آغاز ریاست جمهوری ترامپ و سیاست آمریکا در محیط جهانی

مراسم تحلیف دونالد ترامپ به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا روز جمعه اول بهمن ماه برگزار شد. گفته می‌شود بیش از 900 هزار نفر در این مراسم حضور یافتند در حالی که پیش از این ترامپ پیش بینی شرکت میلیون‌ها تن را کرده بود.

نکته مهم در روند اجرای تحلیف ترامپ، حضور دو گروه از افرادی بود که برای اولین بار در چنین مراسمی آشکارا مواضعشان را اعلام می‌کردند. یکی مخالفان ترامپ و دیگری هواداران روسیه که امیدوارند با روی کار آمدن رئیس جمهور جدید روابط واشنگتن و مسکو گرم‌تر شود.

دونالد ترامپ در اولین سخنرانی خود به عنوان رئیس جمهور آمریکا مسائلی را عنوان کرد که تحلیل کارشناسان در مورد سیاست های ضد نئولیبرالی ایالات متحده، گسترش مناسبات با روسیه و ایجاد جبهه‌ای جدید علیه ایران را به تایید رساند.

او با بیان اینکه آغاز ریاست جمهوری‌اش به معنای بازگشت قدرت به مردم آمریکا است، از برنامه‌های دولت جدید برای تقویت اقتصاد این کشور خبر داد. ترامپ حق تقدم را در تمامی تصمیماتی که قرار است واشنگتن در خصوص تجارت، مالیات و روابط خارجی بگیرد، مردم ایالات متحده دانست و گفت: «باید از مرزهای خود و از کارخانجات خود که کشورهای دیگر آن‌ها را از ما می‌ربایند حراست کنیم.» همچنین مخالفت رئیس جمهور جدید با تجارت جهانی و آزاد در تاکید وی بر اولویت کالاهای آمریکایی متبلور شد.

با این حال موضع گیری ترامپ درباره الگو قرار دادن سبک زندگی آمریکایی برای سراسر جهان و تقویت نظامیان این کشور نشان از تداوم سیاست‌های مداخله‌جویانه واشنگتن در خارج از مرزها دارد. به نظر نمی‌رسد علی رغم اظهارات اولیه ترامپ در مورد کاهش هزینه‌های حمایت از متحدانش و همچنین توجه به رونق اقتصادی از طریق تعرفه‌بندی‌های گسترده، ایالات متحده بخواهد در درون مرزهایش خلاصه شود.

میهمان جدید کاخ سفید از پایه‌ریزی اتحادهای جدید و اتحاد تمدن‌های نوین علیه تروریسم اسلامی افراط‌گرا را از برنامه‌های پیش روی خود عنوان کرد. اتحادیه‌هایی که می‌تواند برای روسیه خوشحال کننده و برای اروپا نگران کننده باشد.

در همین راستا، آغاز ریاست جمهوری ترامپ با بیم و امیدهای زیادی در سراسر دنیا همراه شد. روس ها ورود ترامپ به واشنگتن را جشن گرفتند اما چینی‌ها نسبت به سیاست های حمایت‌گرانه اقتصادی او واهمه دارند. در همین حال اروپا از احتمال کاهش نقش آمریکا در ساختار امنیتی ناتو می‌ترسد ضمن آنکه نزدیکی ترامپ به پوتین می‌تواند تهدیدات را در اروپای شرقی افزایش دهد.

از سویی دیگر انتشار سندی درباره برنامه‌های واشنگتن برای ایجاد یک سامانه دفاع موشکی در برابر حملات ایران و کره شمالی درست پس از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، به معنای ازسرگیری فشارهای آشکار و سخت افزاری بر ضد تهران است. از این رو نمی‌توان به پایان نزدیک بحران در سوریه و عراق خوشبین بود. وجود آشوب و بی ثباتی امکان تجهیز و به کارگیری منابع منطقه علیه محور مقاومت و ایران را بهتر فراهم می‌سازد. ضمن آنکه رویکرد هرچند رسانه ای و تبلیغاتی ترامپ در موافقت با انتقال پایتخت اسرائیل از تل آویو به بیت المقدس نشان می دهد اقدامات مداخله جویانه آمریکا در خاورمیانه نه تنها ادامه که افزایش هم خواهد داشت.

اگرچه برخی سخنرانی شب گذشته ترامپ را تا حدی پوپولیستی تفسیر کردند که با امید دادن به اقشار مختلف مردم به بهبود وضعیت معیشت به دنبال محبوبیت بیشتر است، اما او رئیس جمهور «انزوا» نیست. ترامپ یک تاجر بین‌المللی موفق است و اکنون نیز افرادی در نزدیکترین حلقه او قرارگرفته‌اند که پیشینه موفقیت‌های چانه زنی بین المللی دارند.

براین اساس آمریکای ترامپ همچون دوران گذشته در پی حفظ هژمون و قدرت عمل خود در محیط جهانی است. در این رابطه تنها تغییرات، به تاکتیک ها محدود می‌شود، جایی که ترامپ امیدوار است با استفاده از سابقه درخشان در مناسبات تجاری با روسیه، امروز در حوزه سیاسی از آن بهره برداری کند.

اما قابل ذکر است که ترامپ نمی‌خواهد سازش روسیه را جایگزین منافع خاورمیانه و شرق اروپا کند. به ویژه آنکه این سناریو با منطق سود و زیان رئیس جمهور تاجر ماآب آمریکا در تضاد کامل است.