ترامپ و مديريت تقابل آمريکايي-اروپايي

اشاره:مذاکرات اخير گروه 20 در شهر هامبورگ ، به نقطه آشکار ساز تقابل ايالات متحده آمريکا و اتحاديه اروپا تبديل شد. آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان در آستانه برگزاري اين نشست تاکيد کرد که دوران ترسيم نظم جهاني توسط آمريکا و متعاقبا دوران اتکاي کشورهاي اروپايي به واشنگتن سر آمده است. در جريان برگزاري نشست گروه 20 نيز شکاف آمريکايي- اروپايي موجود در نظام بين الملل مورد توجه بسياري از تحليلگران روابط بين الملل قرار گرفت. قرائت متفاوت آمريکا و اروپا در خصوص مسائل اقتصادي، زيست محيطي و آب و هوايي، امنيتي و ..... نشان دهنده ايجاد شکافي جدي ميان آنهاست. به نظر مي رسد در آينده اي نزديک، ديالکتيک فکري و عملي طرفداران انديشه نئوليبراليسم وارد فاز تازه اي خواهد شد.....

در جريان رقابتهاي انتخابات رياست جمهوري سال 2016 ميلادي در ايالات متحده آمريکا، مواضع ضد اروپايي دونالد ترامپ توجه بسياري از شهروندان آمريکايي را به خود جلب نمود. انتقاد از ساختار منسوخ ناتو و تاکيد بر لزوم افزايش هزينه هاي دفاعي و نظامي اروپا در عين کاهش هزينه هاي آمريکا سبب شد تا بسياري از ناسيوناليستهاي آمريکايي آراي خود را به سود ترامپ به گردش در آورند. از سوي ديگر، تاکيد ترامپ بر ناکارآمد بودن پيمان آب و هوايي پاريس و لزوم وضع تعرفه هاي گمرکي سنگين براي برخي محصولات اروپايي،نگراني‌هايي را در ميان سران اروپايي برانگيخت. بي دليل نبود که در جريان رقابتهاي انتخاباتي سال گذشته، اکثريت قريب به اتفاق کشورهاي اروپايي حمايت خود را از هيلاري کلينتون به عنوان رئيس جمهور جديد آمريکا اعلام کردند. با اين حال پيش بيني سران اروپايي در خصوص پيروزي کلينتون و دموکراتها تحقق پيدا نکرد و در نهايت ترامپ با استناد به آراي الکترال توانست وارد کاخ سفيد شود. پس از آن، معضلات آمريکا و اروپا وارد فاز تازه اي شد......

اگرچه برخي سران اروپايي تصور مي کردند که دونالد ترامپ و معاون وي مايک پنس، بسياري از وعده هاي انتخاباتي خود را فراموش خواهند کرد اما تاکيد دوباره آنها بر لزوم افزايش هزينه هاي دفاعي و نظامي ديگر اعضاي ناتو نشان داد که رئيس جمهور جديد ايالات متحده قصد عقب نشيني از وعده هاي خود را ندارد. از سوي ديگر، حمايت دونالد ترامپ از برگزيت و تشويق ديگر کشورهاي اروپايي به تبعيت از اين روش، منجر به خشم و نارضايتي مقامات قاره سبز گرديد. دونالد ترامپ عملا خواستار فروپاشي اتحاديه اروپاست. به عبارت بهتر، تقابل دولت جديد آمريکا و اروپاي واحد را نمي توان تقابلي روبنايي و سطحي دانست، بلکه اين تقابل ماهوي و بنيادين است. ترامپ در صدد است ساختارهاي موجود در اروپاي واحد را هدف قرار دهد. اين موضوعي است که سران اروپايي نسبت به آن اطمينان پيدا کرده اند اما همچنان مشغول پيدا کردن راهکاري براي همزيستي شبه مسالمت آميز با کاخ سفيد هستند. افرادي مانند آنگلا مرکل
صدراعظم آلمان و فدريکا موگريني مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا هر دو در صدد پيدا کردن راهکاري براي اين همزيستي هستند، حال آنها همزيستي با دولت ترامپ، به دليل نگاه سلبي وي نسبت به اروپاي واحد به راحتي امکان پذير نيست. از سوي ديگر، گروههاي ملي گرا و راست افراطي در اروپا هم اکنون احساس قرابت خاصي نسبت به دولت ايالات متحده آمريکا پيدا کرده‌اند. ترامپ در صدد تسخير اروپا توسط ناسيوناليستهاي افراطي است. اين نه تنها هدف اعمالي ترامپ، بلکه هدف اعلامي وي است. در جريان برگزاري انتخابات رياست جمهوري فرانسه ، ترامپ يکي از اصلي ترين حاميان مارين لوپن رهبر جبهه ملي فرانسه بود. با اين حال در نهايت همه احزاب و گروههاي سنتي در فرانسه از طرفدارانشان خواستند تا آراي خود را به سود امانوئل ماکرون واريز کنند.

خروج ترامپ از پيمان آب و هوايي پاريس ، علاوه بر اينکه نشانه اي از بي تعهدي دولت ترامپ نسبت به تعهدنامه هاي بين المللي است، نماد عيني تقابل آمريکا و اروپاي واحد محسوب مي شود. بسياري از مقامات اروپايي تصور خروج آمريکا از اين پيمان جمعي را
نمي کردند. اگرچه اين اقدام ترامپ با واکنش دير هنگام و بي فايده باراک اوباما رئيس جمهور سابق ايالات متحده آمريکا و برخي دموکراتها رو به رو شد، اما ترامپ وقعي به اين اعتراضها ننهاد و بر استمرار مشي سختگيرانه خود در قبال اروپا( و پيمانهاي مشترک با اروپا) تاکيد کرد.

اقدامات سلبي ترامپ در قبال اروپا، سران اتحاديه اروپايي را در بن بستي عملي و فکري قرار داده است. آنها از يک سو به خوبي مي دانند که آتلانتيسيسم و آتلانتيک گرايي به عنوان مولفه اي ثابت در سياست خارجي ايالات متحده آمريکا به قوت خود باقي خواهد ماند و دو حزب دموکرات و جمهوري‌خواه نسبت به آن پايبند هستند. از سوي ديگر، سران اروپايي به وضوح شاهد حضور رئيس جمهوري در آمريکا هستند که بنيانها و ريشه هاي اروپاي واحد را هدف قرار مي دهد.

حنيف غفاري