نیویورک تایمز : تماس تلفنی ترامپ و رئیس جمهوری تایوان و بیم تشدید تنشها در شرق آسیا

روزنامه ی  آمریکایی در تفسیری افزود: تایوان دو دهه ای است که دیگر جایگاه صدرنشینی و نقطه عطف خود در روابط پر کش و قوس آمریکا با چین را از دست داده است.

مصداق این فرض دیدار مهم 'باراک اوباما' و 'لی شینپنگ' روسای جمهوری آمریکا و چین بود که سوم سپتامبر امسال (13 شهریور) اتفاق افتاد. این دیدار در حالی انجام شد که دو کشور بر سر نیم دوجین مسائل مختلف از قبیل تجارت، حملات سایبری و تحرکات تجاوزگرانه پکن در 'دریای چین جنوبی' با هم بشدت تنش داشتند .

حال موضوع جنجال برانگیز تماس تلفنی و مخرب 'دونالد ترامپ' رئیس جمهوری منتخب آمریکا با رئیس جمهوری تایوان خانم 'سایی اینگ ون' Tsai Ing-wen سر زبانها افتاده است.

از هنگام دیدار 'ریچارد نیکسون' رئیس جمهوری وقت آمریکا در سال 1972 با 'مائو سه تونگ' رئیس جمهوری وقت چین که طی آن ' بیانیه شانگهای' صادر شد و به موجب آن سرنوشت تایوان هم مشخص شد, به این سو، هیچیک از رهبران آمریکا تا این حد بر اندام مناسبات دیپلماتیک فیمابین واشنگتن - پکن لرزه وارد نیاورده است .

' جون ام. هانتسمن' سفیر آمریکا در چین در دوره اول ریاست جمهوری 'اوباما' در این زمینه ابراز کرده است 'تایوان در شرف آن ست که به محور برجسته در کلیت روابط آمریکا - چین بدل شود'.

وی افزوده است 'ترامپ فردی است تاجر پیشه و عادت دارد برای برقرار کردن رابطه به دنبال اهرم بگردد و این بارهم ظاهرا رئیس جمهور تایوان را اهرمی مفید به حساب آورده است '.

تماس تلفنی ترامپ با رئیس جمهوری تایوان در کوتاه مدت کل منطقه را به لرزه درآورده است. نمایندگان چندین کشور آسیایی شنبه (دیروز) با کاخ سفید تماس گرفته مراتب نگرانی خود را از این تماس تلفنی ابراز کردند .

دولت اوباما نگران آن است که این تماس تلفنی نه فقط تنشها را در سرتاسر 'تنگه تایوان' مشتعل سازد بلکه همه مناسبات تجاری را نیز به هم بریزد. ضمن آنکه بیم آن هم می رود این ماجرا مواضع چین در قبال دریای 'چین جنوبی' را هم محکمتر از قبل سازد. چین در این دریا با کشورهای فیلیپین، ویتنام و سایر همسایگانش بر سر تپه های مرجانی و صخره های کم عمق دریایی ادعای ارضی دارد.

این تماس تلفنی توسط دولت تایوان انجام گرفته است و ترامپ ابدا آن را کتمان نکرده است.
ترامپ تمام انتقادها به این تماس تلفنی را که آن را یک 'گام غلط' خطاب کرده اند، رد کرده و در حساب توییترش در جمعه شب اشاره کرد که آمریکا میلیاردها دلار تجهیزات نظامی به تایوان می فروشد.

به دنبال این ماجرای خبرساز، نه خود ترامپ و نه هیچیک از دستیارانش بر سیاست 'چین واحد' تصریح نکرده اند و این مسئله نگرانی کاخ سفید را بیشتر کرده است.

در واکنش به این ماجرا، سخنگوی 'شورای امنیت ملی امریکا' اعلام کرد که آمریکا سیاستهایش در قبال چین و تایوان را تغییر نداده است. به حکم این سیاست آمریکا رسما در سال 1979 'جمهوری خلق چین' را در سال 1979 به رسمیت شناخت و به تبع آن تمام مناسباتش با تایوان منسوخ شد. در آن هنگام 'دنگ شیائوپنگ' رهبر وقت چین هم تصمیم گرفت با هدف رونق اقتصاد کشورش روابطش را با غرب نزدیکتر سازد.

هنوز معلوم نیست آیا مقصود اصلی ترامپ از این تماس تلفنی، تغییر سیاستهای موجود بوده است یا نه.

یکی از نزدیکان وی اعلام کرده است که ترامپ فقط می خواسته شرط ادب را در مقابل رئیس جمهوری تایوان به جا آورده باشد.

حول این محور، اصولا تفکر جمهوریخواهان آمریکا همواره نزدیکی با تایوان و تقابل با چین بوده است.

سناتور جمهوریخواه 'تام کاتن' از 'آرکانزاس' که تصور می شد از نامزدهای احراز پست وزارت دفاع کابینه ترامپ باشد، جمعه (پریروز) با تمجید از این تماس تلفنی گفت 'این تماس یک بار دیگر تعهد ما را بر تنها دمکراسی در قلمرو خاک چین صحه می گذارد'.

'رونالد ریگان' رئیس جمهوری چند دهه قبل آمریکا هم پیرو همین سیاست بود و هیاتی را از تایوان برای شرکت در مراسم تحلیف و آغاز به کار رسمی ریاست جمهوریش دعوت کرد.
بوش هم که دستیارانش وی را به در پیش گرفتن موضعی خصمانه تر در قبال چین ترغیب می کردند، بعد از حملات 11 سپتامبر و طراحی جدید اولویتهایش تصمیم گرفت چین را هم تشویق به مشارکت در عملیات مبارزه با تروریسم و سایر موضوعات سازد.

تنشها با تایوان در دولت دمکرات 'بیل کلینتون' به اوج خود رسید. در مارس 1996 به دنبال آنکه چین دست به آزمایش موشکی زد و منطقه را به رعب و وحشت انداخت. کلینتون هم دو فروند ناو جنگی هواپیمابر آمریکایی را روانه 'تنگه تایوان' کرد .

اما کارشناسان مسائل چین معتقدند که به لرزه درآوردن روابط دو سوی تنگه تایوان، بدترین اتفاق ممکن در جهان نیست .

مواضع ترامپ در قبال چین تند و کوبنده است و آن را متهم می کند که عامدانه در آب و هوای کره زمین تغییر ایجاد کرده است، تا به تولیدکنندگان آمریکایی ضربه بزند.

ترامپ ضمن آن چین را یک دست کاری کننده در واحد پول ملیش نام می برد. او تهدید کرده است که بر وادرات کالاهای چینی 45 درصد تعرفه گمرکی وضع خواهد کرد.

مشاوران ترامپ وی را تشویق می کنند بابت آنچه که آنها آن را 'اعمال نادرست چینی ها' بیان می کنند، پکن را تنبیه کند. از سویی تایوان هم ظاهرا مترصد نزدیکی بیشتر با آمریکاست .

تایوان بعد از سالیان متمادی حضور دولت 'کومینتانگ' که خواهان روابط نزدیکتر با چین بود، خانم سایی را به ریاست جمهوری انتخاب کرد که دومین رئیس جمهوری از 'حزب ترقی خواه دمکراتیک ' و از احزاب استقلال طلب (از چین) است.

تحلیلگران می گویند که سایی، اگر چه به دنبال آتش افروزی نیست اما هدفش متنوع ساختن شرکای اقتصادی تایوان است و می خواهد که تایوان هم جایگاهی در امور بین الملل داشته باشد.

ترامپ در تایوان هم معاملات تجاری دارد.  رسانه های خبری تایوان گزارش داده اند که سازمان ترامپ (Trump Organization) نماینده ای را به تایوان فرستاده است تا ترتیب احداث یک هتل مجلل را با حمایت دولت تایوان در مجاورت فرودگاه 'تایپه' بدهد .

از نگاه چین و بسیاری از کشورهای جهان این دیپلماسی هرزگرد ترامپ، مولد چالش هایی سنگین خواهد بود.

'وانگ یی' وزیر امور خارجه چین موضوع تماس تلفنی ترامپ را با رئیس جمهوری تایوان کم اهمیت تلقی کرده و گفته است 'این یک اقدام پیش پا افتاده و از جانب دولت تایوان بوده است و ابدا خدشه ای بر سیاست پایدار چین واحد وارد نمی کند'.

اما هنوز ساعاتی از این صحبت نگذشته بود که وزارت امور خارجه چین یک اعتراضیه رسمی برای دولت اوباما فرستاد و از آمریکا خواست با دقت تمام و به شایستگی، همه امور مربوط به تایوان را به دست بگیرد و اجازه ندهد دخالتهای نابجا خدشه ای در کلیت روابط آمریکا و چین وارد سازد.

'دیوید شامباوگ' مدیر برنامه سیاست چین در دانشگاه 'جرج واشنگتن' در این باره می گوید 'پاسخ حساب شده پکن به این اقدام ترامپ معنادار بود. اگر دولت ترامپ گام های محکمتری در این زمینه بردارد و راههای آزموده شده تعامل با تایوان را به هم بریزد، آنگاه است که باید منتظر مقاومت سرسختانه بیشتر چین بماند'.
 
مترجم:اقدس السادات حسینی