شیعیان بزرگ ترین قربانیان ناامنی در افغانستان

روز جمعه 3 شهریورماه، کابل پایتخت افغانستان شاهد انفجاری مرگبار و تروریستی بود. افراد مسلح حین برگزاری نمازجمعه در کابل، به نمازگزاران در مسجد شیعیان حمله کرده و حمام خون به راه انداختند. طبق اعلام منابع رسمی، در پی حمله یک مهاجم انتحاری به مسجد "امام زمان" واقع در شمال کابل دست‌ کم 50 تن کشته و 80 نفر دیگر نیز زخمی شدند. دو مامور پلیس نیز بر اثر تیراندازی فرد مهاجم جانشان را از دست دادند.

به گزارش یک شاهد عینی، مردی که کمربند انفجاری به خود بسته بود به دو نیروی امنیتی که در آستانه در ورودی مسجد ایستاده بودند، شلیک کرده و آنان را از پای درآورد. سپس در مجموع چهار نفر با سلاح خودکار و نارنجک به درون ساختمان یورش بردند. پس از آن صدای چند انفجار و سپس تیراندازی از داخل مسجد شنیده شده است.



شیعیان بزرگ ترین قربانیان ناامنی در افغانستان

حادثه تروریستی اخیر کابل در مسجد امام زمان که مسجدی مربوط به شیعیان افغانستان به شمار می‌رود، در حالی رخ‌ داده که داعش مسئولیت آن را برعهده گرفته است. با این حال این نخستین‌بار نیست که شیعیان افغانستان هدف حملات تروریستی قرار می‌گیرند.

تابستان گذشته در اوایل مردادماه نیز شیعیان افغانستان در جریان اعتراضات موسوم به جنبش روشنایی، هدف انفجار تروریستی داعش قرار گرفتند که بر اثر آن حادثه 80 نفر کشته و 200 نفر دیگر زخمی شدند.

سه هفته پیش نیز، دو حادثه متناوب تروریستی دیگر به فاصله یک روز در نقاط مختلف افغانستان، شیعیان این کشور را هدف قرار داد. در حادثه نخست در 12 مردادماه، نیروهای طالبان و داعش با هجوم به روستای میرزالونگ در ولایت سرپل، اقدام به کشتار وسیع مردم این روستای شیعه نشین نمودند. حادثه حمله به روستای میرزاولنگ تا بدان حد فاجعه بار بود که سازمان ملل آن را جنایت ضدبشری عنوان کرد.

یک روز پس از حادثه میرزااولنگ، مسجد جوادیه شهر هرات نیز که بیشتر محل رفت و آمد شیعیان افغانستان است هدف حمله تروریستی داعش قرار گرفته و بر اثر آن حادثه نیز 29 نفر کشته شدند. در 25 خردادماه امسال (حدود دو ماه پیش) مسجد الزهراء کابل از جانب گروه تروریستی داعش به عنوان حمله به شیعیان هدف بمب‌گذاری انتحاری قرار گرفت که بر اثر آن 3 شهروند غیرنظامی کشته شدند.

در این میان آمار دقیقی از حمله به شیعیان افغانستان در دست نیست اما خبرگزاری آریانیوز افغانستان می‌گوید تنها از سال گذشته تاکنون مساجد شیعیان در ولایت هرات پنج بار آماج حملات گروه تروریستی داعش قرار گرفته است. با این حال این آمار تنها مربوط به مساجد و محدود به ولایت هرات است و در ارتباط با هدف قراردادن شیعیان در دیگر مناطق و سایر ولایات افغانستان آمار منسجم و مشخصی وجود ندارد و اخبار حول این موضوع به صورت اخبار پراکنده در میان سایر حوادث موجود است.



چرا شیعیان هدف حملات تروریستی قرار می‌گیرند؟

اگرچه افغانستان به طور عمده با ناامنی فزاینده‌ای روبرو است، اما تحولات جاری نشان می‌دهد این ناامنی‌ها به طور کلی دو گروه را در افغانستان هدف گرفته اند: نخست گروه‌های دولتی و یا نظامیان وابسته به دولت که از جانب طالبان افغانستان به عنوان گروهی شورشی و ضددولتی هدف عملیات تررویستی قرار می‌گیرند و گروه دوم شامل غیرنظامیان و شهروندان شیعه مذهب که از جانب گروه تروریستی داعش و طالبان هدف حمله قرار می‌گیرند.

با این حال در گذشته حملاتی که علیه شیعیان دنبال شده بیشتر متوجه مناطقی بوده‌ که جنگ و خشونت در آن جا جریان داشته و شهرهایی مانند کابل چندان درگیر این خشونت ها نبوده است، اما از زمان شکل‌گیری اعترضات موسوم به جنبش روشنایی در کابل در مردادماه 1395، حملات تروریستی علیه شیعیان حتی به خیابان‌های مرکز افغانستان رسیده است.

نمی‌توان شکل‌گیری اعترضات ضددولتی جنبش روشنایی را به عنوان علت افزایش حملات به شیعیان افغانستان عنوان کرد، اما شواهد حاکی از آن است که حداقل دولت تلاش قابل توجهی را برای حفاظت از شهروندان به ویژه شیعیان افغانستان دنبال نمی‌کند. در واقع دولت کابل طی این مدت بیش از آن که به دنبال یافتن عوامل اصلی دخیل در افزایش سوءقصد به شیعیان و نیز راه حل‌های منطقی جهت حفاظت از اماکن مذهبی باشد، خود را درگیر در برخی مسائل سیاسی درون ارگ ریاست جمهوری میان گروه‌های قومی نموده است. لذا ضعف دولت در مورد توجه بیشتر به اماکن مذهبی به ویژه مساجد، محلات و شهرهای عمدتاً شیعه نشین افغانستان، راه را برای افزایش بی سابقه ناامنی علیه شیعیان باز کرده است.

به نظر می رسد عامل دیگر درباره حملات تروریستی علیه شیعیان افغانستان، تحرکات خارجی و تمایل برخی کشورها به ویژه رهبران سعودی برای جلوگیری از قدرت‌گیری شیعیان در منطقه باشد. رابطه منطقی میان احساس خطر رهبران سیاسی در ریاض و افزایش حملات تروریستی علیه شیعیان در افغانستان و فراتر از آن در کل منطقه وجود دارد. شکل‌گیری گروه تروریستی و تکفیری داعش در عراق با هدف فشار بر دولت مرکزی و جلوگیری از قدرت یابی بیشتر شیعیان عراقی صورت گرفت و حال افزایش تحرکات داعش در افغانستان نیز که به طور خاص شیعیان را هدف قرار می‌دهد می‌تواند در قالب هدف همیشگی ریاض برای جلوگیری از قدرت‌یابی شیعیان در منطقه تفسیر شود. براین اساس حمله داعش به شیعیان افغانستان اقدامی است که به طور کامل تامین کننده اهداف ریاض بوده و بسیار طبیعی است که عربستان به صورت غیرمستقیم حامی تداوم این وضعیت باشد.

در عین حال سایر تحولات منطقه به ویژه در عراق و سوریه نیز بر افزایش حملات علیه شیعیان افغانستان بی تاثیر نیست. به طور طبیعی شکست گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه به فشار بیشتر به این گروه منجر شده و اعضای این گروه را پس از عقب نشینی‌های اخیر و از دست دادن سرزمین در عراق و سوریه، مجبور به نقل مکان به دیگر مناطق خواهد کرد. در این میان افغانستان به دلیل وجود زمینه‌های تفکرات تکفیری و بنیادگرایی سابق و فعلی طالبان و همچنین دولت مرکزی ضعیف، بدون شک مناسب ترین و بهترین گزینه موردنظر برای گروه تروریستی داعش برای ادامه حیات خود خواهد بود.