آیا بازارهای جهانی انرژی دچار شوک خواهند شد؟

با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، علاوه بر دگرگونی شاخص سهام در بازارهای مالی، قیمت جهانی نفت نیز افزایش یافت. با این حال چنین افزایشی نه از سیاست های نفتی ترامپ، بلکه از خط مشی سیاسی و شوکی ناشی می شد که بازارها از انتخاب وی تجربه می کردند. به همین دلیل نمی توان انتخاب ترامپ را موجب افزایش یا کاهش بهای نفت تلقی کرد. با این حال به منظور بررسی آینده بازارهای نفت می توان سیاست های نفتی ترامپ را مورد بررسی قرار داد.

دونالد ترامپ در طول کارزارهای انتخاباتی، چند اظهار نظر مشخص درباره نفت و سیاست های نفتی دولت خود داشته است که این اظهارات می توانند تا حدی خط مشی احتمالی و چالش های پیش روی وی در حوزه انرژی را آشکار سازند:

1. توقف واردات نفت خام از عربستان:

یکی از مهمترین وعده های ترامپ در خصوص سیاست های نفتی دولت خود، توقف واردات نفت از عربستان است. با این حال به نظر می رسد چنین ایده ای به چند دلیل محقق نخواهد شد:

نخست آنکه چنانچه ترامپ بخواهد آمریکا را به سمت عدم واردات نفت از عربستان هدایت کند، به احتمال زیاد روابط واشنگتن و ریاض رو به وخامت می رود. این در حالیست که طی دهه های گذشته، آمریکا به عربستان همچون متحد خود در منطقه خاورمیانه نگریسته است و هرگونه وخامت در روابط واشنگتن و ریاض می تواند موجب دگرگونی سیاست های خاورمیانه ای آمریکا شود؛ امری که دست کم در کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت تا حد زیادی بعید است.

دوم آنکه عربستان بزرگترین عرضه کنندۀ نفت به آمریکا در خاورمیانه است و ایالات متحده به طور قابل توجهی متکی به واردات نفت از این کشور است. در نتیجه آمریکا توان قطع یکباره وابستگی خود به نفت عربستان را ندارد و حتی اگر بخواهد چنین سیاستی را پیش گیرد، تا یافتن جایگزین مناسب برای نفت این کشور، زمانی نسبتا طولانی سپری خواهد شد.

سوم آنکه ترامپ به عنوان فردی که پیشینه طولانی در امر تجارت دارد، از منافع واردات نفت از عربستان سعودی چشم پوشی نخواهد کرد. در واقع منافع تجاری واردات نفت از عربستان، ترامپ را نیز همانند سایر روسای جمهور امریکا به تداوم این عمل متقاعد خواهد کرد.

2. استقلال کامل از دشمنان و باندهای نفتی

یکی از مهمترین وعده های انتخاباتی ترامپ، ایجاد استقلال کامل نفتی به جای واردات نفت خام از دشمنان و باندهای نفتی بود. با این حال به نظر می رسد چنانچه ترامپ بخواهد به تحقق وعده خود مبنی بر استقلال انرژی آمریکا از هر رقیب و کارتل نفتی بیاندیشد و در راستای مستقل نمودن انرژی آمریکا حرکت کند، آنگاه درگیر چالش های عدیده با غول های بزرگ نفتی می شود که ممکن است کارشکنی های بزرگی در سر راه وی انجام دهند.

3. افزایش نفت شیل

یکی دیگر از وعده های ترامپ، افزایش تولید نفت شیل بود. تولیدکنندگان شیل که طی سال‌های ریاست جمهوری باراک اوباما بر ایالات متحده آمریکا با قوانین سختگیرانه زیست‌محیطی برای گسترش فعالیت‌های خود مواجه بودند، با روی کار آمدن ترامپ که طرفدار استقلال انرژی در آمریکا است، وارد فضای تازه‌ای برای افزایش تولید شده‌اند. با این حال به نظر می رسد وعده انتخاباتی ترامپ در خصوص افزایش تولید نفت شیل به منظور ایجاد هزارا شغل و همچنین رفع وابستگی نفتی به سایر کشورهای جهان، با چالش هایی مواجه است. زیرا به رغم آنکه آمریکا به خاطر منبع عظیم نفت شیل، سومین تولید کنندۀ بزرگ نفت جهان محسوب می شود، اما این روند طی دو سال اخیر که بهای جهانی نفت به شدت کاهش یافته، دچار اختلال هایی شده است. به نحوی که چشم انداز تولید و گسترش نفت شیل در حاله ای از ابهام قرار گرفته است. از این رو به رغم آنکه ترامپ وعده داده تولید نفت شیل را افزایش دهد، با این حال چنانچه بهای نفت افزایش پیدا نکند، عملا چنین سیاستی نیز با موفقیت مواجه نخواهد شد. زیرا عملا بهای فعلی نفت برای تولید نفت شیل دارای صرفه اقتصادی نیست و همین امر به مثابه مانعی برای افزایش تولید آن عمل می کند.

در مجموع بررسی وعده ها و سیاست های نفتی ترامپ که تاکنون اعلام شده اند، نشان می دهد که تحقق آنها با چالش های عمده ای مواجه اند. این امر می تواند برای مدتی سیاست های انرژی آمریکا را دچار اختلال و سردرگمی سازد. البته به نظر می رسد چنین روندی چندان طولانی نخواهد بود و همانند شوکی که پیروزی ترامپ بر بازارهای نفتی ایجاد کرد، مقطعی و گذرا باشد.

شعیب بهمن