربستان، به میانجیگری میان ایران و عربستان اقدام کند. البته در خصوص ائتلاف خودساخته عربستان که با هدف مقابله با تروریسم شکل گرفته و پاکستان هم عضوی از آن است، باید گفت که هنوز این ائتلاف بطور کامل شکل نگرفته است و میزان و نوع مشارکت پاکستان در آن همچنان مبهم است.
2- تنش‌های موجود میان ایران و عربستان سعودی، عمدتا بر پایه‌ی ایدئولوژی و بازی‌های ژئوپلتیکی شکل گرفته و ساختار قدرت دو کشور ایران و عربستان، حاضر به عدول از راهبردهای خود نیستند.
عربستان سعودی، ایران را به توسعه طلبی و مداخله در منطقه متهم میکند و خواهان خروج ایران از عراق و سوریه بوده و به شدت از حمایت ایران از بشار اسد خشمگین است. این در حالی است که آل سعود طی چند سال گذشته با حمایت از جریان‌های تروریستی – تکفیری، به نوعی در جبهه غربی- صهیونیستی قرار گرفته و با حمایت‌های مالی، تسلیحاتی و ایدئولوژیکی از داعش، جبهه‌النصره، احرار الشام و حتی بوکوحرام و الشباب و چندین گروه تکفیری تروریستی، نظم سیاسی منطقه غرب آسیا را برهم زده است و این امر موجب ایجاد فرصت برای رژیم صهیونیستی و آمریکایی‌ها شده است تا ضمن ایجاد تنش‌های سنی – شیعی و سنی – سنی، روابط کشورهای تاثیرگذار منطقه را نیز با یکدیگر تیره کند.
بنابراین هرچند چنان که گفته شد، اسلام آباد با توجه به وابستگی های اقتصادی به ریاض و نزدیکی های فرهنگی با ایران، راغب به اعمال نقش میانجی گری بین تهران و ریاض است، اما با توجه به رویکردهای منطقه‌ای ایران و عربستان، بعید است که پاکستان بتواند در حل درازمدت تنش بین دو کشور ایران و عربستان موثر واقع شود.
3- در خصوص سفر «عادل الجبیر» وزیر خارجه و «محمد بن سلمان» وزیر دفاع و جانشین ولیعهد عربستان سعودی به اسلام آباد که طی ده روز پیش صورت گرفت، دو دیگاه وجود دارد. اولین دیدگاه، هدف عربستان در رابطه با سفر مقامات این کشور به پاکستان را شرکت پاکستان در ائتلاف نظامی جدید ریاض علیه تروریسم، کاهش و قطع روابط اسلام‌آباد با تهران، همکاری نظامی عربستان و پاکستان تلقی کرده است. جلب حمایت پاکستان برای تحت فشار قرار دادن ایران، مهم‌ترین محور سفر بن‌سلمان و وزیر خارجه عربستان تحلیل شد. (البته باید عنوان کرد که در صورت پیوستن پاکستان به محور عربستان، هند، رقیب سرسخت اسلام آباد، بیش از پیش به ایران نزدیک خواهد شد و این مساله می تواند به ضرر پاکستان که از لحاظ اقتصادی و نظامی و سیاسی حجم و جایگاهی به مراتب کمتر از هند دارد، تمام شود و حتی نقش آن را در افغانستان، تحت تاثیر قرار دهد.)
اما دیدگاه دوم این است که سفر مقامات عربستانی به اسلام‌آباد و ایفای نقش میانجیگری بین ریاض و تهران، از سوی مقامات سعودی پیشنهاد شده است و بر خلاف سفرهای گذشته، مقامات پاکستانی ابتدا به عربستان و سپس ایران سفر کردند و نیز محور این سفرها هم با هدف میانجیگری و کاهش تنش در روابط ایران و عربستان عنوان شده است.
نتیجه گیری
عربستان از یک سو به شدت تحت تاثیر تبلیغات سیاسی منطقه است که همواره و به طور مداوم از سوی غربی‌ها و رژیم صهیونیستی، تصویری خطرناک از قدرت شیعه و قدرت منطقه‌ای ایران تبلیغ می‌کنند و از سوی دیگر آغاز بیداری اسلامی در غرب آسیا و شمال آفریقا و شکست سیاست‌های عربستان و حامیانش در ساقط کردن حکومت قانونی بشار اسد و بدنامی حاصل از این شکست‌ها برای عربستان به دلیل حمایت گسترده از داعش و گروه‌های تکفیری – تروریستی، عدم دستاورد مشخص در بمباران مردم مظلوم یمن، در کنار فاجعه منا و اعدام آیت‌الله شیخ نمر باقر النمر، و بسیاری از اقدامات تخریب دیگر موجب شده است تا جایگاه منطقه‌ای عربستان سعودی بیش از پیش متزلزل گردد.
در این میان، جمهوری اسلامی ایران در مقابل اقداماتی که عربستان علیه ایران و برخی کشورهای منطقه انجام داده است، با بازیگری منطقی و مناسب، سعی کرده است سطح تنش‌ها را کنترل کرده و در دام تبلیغات ضد ایرانی ریاض قرار نگیرد. اکنون چهره واقعی عربستان و نقش آن در ایجاد بحران‌های منطقه‌ای و اشاعه تروریسم، به وضوح مشخص شده است و بسیاری از سیاستمداران، نویسندگان و کارشناسان سیاسی جهان، منتقد جدی سیاست‌های عربستان هستند.
محمد جواد ظریف، .زیر خارجه کشورمان، در مقاله خود که در نیویورک تایمز منتشر شد، به سیاست‌های کثیف عربستان اشاره کرده بود. گردن زدن مخالفان سیاسی نظیر شیخ نمر، روحانی برجسته شیعیان عربستان و نادیده گرفتن حقوق اولیه اقلیت‌ها از جمله زنان، بی‌توجهی به نقش مردم و بسیاری از موارد این چنینی، اقداماتی نیستند که از چشم افکار عمومی منطقه و جهان پنهان مانده باشند.
بنابر موارد فوق، این گمانه بیشتر قابل دفاع است که عربستان به دلیل شکست‌ها و ضعف‌هایش و هم‌چنین عدم توانایی مقابله با سیاست‌های ایران، می‌خواهد از ظرفیت‌های پاکستان در میانجیگری بین ریاض و تهران استفاده کند. اگر چنین فرضیه‌ای را بپذیریم باید نسبت به حل و فصل برخی تنش‌ها خوش‌بین بود. چرا که نه عربستان و نه ایران خواهان آغاز جنگ دیگری در منطقه نیستند به ویژه این که عامل اصلی تنش‌های دو کشور، به مداخلات غربی‌ها و رژیم صهیونیستی مربوط می‌شود.
اسماعیل باقری
اسلام‌آباد نمی‌خواهد تنش‌های فرقه‌ای افزایش یابد و از تنش‌های موجود ایران و عربستان، گروه‌های تروریستی - تکفیری سود ببرند. به همین جهت اسلام‌آباد محتاطانه عمل کرده و سعی میکند تنش‌های موجود بین ریاض و تهران را کاهش دهد.
نواز شریف، نخست وزیر پاکستان، در بدو ورود به ایران مورد استقبال حسین دهقان، وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و سپس با حجت‌الاسلام حسن روحان،ی رئیس جمهوری اسلامی ایران و اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری دیدارهایی داشت. نواز شریف در این دیدار، علاوه بر ابلاغ تبریک دولت و ملت پاکستان به مقامات ایرانی به مناسبت لغو تحریم‌ها، رسما از آقای روحانی برای سفر به اسلام آباد دعوت کرد.
لازم به ذکر است که مقامات پاکستانی روز دوشنبه 28 دی نیز به عربستان سفر کرده و نواز شریف به اتفاق ژنرال راحیل شریف، با ملک سلمان، پادشاه عربستان دیدار کردند و سرتاج‌عزیز، مشاور امور خارجی و طارق فاطمی، دستیار ویژه نخست‌وزیر پاکستان، نواز شریف، را در این سفر همراهی می‌کنند.
در شرایط کنونی پاکستان اعلام کرده است که علاقمند به میانجیگری میان ایران و عربستان برای حل اختلاف‌های دیپلماتیک دو کشور از طریق مسالمت‌آمیز اقدام کند و این شیوه را به نفع جهان اسلام می‌داند. این در حالی است که وزیر دفاع پاکستان هم روز سه شنبه 29 دی، با اشاره به سفر جاری سران دولت و ارتش پاکستان به تهران، برای کمک به حل تنش میان ایران و عربستان، اعلام کرد که دیدار روز گذشته محمد نواز شریف با پادشاه عربستان امیدوار کننده بوده و پاسخ مثبت از عربستان دریافت شده است و در تهران نیز تلاش‌ها برای برطرف کردن تنش میان ایران و عربستان ادامه خواهد داشت.
روزنامه اردو زبان «جنگ» نیز روز گذشته از ریاض گزارش داد که ملک سلمان در دیدار نوازشریف و ژنرال راحیل شریف، فرمانده ارتش پاکستان، از ابتکار و نقش اسلام آباد برای کمک به رفع تنش‌ها تمجید کرده و گفته است: «خواستار رفع مسالمت‌آمیز تنش‌های فعلی با ایران هستیم.»
در تحلیل سفر نواز شریف و راحیل شریف، باید به چند نکته اساسی اشاره کرد:
1- پاکستان به عنوان یک کشور اسلامی و عمدتا سنی مذهب، از یک سو روابط راهبردی با عربستان سعودی دارد و همواره از کمک‌های اقتصادی و انرژی ارزان عربستان بهره‌مند بوده و شخص نواز شریف، سال‌‌ها مورد حمایت ریاض قرار داشته است. از سوی دیگر این کشور در همسایگی ایران، روابط گسترده تاریخی و فرهنگی با تهران دارد و به همین جهت اسلام‌آباد قادر به ایفای نقش میانجیگری بین ایران و عربستان است.
دولت پاکستان و نواز شریف به نوعی خود را وامدار عربستان احساس میکند و بر اساس آمار موجود حجم مبادلات تجاری عربستان و پاکستان طی 10 سال گذشته به نزدیک 32 میلیارد دلار رسیده است. به همین جهت در تلاش است تا برای جلب رضایت خاطر مقامات آل سعود و تداوم کمک‌های اقتصادی عربستان، به میانجیگری میان ایران و عربستان اقدام کند. البته در خصوص ائتلاف خودساخته عربستان که با هدف مقابله با تروریسم شکل گرفته و پاکستان هم عضوی از آن است، باید گفت که هنوز این ائتلاف بطور کامل شکل نگرفته است و میزان و نوع مشارکت پاکستان در آن همچنان مبهم است.
2- تنش‌های موجود میان ایران و عربستان سعودی، عمدتا بر پایه‌ی ایدئولوژی و بازی‌های ژئوپلتیکی شکل گرفته و ساختار قدرت دو کشور ایران و عربستان، حاضر به عدول از راهبردهای خود نیستند.
عربستان سعودی، ایران را به توسعه طلبی و مداخله در منطقه متهم میکند و خواهان خروج ایران از عراق و سوریه بوده و به شدت از حمایت ایران از بشار اسد خشمگین است. این در حالی است که آل سعود طی چند سال گذشته با حمایت از جریان‌های تروریستی – تکفیری، به نوعی در جبهه غربی- صهیونیستی قرار گرفته و با حمایت‌های مالی، تسلیحاتی و ایدئولوژیکی از داعش، جبهه‌النصره، احرار الشام و حتی بوکوحرام و الشباب و چندین گروه تکفیری تروریستی، نظم سیاسی منطقه غرب آسیا را برهم زده است و این امر موجب ایجاد فرصت برای رژیم صهیونیستی و آمریکایی‌ها شده است تا ضمن ایجاد تنش‌های سنی – شیعی و سنی – سنی، روابط کشورهای تاثیرگذار منطقه را نیز با یکدیگر تیره کند.
بنابراین هرچند چنان که گفته شد، اسلام آباد با توجه به وابستگی های اقتصادی به ریاض و نزدیکی های فرهنگی با ایران، راغب به اعمال نقش میانجی گری بین تهران و ریاض است، اما با توجه به رویکردهای منطقه‌ای ایران و عربستان، بعید است که پاکستان بتواند در حل درازمدت تنش بین دو کشور ایران و عربستان موثر واقع شود.
3- در خصوص سفر «عادل الجبیر» وزیر خارجه و «محمد بن سلمان» وزیر دفاع و جانشین ولیعهد عربستان سعودی به اسلام آباد که طی ده روز پیش صورت گرفت، دو دیگاه وجود دارد. اولین دیدگاه، هدف عربستان در رابطه با سفر مقامات این کشور به پاکستان را شرکت پاکستان در ائتلاف نظامی جدید ریاض علیه تروریسم، کاهش و قطع روابط اسلام‌آباد با تهران، همکاری نظامی عربستان و پاکستان تلقی کرده است. جلب حمایت پاکستان برای تحت فشار قرار دادن ایران، مهم‌ترین محور سفر بن‌سلمان و وزیر خارجه عربستان تحلیل شد. (البته باید عنوان کرد که در صورت پیوستن پاکستان به محور عربستان، هند، رقیب سرسخت اسلام آباد، بیش از پیش به ایران نزدیک خواهد شد و این مساله می تواند به ضرر پاکستان که از لحاظ اقتصادی و نظامی و سیاسی حجم و جایگاهی به مراتب کمتر از هند دارد، تمام شود و حتی نقش آن را در افغانستان، تحت تاثیر قرار دهد.)
اما دیدگاه دوم این است که سفر مقامات عربستانی به اسلام‌آباد و ایفای نقش میانجیگری بین ریاض و تهران، از سوی مقامات سعودی پیشنهاد شده است و بر خلاف سفرهای گذشته، مقامات پاکستانی ابتدا به عربستان و سپس ایران سفر کردند و نیز محور این سفرها هم با هدف میانجیگری و کاهش تنش در روابط ایران و عربستان عنوان شده است.
نتیجه گیری
عربستان از یک سو به شدت تحت تاثیر تبلیغات سیاسی منطقه است که همواره و به طور مداوم از سوی غربی‌ها و رژیم صهیونیستی، تصویری خطرناک از قدرت شیعه و قدرت منطقه‌ای ایران تبلیغ می‌کنند و از سوی دیگر آغاز بیداری اسلامی در غرب آسیا و شمال آفریقا و شکست سیاست‌های عربستان و حامیانش در ساقط کردن حکومت قانونی بشار اسد و بدنامی حاصل از این شکست‌ها برای عربستان به دلیل حمایت گسترده از داعش و گروه‌های تکفیری – تروریستی، عدم دستاورد مشخص در بمباران مردم مظلوم یمن، در کنار فاجعه منا و اعدام آیت‌الله شیخ نمر باقر النمر، و بسیاری از اقدامات تخریب دیگر موجب شده است تا جایگاه منطقه‌ای عربستان سعودی بیش از پیش متزلزل گردد.
در این میان، جمهوری اسلامی ایران در مقابل اقداماتی که عربستان علیه ایران و برخی کشورهای منطقه انجام داده است، با بازیگری منطقی و مناسب، سعی کرده است سطح تنش‌ها را کنترل کرده و در دام تبلیغات ضد ایرانی ریاض قرار نگیرد. اکنون چهره واقعی عربستان و نقش آن در ایجاد بحران‌های منطقه‌ای و اشاعه تروریسم، به وضوح مشخص شده است و بسیاری از سیاستمداران، نویسندگان و کارشناسان سیاسی جهان، منتقد جدی سیاست‌های عربستان هستند.
محمد جواد ظریف، .زیر خارجه کشورمان، در مقاله خود که در نیویورک تایمز منتشر شد، به سیاست‌های کثیف عربستان اشاره کرده بود. گردن زدن مخالفان سیاسی نظیر شیخ نمر، روحانی برجسته شیعیان عربستان و نادیده گرفتن حقوق اولیه اقلیت‌ها از جمله زنان، بی‌توجهی به نقش مردم و بسیاری از موارد این چنینی، اقداماتی نیستند که از چشم افکار عمومی منطقه و جهان پنهان مانده باشند.
بنابر موارد فوق، این گمانه بیشتر قابل دفاع است که عربستان به دلیل شکست‌ها و ضعف‌هایش و هم‌چنین عدم توانایی مقابله با سیاست‌های ایران، می‌خواهد از ظرفیت‌های پاکستان در میانجیگری بین ریاض و تهران استفاده کند. اگر چنین فرضیه‌ای را بپذیریم باید نسبت به حل و فصل برخی تنش‌ها خوش‌بین بود. چرا که نه عربستان و نه ایران خواهان آغاز جنگ دیگری در منطقه نیستند به ویژه این که عامل اصلی تنش‌های دو کشور، به مداخلات غربی‌ها و رژیم صهیونیستی مربوط می‌شود.
اسماعیل باقری
مرجع : خبرگزاری فارس
کد مطلب : ۵۱۴۵۰۶
منتخب
۶ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
