به باشگاه اشغالگران خوش آمدید!

مداخلات گسترده در امور سایر کشورها بیشترین رنج و محنت ها را در طول قرن گذشته برای آمریکا به همراه داشته است. به سختی می توان گفت که ما تنها کسی هستیم که این کار را انجام می دهیم. باشگاهی از کشورهای مداخله‌گر وجود دارد که اعضایش به شکل چرخشی تغییر می کنند. در جریان دور فعلی کشمکش خاورمیانه، دو کشور به این باشگاه پیوسته اند: ترکیه و عربستان سعودی. هر دو کشور در مقابل وسوسه های امپریالیستی به زانو در آمده اند. هر دو در حال پرداختن بهای سنگینی هستند. آنها در حال آموختن درسی هستند که آمریکاییان دارند تقلا می کنند آن را بپذیرند: اینکه این مداخلات عواقب پیش بینی نشده ای دارند و غالبا بیش از آنکه به تقویت کشورهای مداخله گر بینجامد، به ضعیف تر شدنشان ختم می شود.

مداخله طولانی ترکیه در سوریه از رسیدن به نتیجه مورد نظر یعنی ساقط کردن پرزیدنت بشار اسد ناکام مانده است. این کار کشمکش سوریه را تشدید کرده، به بحران آوارگان در سطح منطقه ای دامن زده، موجب بازخوردهای تروریستی شده و روابط بین ترکیه و متحدان این کشور را در ناتو به شدت مخدوش کرده است. عربستان سعودی نیز در خبطی فاحش جنگی را در خارج از قلمرو خود به راه انداخته است. این کشور بر این تصور بود که بمباران همسایه خود یمن، راهی برای اثبات هژمونی منطقه ای اش باشد، ولی این کار موجب محکومیت های گسترده ای شده است. این بمباران ها عربستان سعودی را بیش از پیش زیر ذره بین برد، از جمله تمرکز شدیدتری بر نقش آن در تشویق ترور جهانی گردید که خاندان سلطنتی عربستان سال هاست به طور نیمه پنهان آن را دنبال کرده اند.

ترکیه و عربستان سعودی به این امید در کشمکش های خارجی مداخله کرده اند که خود را به عنوان شاه سازان منطقه ای تثبیت کنند. هر دو در این هدف خود دچار سوء محاسبه شده اند. آنها روی توانایی خود برای دست یافتن به پیروزی سریع بیش از حد حساب کرده اند و از محاسبه هزینه های راهبردی شکست یا به بن بست رسیدن، قصور ورزیده اند. اگر ترک ها و سعودی ها تاریخ مداخلات آمریکا را مطالعه کرده بودند، قطعا با دوراندیشی بیشتری عمل می کردند. ما از اندوه های امپراتوری خبرداریم. از ایران تا کوبا و از ویتنام تا افغانستان و عراق، میراث مداخلات ما همچنان دست از سرمان برنمی دارد. با این حال قدرت های جاه طلب همچنان درس سختی را که تاریخ آمریکا می آموزد، نادیده می گیرند.

ترکیه و عربستان سعودی جدیدترین کشورهایی هستند که اشتباه ما را تکرار می کنند. همان اشتباهی که کشورها و امپراتوری های بسیاری را تضعیف کرده و به زانو درآورده است. آنها بیش از اندازه روی توانایی خود برای شکل دهی به روند رویدادها در سرزمین های خارجی حساب کرده اند. اکنون آنها درحال پرداختن بهای زیاده خواهی های توهم بار خود هستند.

زمانی که اعتراضات در سوریه در سال 2011 رو به خشونت رفت، ترکیه باید از دولت اسد حمایت می کرد یا سیاست عدم مداخله را در پیش می گرفت. ولی به جای این کار با تمام وجود سیاست حمایت از شورشیان را دنبال کرد. ترکیه تسلیحات برای گروه های ستیزه جو ارسال کرد، به ستیزه جویان خارجی برای سفر به جبهه های جنگ کمک کرد و به جهادی های مجروح اجازه داد تا برای مداوا از بیمارستان های شهرهای مرزی این کشور استفاده کنند. رهبران ترکیه چنین محاسبه کرده بودند که این عملیات نیمه پنهانی خیلی زود به سرنگون شدن دولت اسد ختم می شود. ولی به جای آن جنگ سال ها ادامه یافت. مداخله ترکیه در سوریه شکست خورد. بدتر از آن این سیاست، جنگ را به بخش هایی از جنوب ترکیه آورد. سوری ها شروع به کشتن یکدیگر در خیابان های ترکیه کردند.

ترکیه سرانجام اندک اندک این واقعیت را پذیرفت که مشارکت با گروه های جهادگرا سودی ندارد. این کشور زیر فشار شدید واشنگتن از دوستان سابقش رویگردان شد و حتی ارتش منظم خود را برای جنگ با آنان به جنوب سوریه فرستاد. ترکیه همچنین با ناسیونالیست های کرد وارد جنگ شد. چرخش این کشور در میدان جنگ، ستیزه جویان کرد و و اسلامگرا هر دو را به خشم آورد. آنها با صدور حملات تروریستی به داخل ترکیه در حال انتقامجویی از این کشور هستند. مداخله در سوریه با فرض آوردن صلح به منطقه و افزایش قدرت راهبردی ترکیه انجام شد ولی نتیجه کار برعکس شده است.

عربستان سعودی نیز در آن سوی مرزهایش به شدت به گل نشسته است. این کشور در جنگ داخلی یمن طرف هایی برای خود برگزیده است. هواپیماهای سعودی مرتبا اهدافی را در داخل یمن بمباران می کنند. گفته می شود که غیرنظامیان بسیاری به قتل رسیده اند. انزجارها نسبت به این خونریزی ها، پرتو تازه و ناخوشایندی را بر عربستان سعودی افکنده است. یکی از نتایج جنگ عربستان در یمن، مخالفت با این کشور در واشنگتن و سایر کشورها بوده است؛ کشورهایی که مردمانشان مدت ها بود شیوه نادیده گرفتن افراط کاری های سعودی ها را برگزیده بودند. هفته گذشته بیش از 60 عضو کنگره نامه ای را امضا کردند که در پی سد کردن طرح دولت اوباما برای فروش تسلیحاتی به ارزش یک میلیارد و 150 میلیون دلار به عربستان سعودی است. به این ترتیب مخالفت با عربستان مد روز شده است؛ چالش عجیبی که تا همین اواخر حتی نمی شد فکرش را کرد. مداخله عربستان در یمن همچون دخالت ترکیه در سوریه، هم در رسیدن به اهداف نظامی و هم اهداف سیاسی خود ناکام مانده است.

این ورود به جنگ های منطقه ای با بدبیاری های بهت آوری برای ترکیه و عربستان سعودی همراه بوده است. در طول قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم، هر دوی این کشورها به آرامی قدرت راهبردی خود را با دنبال کردن یک سیاست خارجی میانه روانه تحکیم بخشیده بودند. کمال آتاتورک بنیانگذار ترکیه مدرن رنج ها کشید تا این اطمینان خاطر را در همسایگانش به وجود آورد که کشور جدیدش هیچ تمایلی به تشکیل مجدد امپراتوری عثمانی ندارد. همچنین او یک سیاست خارجی عدم مداخله گرانه قدرتمند را برای ترکیه به میراث گذاشت. عربستان سعودی نیز به همین ترتیب همواره کشوری محافظه کار بوده و یک خاندان سلطنتی بر آن حکومت کرده که عزمی راسخ را برای پرهیز از کشمکش به هر قیمتی که شده از خود نشان داده است. چندین نسل از رهبران ترک و سعودی معتقد بودند که ثبات در خاورمیانه در خدمت منافع راهبردی آنهاست. رویکرد آنها نسبت به سیاست های منطقه ای مظهر این جمله حکمت آمیز لرد سالیزبری در قرن نوزدهم بوده که گفته بود: «هر اتفاقی که بیفتد اوضاع بدتر خواهد شد، از این رو به نفع ماست که هرچه می شود کمتر اتفاق بیفتد.»

بعد از حراست صبورانه از ثبات منطقه برای نزدیک به یک قرن، ترکیه و عربستان سعودی به ناگهان مسیر خود را تغییر دادند. رهبران جدید هر دو کشور مالامال از اعتماد به نفسی بیش از حد، اشتهایی خارج از اندازه را برای جاه طلبی های غیرواقع گرایانه از خود نشان داده اند. آنها خود را در بیرون مرزهایشان وارد کشمکش هایی کرده اند. این مداخلات رو به بهبود نخواهند داشت. این دو کشور دیگر اکنون آموخته اند که جنگ های خارجی فاقد محاسبات منطقی و درست، می توانند قدرت ملی را سخت به تحلیل برند. اکنون آمریکاییان می توانند به دوستان ترک و سعودی خود بگویند: «حالا دیدید! به باشگاه ما خوش آمدید!»

نویسنده: استفن کینزر[1]

ترجمه: هادی سعادت

منبع:

https://www.bostonglobe.com/ideas/2016/09/03/the-kingmaker-club/aJUUREhSs4AdGNlQxGgoVK/story.html

[1] . Stephen Kinzerعضو ارشد موسسه امور بین المللی و عمومی واتسون در دانشگاه براون