پیشروی ارتش سوریه در عمق استان حلب

پیشرویهای ارتش سوریه در عمق شرقی استان حلب سرعت بیشتری پیدا کرده است و با ورود به شهر تادف، مجموعاٌ حدود 600 کیلومتر مربع از آغاز عملیات در شرق حلب تاکنون آزاد شد. هدف اصلی رسیدن به خفسه و فرات است تا ضمن بستن راه مسلحین ترکیه به مناطق جنوبی تر، زمینه برای عملیاتهای آتی ارتش سوریه فراهم شود. توفیقات چشمگیر ارتش سوریه در آزادسازی مناطق تحت اشغال داعش، یکبار دیگر اهمیت پیروزی حلب در تغییر تحولات میدانی و موازنه­ی قوا به سود جبهه مقاومت را نمایان ساخت. این واقعیت را می توان در سفر غیرمنتظره وزیر امور خارجه عربستان به بغداد که به منظور ایجاد اختلال در همکاری ارتش عراق با محور تهران-دمشق در مبارزه با تروریسم و آزادسازی رقه صورت گرفت، مشاهده کرد. اما پیشروی ارتش سوریه به سمت فرات باعث می‌شود نیروهای ارتش ترکیه که بالاخره بعد از ماه ­ها ناکامی الباب را در 24 فوریه فتح و قصد پیشروی به سوی رقه را دارند، عملا زمین گیر شوند. با توجه به این وضعیت ترکیه برای پیشبرد اهداف خود در جنگ گزینه های بسیار محدودی برای انتخاب دارد که در ادامه بررسی می‌شود.

پیشروی نیروهای درع الفرات و ورود به پیکار با سایرین

یکی از گزینه های ترکیه برای باز کردن معبری به منظور پیشروی به سمت رقه آن است که یا با نیروهای ارتش سوریه در جنوب و جنوب شرق و یا نیروهای کرد در شمال شرقی وارد درگیری شود. طبیعتا درگیر شدن با ارتش سوریه بسیار غیرمحتمل است زیرا روسیه و ایران هرگز چنین موضوعی را برنخواهند تابید. پیشروی به سمت منبج و درگیر شدن با نیروهای کرد نیز اگرچه ممکن است عدم مخالفت و یا حتی موافقت روسیه را در پی داشته باشد اما این واقعیت نیز وجود دارد که کردها اکنون مهمترین نیروهای مورد حمایت ایالات متحده در روی زمین به منظور شکست داعش و فتح رقه هستند و این امر واکنش آمریکا را در پی خواهد داشت. ی پ گ، منبج را در 12 آگوست 2016 از دست داعش آزاد کرد. این گزینه نیازمند کنترل ترکیه بر نواری به طول 184 کیلومتر از الباب تا منبج و از آنجا تا رقه است.

از بعدی دیگر نیروهای سپر جزیره نشان داده اند که توانایی نظامی خیره کننده ای ندارند که بتوانند در چنین رویارویی هایی پیروز رقابت باشند زیرا هر کجا که داعش بنای بر مقاومت نهاد، ارتش ترکیه و نیروهای درع الفرات کاری از پیش نبردند. مانند قباسین و بزاعه که تا زمانی که داعش عقب نشینی نکرد – به دلیل محاصره از سوی ارتش سوریه- نتوانستند آن را تصرف کنند.

همراهی با راهبرد آمریکا در شمال سوریه

سناریو دیگری که پیش روی ترکیه قرار دارد تا بتوانند به سمت رقه حرکت کنند همراهی با راهبرد آمریکا و همکاری با کردها است. در این زمینه باید اذعان کرد امکان پذیرش چنین امری از سوی دولت سوریه ناممکن می باشد زیرا «علی حیدر» وزیر آشتی ملی سوریه در گفتگو با خبرگزاری «اسپوتنیک» اعلام کرد که سیاست و مواضع دولت سوریه در قبال حضور نیروهای ترکیه تغییر نکرده است و دمشق این مسئله را تجاوز به حاکمیت سوریه و اشغالگری می­داند. وی با اشاره به اینکه احتمال درگیری مستقیم با ترکیه وجود دارد،گفت: «هیچ ممنوعیتی در خصوص مقابله با ترکیه وجود ندارند و انتخاب مکان، زمان و مکانیزم این درگیری بر عهده رهبری سیاسی و فرماندهی نظامی است.»

بنابراین عمده تلاش ترکیه از طریق سیاسی است تا با وساطت امریکا، توافقی با کردها حاصل شود و امکان مشارکت در عملیات تصرف پایتخت خلافت داعش را پیدا کند. نیروهای دموکراتیک سوریه از نوامبر 2016 عملیات خود برای عقب راندن داعش از رقه را آغاز کرده و کنترل مناطقی در درۀ رودخانۀ فرات را به دست گرفتند. این نیروها در محور شمال شرق خود را به 5 کیلومتری شهر رقه رسانده‌ و در محور شرق نیز به 40 کیلومتری شهر رسیده‌اند. حومه غربی شهر رقه نیز محور دیگر عملیات نیروهای کُرد است؛ فاصله با گروه تروریستی داعش در این محور 25 کیلومتر است. نیروهای کرد از محور شمالی نیز درصدد نزدیک شدن به شهر رقه هستند؛ در حال حاضر فاصله آنان با شهر رقه از این محور 8 کیلومتر است.

به همین منظور در هفته گذشته جان مک کین به کردستان سوریه رفت تا با نیروهای کرد بر سر مشارکت ترکیه در عملیات رقه گفتگو کند. پس از آن نیز ، رئیس فرماندهی مرکزی امریکا، به دنبال چراغ سبز واشنگتن برای افزایش حضور نظامی در سوریه، در سفری محرمانه به شمال سوریه رفت.

طلال سلو، سخنگوی نیروهای دموکراتیک سوریه، گفت ژنرال جوزف وُتِل در این دیدار دربارۀ عملیات آزادسازی رقه و راه‌های ممکن برای گسترش همکاری و پشتیبانی از معارضان بحث و تبادل‌نظر کرد. سخنگوی SDF مدعی شد که در این دیدار امریکایی ها بر حمایت از کردها در برابر حمله ترکیه به منبج تاکید کرده اند. از جمله گزینه های مطرح شده، ایجاد یک کریدور از سمت تل ابیض به شمال رقه برای نیروهای تحت حمایت ترکیهه است تا بدین شکل در تصرف رقه نقش ایفا کنند. به این ترتیب آمریکا از عزم کردها برای حفظ و دفاع از منبج در برابر ترکیه پشتیبانی می کند و در مقابل کردها با نظارت مستقیم امریکا یک محور برای مسلحین عرب تحت حمایت ترکیه برای مشارکت در رقه باز می کنند. در غیر این صورت این احتمال وجود بسیار قوی می شود که پس از تصرف رقه توسط نیروهای دموکراتیک، ترکیه و حتی سوریه به این نیروها حمله کنند.

البته این سناریو نیز با موانع عدیده ای روبه روست. کردها بر این واقعیت واقفند که راهبرد ترکیه سرکوب کردها در شمال سوریه است و در تلاش است با مشارکت مسلحین عرب در عملیات رقه، نقش کردها را در شمال سوریه کمرنگ کند. از طرف دیگر اکثر گروه های مسلح تحت حمایت ترکیه با حضور کردها مخالفند لذا ترکیه از نیروهای سوریه‌ی دموکراتیک این انتظار را دارد که از ورود به رقه خودداری کند. علاوه بر اینها باید مخالفت روسیه و سوریه را نیز با حصول چنین توافقی در نظر داشت.

در نهایت می توان نتیجه گرفت که عرصه تحولات میدانی جنگ در سوریه با فتح حلب به سمت پیشروی های بیشتر ارتش و دست برتر یافتن نیروهای مقاومت بر معارضین مسلح و حامیان منطقه ای و بین المللی آنها در حال حرکت است و این امر تأثیرات خود را بر افزایش قدرت چانه زنی نمایندگان دولت و ایجاد شکاف در صف مخالفان گفتگوهای صلح خواهد گذارد.