امام خمینی و دولت بزرگ اسلامی

امام خمینی و دولت بزرگ اسلامی

علاوه بر این که امام خمینی بر مسأله وحدت امت اسلامی به معنای حفظ مرزهای ملی و توجه به منافع ملی کشورهای اسلامی به عنوان یکی از اهداف انقلاب اسلامی تأکید داشتند، هدف آرمانی انقلاب اسلامی را نیز، تشکیل یک دولت بزرگ اسلامی می دانستند که همه سرزمینهای اسلامی را در خود جای دهد و بتواند یک قدرت مستقل ایجاد کند. توجه داشته باشیم که در اینجا دولت بزرگ اسلامی عام تر از امت اسلامی است، در دولت اسلامی مرزهای ملی برداشته می شود و یک دولت بزرگ اسلامی تشکیل می شود، در حالی منظور از وحدت امت اسلامی این است که کشورهای مسلمان با حفظ مرزهای ملی با اتحاد داشته باشند.

امام خمینی در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی از یک سیستم فدرالی یاد می کنند که با به رسمیت شناختن واحدهای کشور ملت بر اساس مشترکات اسلامی، دولت بزرگ اسلامی شکل گیرد و بتواند با هماهنگی و انسجام برنامه های خود را مبتنی بر اصول اسلام است تبیین کند و تمامی سرزمینهای اسلامی را در خود جای دهد. ایشان در وصیتنامه خود نیز از این آرمان یاد می کنند و به ملتهای مسلمان توصیه می کند که با یکدیگر متحد شوند و به سوی تشکیل یک دولت اسلامی با جمهوری های مستقل حرکت کنند.

«همه در زیر پرچم پر افتخار اسلام مجتمع و با دشمنان اسلام و برای محرومان جهان به دفاع برخیزید و به سوی یک دولت اسلامی با جمهوری های آزاد و مستقل به پیش روید که با تحقق آن همه مستکبران جهان را به جای خود خواهید نشاند» (وصیتنامه 18) امام خمینی مهم ترین موانع تشکیل دولت بزرگ اسلامی را نژاد پرستی فرقه گرایی، ملی گرایی و استعمار زدگی می داند. امام به مسلمانان سفارش می کند که همه با هم در کنار هم باشند و از تفرقه پرهیز کنند (هاشمی، 109) برای رسیدن به دولت بزرگ اسلامی باید بر توحید به عنوان مهم ترین اصل اعتقادی و مشترک مسلمانان تکیه گردد و چون آغاز پیدایش اسلام به آن تمسک گردد.

اگر توحید اصل حرکتهای اسلامی و محور فعالیتهای دولتهای اسلامی قرار گیرد رسیدن به دولت بزرگ اسلامی دور از ذهن نخواهد بود. وقتی که کشورهای اروپایی بر اساس مشترکات اقتصادی و سیاسی خود می توانند اتحادیه اروپا را تشکیل دهند و به سمت تشکیل یک قدرت بزرگ سیاسی و اقتصادی در جهان حرکت کنند چرا کشورهای اسلامی که هم دارای مشترکان اعتقادی هستند و هم صاحب منابع عظیم انرژی می باشند و مناطق استراتژیک را در کنترل دارند نتوانند به یک قدرت عظیم تبدیل گردند.

«من امیدوارم که همه ملتهای اسلامی که به واسطه تبلیغات سوء اجانب متفرق شده اند و در مقابل هم قرار گرفته اند بیدار شوند و با هم متحد شوند و یک دولت بزرگ اسلامی زیر پرچم لا اله الا الله تشکیل بدهند و این دولت بر همه دنیا غلبه کند» (هاشمی، 110)

اگر دولت ها و ملت های اسلامی بتوانند بر موانع موجود بر سر راه وحدت اسلامی و تشکیل امت بزرگ اسلامی فایق آیند و توطئه های استعمار را بشناسند و آن ها را خنثی کنند می توانند یک قدرت بزرگ در جهان به نام جهان اسلام و امت اسلام ایجاد کنند. به اعتقاد امام خمینی دولتهای اسلامی یک وحدت واقعی اسلامی ایجاد کنند. گذشت کنند از بعضی شهوات خودشان و با هم دست برادری بدهند.

همه مجتمعاً در برابر غرب بایستند بعد در بین خودشان یک حکومت آرام، یک اجتماع آرام را تشکیل می دهند. همه ممالک سر جای خودشان باقی. هیچکدام به هیچ کدام تجاوز نکنند همه برادر باشند. اگر اجنبی خواست تجاوز کند همه با هم هم صدا شوند و جلو روند. بنابراین امام خمینی چون وحدت را محور قدرت جهان اسلام می داند و راه رسیدن به دولت بزرگ اسلامی هم وحدت است. همواره بر این موضوع تأکید کرده است (هاشمی، 112) انقلاب اسلامی ایران بر آن است تا برای همیشه به برقراری اتحاد اسلامی در سراسر جهان و میان همه مسلمانان که یکی از آرزوهای مسلمانان و یکی از شرایط تحقق حکومت عدل اسلامی در جهان است جامعه عمل بپوشاند.

انقلاب اسلامی ایران بر اساس استناد به آیه شریفه: «محمد رسول الله والذین معه اشداد علی الکفار ورحماء بینهم» با مسلمانان در سراسر جهان، برخورد اسلامی داشته و از آغاز پیروزی دست آحاد ملت اسلامی را به گرمی فشرده و طلایه دار احیای همگرایی اسلامی گردید و در صدد تشکیل امت واحده اسلامی برآمده یعنی همان که در صدر اسلام وجود داشته است.

انقلاب اسلامی ایران با توجه به وضع اسفبار جوامع اسلامی شعار «یا ایها المسلمین اتحدوا اتحدوا) را مطرح کرده و در صدد تحقق امت واحده اسلامی برآمد (زرگر، 129) بنابر اصل یازدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که همه مسلمانان را یک امت می داند و دولت جمهوری اسلامی ایران را موظف می داند سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش پی گیر بعمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام تحقق بخشد. تا کنون جمهوری اسلامی ایران در جهت عمل به این اصل مترقی اسلامی اقدامات متعددی را انجام داده است (مهاجری، 160)

اقدامات جمهوری اسلامی ایران در راستای تقریب مذاهب اسلامی

یکی از عواملی که در ایجاد تقریب و وحدت اسلامی نقش اساسی و تعیین کننده را ایفا می نماید، مربوط به نخبگان فکری کشورهای اسلامی است. اگر تعامل، تفاهم و گفتگو میان نخبگان فکری در جهان اسلام رو به افزایش باشد می تواند کمک مؤثری به روند تقریب مذاهب و همگرائی کشورهای اسلامی بنماید. قبل از همه بنظر می رسد که مسأله تفاهم نظر و تقریب میان دیدگاهها در میان فرقه های مذهبی کشورهای اسلامی از اهمیت بیشتری بر خوردار است. مسأله ای که درآموزه های اسلام و انقلاب اسلامی بر آن تأکید می شود.

در آموزه های انقلاب اسلامی بر مفاهیمی تأکید می شود که در آن بر هم فکری، هم دلی و هم رایی جامعه نخبگان مسلمان تأکید می شود و بنظر می رسد تعامل و تفاهم نخبگان فکری در پرتو اصول، مبانی و آموزه های اسلام و انقلاب می تواند حاوی ظرفیت ها و فرصت های زیادی برای تحقق یافتن همگرائی کشورهای اسلامی باشد. در این زمینه ایران اسلامی نه تنها به ترویج آموزه ها و ارزش های وحدت آفرین پرداخت، بلکه در عمل به تقویت محیط تفاهم و نزدیک ساختن دیدگاه ها اقدام نمود.

تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی

تقریب مذاهب اسلامی یکی از محورهای ایجاد وحدت و همگرائی میان کشورهای اسلامی محسوب می شود، در این راستا، آیت الله خامنه ای با توجه به ضرورت استمرار و تقریب اندیشه نزدیکی و اتحاد بین مسلمانان بر اساس یک طرح و برنامه مدون و تشکیلات منسجم، فرمان ایجاد مرکزی به نام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در سال 1369 صادر فرمودند. بر این اساس هدف از تقریب مذاهب اسلامی عبارت از نزدیک شدن پیروان مذاهب اسلامی با هدف تعارف و شناخت یکدیگر به منظور دست یابی به اخوت دینی بر اساس اصول مسلم و مشترکات اسلامی می باشد. برای رسیدن به این هدف، تقریب مذاهب بر مبانی و اصولی استوار است که مهم ترین آن ها عبارت است از:

1. قرآن کریم و سنت شریف نبوی دو منبع اساسی برای شریعت اسلام هستند و تمامی مذاهب اسلامی در این دو اصل مشترک می باشند و حجیت سایر منابع در گرو استناد به این دو منبع اصلی است.

2. ایمان به اصول و ارکانی ازجمله: وحدانیت خداوند، نبوت، خاتمیت رسول اکرم(ص) و سنت پیامبر به عنوان یکی از منابع اصلی دین، ایمان به قرآن کریم و مفاهیم و احکام آن به عنوان اولین منبع دین اسلام، ایمان به معاد و عدم انکار ضروریات دین و تسلیم شدن به ارکان اسلام مثل نماز، زکات، روزه، حج، جهاد و... ملاک اسلامیت است.

3. مشروعیت اجتهاد و آزادی بحث: اسلام با به رسمیت شناختن اجتهاد در چارچوب منابع اصلی اسلامی اختلافات فکری را پذیرفته است. بر مسلمانان است که اختلافات اجتهادی را امری طبیعی قلمداد کرده و به رأی دیگران احترام بگذارند.

4. وحدت اسلامی یکی از ویژگی های امت اسلامی در قرآن مجید و از اصول بسیار مهم آن است. این اصل در موارد تزاحم با اصول دارای اهمیت کم تر بر آنان مقدم می شود.

5. اصل برادری اسلامی مبنایی کلی برای تعامل بین مسلمانان است.

با توجه به اصول و مبانی فوق مجمع تقریب جهانی و بین المللی است و به یک منطقه و یا یک کشور و یا یک نژاد اختصاص ندارد. و از انجام هرگونه عمل تفرقه آمیز میان مسلمانان اجتناب می نماید و دولتهایی که موجب وحدت و ائتلاف امت اسلامی می شوند توصیه می کند (میرآقایی، 171) و رسالت آن ارتقاء سطح آشنایی و آگاهی و تعمیق تفاهم بین پیروان مذاهب اسلامی و تقویت احترام متقابل و تحکیم رشته های اخوت اسلامی در بین مسلمانان بدون هیچ گونه تمایزی از لحاظ تعلقات فرقه ای، قومی یا ملی آنان به منظور رسیدن به امت واحده ی اسلام می باشد.

نگاهی به اساسنامه مجمع نیز اهداف وحدت بخش و همگرائی کشورهای اسلامی را نشان می دهد. در ماده 13 اساسنامه در رابطه با اهداف مجمع آمده است:

1. کوشش در راه ایجاد آشنایی و تفاهم بیشتر بین علماء و متفکران و پیشوایان مذهبی جهان اسلام.

2. سعی در ایجاد هماهنگی و تشکیل جبهه واحد بر اساس اصول مهم اسلامی مقابل توطئه های تبلیغاتی و تهاجم فرهنگی دشمنان اسلام.

3. اشاعه فکر تقریب بین توده های مسلمان و آگاه کردن آنان با توطئه های تفرقه انگیز دشمنان.

4. کوشش در تحکیم و اشاعه اصل اجتهاد و استنباط در مذاهب اسلامی.

در مجموع می توان با نگاهی به اساسنامه مجمع، مبانی، اصول و ارزشهای تقریب مذاهب اسلامی، فرصت ها و ظرفیت های زیادی را در ایجاد همگرائی میان کشورهای اسلامی مشاهده نمود. که برخی از آن ها در مورد ارتباط میان کشورهای اسلامی و امت اسلامی با یکدیگر است. آموزه هایی که در این قلمرو می تواند به تحکیم همگرائی کمک نماید عبارتند از:

الف) پرهیز از نسبت دادن کفر و فسق و بدعت به یکدیگر: مسلمانان با پذیرش مشروعیت اجتهاد در چارچوب منابع اصیل اسلامی بایستی لوازم و تبعات این اصل را هم بپذیرند و اگر یک نظر اجتهادی از دیدگاه مذهب خاصی خطا بود، صاحب آن را به کفر و فسق متهم نکنند. بنا بر این، امور اختلافی را از رتبه ی کفر و ایمان به رتبه ی خطا و صواب باید تنزل داد.

ب) از طرف دیگر نباید کسی را به علت لوازم سخن یا اعتقادش که از نظر فرقه ای خاص به انکار اصول دین منتهی می شود، تکفیر نمود زیرا ممکن است او به این لوازم اعتقاد نداشته باشد.

ج) برخورد محترمانه در امور اختلافی: وقتی اسلام نوعی شکیبایی دینی را در مناسبات خود با سایر ادیان توصیه می کند و از مسلمانان می خواهد که به مقدسات فکری و اعتقادی باطل دیگران بی حرمتی ننمایند، به طریق اولی در مناسبات بین مسلمانان، اصل اجتناب از بی حرمتی به مقدسات پیروان مذاهب اسلامی را مورد تأکید قرار می دهد و آنان را به معذور دانستن یکدیگر در امور اختلافی دعوت می نماید.

د) آزادی اختیار مذهب: اصل آزادی مذهبی به عنوان یک اصل کلی در روابط فردی جریان خواهد داشت. پس هر فرد در انتخاب مذهب اسلامی خود آزاد است، سازمان ها و دولت ها نبایستی مذهبی را به اجبار به دیگران تحمیل نمایند بلکه باید همه ی مذاهب اسلامی را به رسمیت بشناسند.

ه‍) آزادی عمل به احکام شخصیه: در مسایل مربوط به احوال شخصیه، پیروان مذاهب اسلامی تابع مقررات مربوط به مذهب متبوع خود هستند، مگر در امور مربوط به نظم عمومی که قوانین جاری کشور متبوع آنان که به واسطه ی حکومت مشروع اداره می شود، حاکم خواهد بود. بر اساس آیه ی شریفه ی «فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه» قرآن کریم مسلمانان را به گفت وگوی مسالمت آمیز و بدون هیاهو با کفار و اهل کتاب، برای رسیدن به حقیقت، دعوت کرده است. بنابر این بر مسلمانان به طریق اولی لازم است اختلافات خود را از طریق گفت وگوی سالم و رعایت آداب آن حل و فصل نمایند.

و) لزوم اهتمام همه مسلمانان به ابعاد عملی تقریب و تبلور ارزش های آن.

برخی دیگر از اصول و آموزه ها، مربوط به وحدت مسلمانان در برابر کشورهای غیر مسلمان و قدرت های مسلط خارجی است که می توان به مواردی ازجمله لزوم موضع گیری هماهنگ و واحد در برابر دشمنان اسلام و ضرورت همکاری همه جانبه در موارد مورد اتفاق مسلمانان اشاره نمود.

تأسیس جامعه المصطفی(ص) العالمیه

پیش از پیروزی انقلاب اسلامی شمار اندکی از طلاب غیر ایرانی به حوزه علمیه قم راه می یافتند و کسب فیض آنان از این چشمه جوشان علم و معرفت با مشکلات بسیار روبه رو بود و اغلب به شکل انفرادی، همراه با مشقات بسیار و به شکل غیر سازمان یافته انجام می گرفت. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و حاکمیت نظام اسلامی شوق تحصیل در این حوزه هر روز فزون تر شد چنان که به فاصله اندکی پس از پیروزی انقلاب حوزه های علمیه را با سیل مشتاقان روبه رو ساخت. از این رو مسؤولان و بزرگان حوزه به منظور پاسخگویی به این عزیزان و تحقق بخشی به آرمانهای امام خمینی و ساماندهی وضعیت تحصیلی و معیشتی آنان «شورای سرپرستی طلاب غیر ایرانی» را بنیاد نهادند.

این شورا در شهریور ماه سال 1358 کار خود را آغاز کرد. تشکیل این شورا نخستین گام در توجه سازمان یافته به بخش غیر ایرانی حوزه های علمیه به شمار می رود که فعالیت آن تا سال 1365 تداوم یافت. در این سال با هدایت رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) شورای سرپرستی با تحول در ساختار و گسترش حوزه مأموریت به «مرکز جهانی علوم اسلامی» تغییر نام یافت و به ثبت رسید وتاکنون بیش از 000. 60 نفر از 120 ملیت جهان زیر پوشش آموزشهای این مرکز قرار گرفته اند که بیش از 000. 30 نفر از آنان فارغ التحصیل شده و در کشورهای خود مشغول فعالیتهای آموزشی، پژوهش و تبلیغی شده اند. مرکز جهانی علوم اسلامی تا سال 1372 به صورت غیر متمرکز و به شیوه های سنتی رایج در حوزه های علمیه اداره می شد و از آن تاریخ به بعد با انتصاب مدیر از سوی رهبر انقلاب، از حالت شورایی و غیر متمرکز خارج و فعالیت آن تحت نظارت دفتر معظم له قرار گرفت.

اهداف جامعه المصطفی (ص)

طبق اساسنامه، رسالت محوری این مرکز عبارت است از «معرفی، گسترش و تعمیق فرهنگ و معارف اسلام ناب محمدی(ص) در سراسر جهان» که در این راستا اهداف زیر جهت آن شمرده شده است:

الف)تربیت طلاب، عالمان و نخبگان دینی غیر ایرانی به منظور تصدی وظایف مربوط مانند تبلیغ، تدریس و تحقیق پیرامون معارف و علوم اسلامی و انسانی و اداره مراکز فرهنگی و دینی بر اساس نیازهای مسلمانان جهان.

ب) برگزاری دوره های بلند مدت و کوتاه مدت آموزشی در کلیه رشته های متناسب با اهداف و مأموریت های مرکز و اعطای مدارک رسمی و تأسیس مدارس و مراکز آموزشی و علمی.

ج) انجام پژوهش و تحقیق در راستای اهداف و مأموریت های مرکز و تأسیس مراکز پژوهشی.

د) انتشار کتب، مجلات و مقالات به زبان های گوناگون در جهت اهداف و مأموریت های مرکز.

ه‍). تولی امر تعلیم وتربیت طلاب غیر ایرانی در داخل کشور و نظارت بر مراکز آموزشی ویژه غیر ایرانی ها.

و) انجام همکاری های علمی با مؤسسات و مراکز آموزشی داخل و خارج از کشور و ارایه فرصت های مطالعاتی و برگزاری همایش های علمی با هماهنگی مراجع ذی ربط در جهت مأموریت ها و اهداف.

در ابتدای سال 87 دو سازمان بزرگ و بین المللی مرکز جهانی علوم اسلامی و سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور با هم ادغام شده و جامعه المصطفی(ص) العالمیه تأسیس گردید. بنابراین جمهوری اسلامی ایران در راستای تحقق بخشیدن به اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی و امام خمینی در راستای اتحاد و همگرایی جهان اسلام این مرکز را تأسیس کرده تا بتواند باتربیت و آموزش نیروهای متخصص و متعهد اسلامی غیر ایرانی از آن ها در راستای اهداف انقلاب اسلامی در کشورهای خودشان استفاده کند و تا حدودی هم این هدف محقق شده است (کتاب شناسان، 10)

برگزاری کنفرانس های بین المللی وحدت اسلامی

انقلاب اسلامی ایران همانگونه که مسلمانان ایران را دعوت به اخوت و برادری و تفاهم اسلامی می نماید، تمام مسلمانان جهان را نیز برای تحقق وحدت اسلامی فرا می خواند. در این راه جمهوری اسلامی اساس کار خود را دعوت ازعلما و متفکران سراسر جهان اسلام برای بحث و تبادل نظر جهت آگاهی و شناخت بیشتر مذاهب اسلامی از یکدیگر و جلوگیری از هرگونه فعالیتهای تفرقه افکنانه و ضدوحدت قرار داد. به دنبال اعلام هفته وحدت از سوی جمهوری اسلامی ایران، جهت گستراندن تفکر اتحاد مسلمین، که از ابتکارات این نظام محسوب می شود، تصمیم به برگزاری کنفرانس وحدت گرفته شد.

تا سال 1369 متولی برگزاری این کنفرانس سازمان تبلیغات اسلامی بود و کنفرانس اول تا چهارم را این سازمان برگزار کرد. از سال 1369، همزمان با سال تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، این امر بر عهده مجمع گذاشته شد و تا کنون حدود بیست کنفرانس بین المللی وحدت برگزار گردیده است.

جمهوری اسلامی ایران با برپایی کنفرانسهای متعدد در سطح جهان توانسته است گام های بزرگی برای گردهمایی و تجمع علمای اسلامی برداردو با ایجاد بحثهای مفید و سازنده بیشتر حقایق مکتوم و نیز مشترکات و امور مورد تفاهم مذاهب اسلامی را آشکار نماید و زمینه های تشکیل امت واحده را بوجود آورد (مهدی بزرگی، 13) هدف از برگزاری کنفرانس وحدت، ایجاد زمینه های اتحاد و همبستگی جهان اسلام و همفکری علما و دانشمندان جهت نزدیک سازی دیدگاه های علمی و فرهنگی آنان در زمینه های فقهی، اصولی، کلامی، تفسیری و... و نیز بررسی مسائل و مشکلات مسلمانان و ارائه راه حل های مناسب و موضع گیری مشترک در برابر آن است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در خصوص برگزاری کنفرانسها و گردهمایی های بزرگ علما و متفکران اسلامی می فرمایند: «مهم ترین مسؤولیت این کنفرانس ها امثال آن شناسایی مبانی وحدت و رفع آن موانع می باشد» (ویژه نامه تقریب، 69) تاکنون صدها متفکر، عالم و مصلح از سراسر جهان و هزاران تن از علما و متفکران شیعه و اهل تسنن از مناطق گوناگون ایران در این کنفرانس شرکت کرده و به ارائه مقاله، سخنرانی و بیان دیدگاه های خود پرداخته اند، که از کشورهای عمان، فرانسه، عربستان، سوریه، تونس، الجزایر، سودان، مصر، مالزی، مراکش، آمریکا، پاکستان، لبنان، هندوستان، استرالیا، تایلند، آذربایجان، استکهلم، دانمارک، اردن، بحرین، اتیوپی، چین، لیبی، قطر، عراق، یمن، امارات متحده عربی و. . نیز هستند.

نگاهی به موضوعات کنفرانس های برگزار شده ازجمله: وحدت اسلامی، امام خمینی و وحدت اسلامی، دستاوردهای وحدت اسلامی، تقریب بین مذاهب اسلامی، طلایه داران وحدت، نقش تفاهم فکری در تقریب مذاهب اسلامی و مبانی تقریب و... نشان می دهد که مسأله وحدت و همگرائی کشورهای اسلامی از جایگاه خاصی برخوردار است و در مجموع می توان گفت که برگزاری کنفرانس های وحدت به گسترش روحیه تقریب بین علمای جهان اسلام، بررسی قضایای مهم امت اسلامی و چالش های فراروی آن و پیشنهاد راه حل ها و هم چنین دادن رهنمود به اجلاس ها و کنفرانس های اسلامی دیگردر کشورهای اسلامی کمک نموده است، از طرفی درحل برخی از مشکلات بین مذاهب و گسترش روحیه تفاهم بین توده های مسلمان و کوشش درنزدیک ساختن دیدگاههای آنان مؤثر بوده است. مطالعه و بررسی بیانیه های پایانی کنفرانس ها نیز حکایت از ایجاد فرصت و ظرفیت بالایی برای همگرائی کشورهای اسلامی دارد که برخی از بندهای مهم آن به صورت زیر می باشد:

1. شرکت کنندگان با تکیه بر مسلمات قرآن کریم و حدیث شریف، تقریب میان مذاهب اسلامی را راهی مهم برای دستیابی به وحدت اسلامی در مواضع عملی مسلمانان به شمار آورده و پیروان کلیه مذاهب اسلامی را که به اصول اسلام ایمان دارند و ارکان مورد اتفاق آن را محترم می شمارند، جزو امت واحد اسلامی دانسته که جانشان باهم برابر و دلهاشان به هم پیوسته و همگی در راه تحقق اهداف والای اسلامی با هم همکاری می نمایند. هیچگاه نباید از اختلافات عقیدتی، تاریخی و فقهی در راه ایجاد تفرقه سیاسی سوءاستفاده کرد، زیرا هرگونه فتنه انگیزی فرقه ای یا نژادی در خدمت دشمنان امت خواهد بود و نقشه های فریبکارانه ضد امت اسلامی را تحقق بخشیده و اشغالگری آنان را در سرزمین های اسلامی تحکیم می بخشد.

2. شرکت کنندگان در کنفرانس به منظور تحقق وحدت میان مسلمانان اهل قبله و تقریب پیروان مذاهب اسلامی آنان را به وجوب احترام متقابل میان مسلمانان دعوت نموده و عدم تعرض آنان به عقیده و یا شعایر دینی و یا فقهی یکدیگر در وسایل ارتباط جمعی و یا سخنرانی های عمومی خواستار شده و خواهان واگذار نمودن بحث و گفتگو از این گونه امور به علما و دانشگاهیان متخصص شدند و نیز خواستار عدم هتک حرمت یکدیگر به بهانه صراحت گویی می باشند. و نیز بر عدم جواز ابراز هرگونه سخنی که اهانت و هتک حرمت نسبت به شخصیت ها و مقدسات طرف مقابل به شمار آمده، تأکید می نمایند.

این امر به ویژه عدم هتک حرمت اهل بیت و یا امامان و صحابه و هرگونه دشنام گویی و یا تقلیل از جایگاه آنان و یا تعرض به هرگونه امری که منتسب به آنان می شود را شامل می شود و هرگونه اشاره و یا اهانت لفظی و یا معنوی و یا مادی ازجمله تجاوز به اماکن منسوب به آنان و عدم جواز اسائه ادب به مقدسات و مساجد و یا حسینیه ها و یا مراقد آنان را در بر می گیرد و عمل به شرایط وقف از نظر واقفین را شرعا لازم می داند.

3. شرکت کنندگان خواستار انسجام و وحدت همه پیروان مذاهب اسلامی و سلب نمودن فرصت ها از دشمنان می باشند.

4. شرکت کنندگان در همایش، ضمن تمجید و ستایش از نقش رسانه های گروهی در آگاه نمودن ملت ها و تبیین افکار عمومی بر ضرورت کنار گذاشتن مسائل اختلافی در شوراهای علمی تخصصی و دوری از هرگونه تحریک نمودن حساسیت ها و مسائل تفرقه افکن میان مسلمانان تأکید می نمایند.

آنچه که در مباحث فوق در زمینه تقریب مذاهب اسلامی بیان شد، نشان می دهد که نه تنها در آموزه های انقلاب اسلامی ظرفیت ها و قابلیتهای زیادی برای ایجاد تفاهم، تقریب و همگرائی امت اسلامی وجود دارد، بلکه اقدامات انجام شده در پرتو انقلاب اسلامی در قالب کنفرانسهای وحدت و تقریب مذاهب اسلامی می تواند دستاوردهای مثبتی را برای افزایش فرصت های تقریب و همگرائی کشورهای اسلامی فراهم سازد.

نتیجه گیری

با توجه به بررسی های صورت گرفته در مقاله حاضر در زمینه تقریب مذاهب اسلامی، نتیجه گیری می شود:

اولا: در آموزه های انقلاب اسلامی ظرفیت ها و قابلیتهای زیادی برای ایجاد تفاهم، تقریب و همگرائی امت اسلامی وجود دارد و امام خمینی به عنوان رهبر و بنیانگذار انقلاب اسلامی همواره بر مسأله تقریب مذاهب اسلامی تأکید داشتند و از مسلمانان می خواستند در این زمینه اقدام نمایند. بنابراین جمهوری اسلامی ایران، در سیاست داخلی و خارجی خود، همواره از تقریب مذاهب اسلامی حمایت کرده است و در سیاستهای اعلامی خود برای تحقق آموزه های انقلاب اسلامی در این راستا، تلاشهایی را انجام داده است.

ثانیا: نظام جمهوری اسلامی ایران و امام خمینی از مسأله عبادی سیاسی مراسم حج در راستای تقریب مذاهب اسلامی استفاده می کرده و تأکید بر توجه به عرصه های مختلف حج در زمینه وحدت اسلامی داشتند.

ثالثا: علاوه بر تأکیدات و سفارشات صورت گرفته در این زمینه، اقداماتی نیز در قالب کنفرانسهای وحدت اسلامی، تقریب مذاهب اسلامی و تأسیس مراکز آموزشی تربیتی ازجمله جامعه المصطفی(ص) العالمیه انجام شده است که می تواند دستاوردهای مثبتی را برای افزایش فرصت های تقریب و همگرائی کشورهای اسلامی فراهم سازد.

در مجموع می توان گفت که اقدامات صورت گرفته در این زمینه به گسترش روحیه تقریب بین امت و علمای جهان اسلام، بررسی قضایای مهم امت اسلامی و چالش های فراروی آن و پیشنهاد راه حل ها و هم چنین دادن رهنمود به اجلاس ها و کنفرانس های اسلامی دیگردر کشورهای اسلامی کمک نموده است، از طرفی درحل برخی از مشکلات بین مذاهب و گسترش روحیه تفاهم بین توده های مسلمان و کوشش درنزدیک ساختن دیدگاههای آنان مؤثر بوده است.

مراجع

1. امام خمینی، (1389ش)، چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

2. امام خمینی، (1378ش)، صحیفه امام، تهران، انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

3. امام خمینی، (1389ش)، وصیتنامه سیاسی الهی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

4. امام خمینی، (ش 1377)، ولایت فقیه، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

5. بزرگی، مهدی، (1384ش)، نقش انقلاب اسلامی در بیداری و وحدت اسلامی، مجموعه مقالات جهان اسلام، مشکلات و راهکارها.

6. پیشگاهی فرد، زهرا و رحمانی، محمدعلی، (1388ش)، قلمروخواهی ایران و آمریکا در خاورمیانه، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

7. حشمت زاده، محمد باقر، (ش 1385)، تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای اسلامی قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

8. حقی، محمد، (1387ش)، همگرایی کشورهای مسلمان در پرتو انقلاب اسلامی، فرصت ها و چالش ها، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم.

9. زرگر، فرشته، (1386ش)، انقلاب اسلامی ایران و همگرایی جهان اسلام، مجموعه مقالات همایش همگرایی و واگرایی در جهان اسلام، دانشگاه آزاد سمنان.

10. سجادی، عبدالقیوم، (1384ش)، بازتاب انقلاب اسلامی بر جنبشهای اسلامی معاصر، جامعه المصطفی(ص) العالمیه.

11. شفیعی سروستانی، ابراهیم، (1377ش)، امام خمینی ورسالت جهانی انقلاب اسلامی، ماهنامه موعود، ش 8، خرداد وتیرماه.

12. شفیعی فر، محمد، (1391ش)، انقلاب اسلامی، زمینه ها و پیامدها، نشر معارف.

13. شناسان مرکز جهانی علوم اسلامی، (1386ش)، قم، نشر روابط عمومی مرکز جهانی علوم اسلامی.

14. شیرودی، مرتضی، (1384ش)، انقلاب اسلامی و جنبش های اسلامی، مجله انقلاب اسلامی، شماره 11 و 12 پاییز و زمستان.

15. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، (1384ش)، تهران، نشر میزان.

16. مهاجری، مسیح، (1360ش)، انقلاب اسلامی راه آینده ملتها، تهران، نشر اوج.

17. مهربان پهمدانی (1369ش)، بهمن، انقلاب اسلامی ایران و مسأله حج (پایان نامه دانشگاه امام صادق(ع).

18. میرآقایی، سید جلال، (1379ش)، جهان اسلام، مشکلات و راهکارها، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.

19. نشریه پیام انقلاب، (1361ش)، ش 68.

20. نگارش، حمید، (1389ش)، اسرار سیاسی حج از منظر امام خمینی و مقام معظم رهبری، میقات حج، شماره 74، زمستان.

21. هاشمی، سید محمد، (1382ش)، امام خمینی و همگرایی جهان اسلام، نشر نیایش.

22. واعظ زاده خراسانی، محمد، (1373ش)، پیام وحدت، نشر مجمع تقریب مذاهب اسلامی.

23. ویژه نامه تقریب، (1369ش)، تهران، دبیر خانه کنفرانس وحدت اسلامی.

نویسنده:

محمد حقی: دانش‌آموخته حوزه علمیه و دانشجوی دکتری مدرسی انقلاب اسلامی

فصلنامه حبل المتین شماره 11

انتهای متن/