اهداف و ابزارهای عربستان برای تأثیرگذاری بر انتخابات پارلمانی عراق

انتخابات پارلمانی عراق ۱۵ ماه مه سال ۲۰۱۸ (۲۵ اردیبهشت ۹۷) برگزار می شود. اهمیت این انتخابات در این است که نخستین رقابت گروه های سیاسی عراق در دوران پسا داعش بوده و از این رو ساختٍ جدید سیاسی عراق از طریق این انتخابات می تواند عینیت یابد. به همین دلیل علاوه بر گروه های داخلی، بازیگران خارجی نیز به دنبال تاثیرگذاری بر روند برگزاری انتخابات با هدف تعیین جایگاه خود در عراق جدید هستند. عربستان سعودی از جمله کشورهایی است که در ماه های گذشته روابط سیاسی خود را با دولت و گروه ها و بازیگران داخلی عراق تشدید کرده و سعی دارد هم از طریق پروپاگاندای سیاسی و هم از طریق اعطای کمک های مالی، گروه های مورد حمایت خود را در انتخابات به پارلمان بفرستد. اما سوالی که مطرح می شود آن است که ابزارها و اهداف واقعی عربستان در تلاش برای تأثیرگذاری بر انتخابات پارلمانی پیش روی عراق چیست؟


اهداف عربستان در انتخابات عراق

پس از سقوط صدام حسین در سال 2003 گروه های شیعه همسو با تهران به قدرت رسیدند و در 14 سال گذشته همچنان قدرت را در اختیار داشته‌اند. این مسئله برای عربستان بسیار مهم است چرا که موجب افزایش نفوذ ایران در منطقه و برهم خوردن موازنه قوا به زیان عربستان شده است. علاوه بر این در سایه کمک‌های تهران به بغداد، تلاش های ریاض برای ایجاد بی ثباتی، جنگ فرقه ای و در نهایت تجزیه عراق از طریق حمایت پشت پرده از رفراندوم اقلیم کردستان عراق، با شکست مواجه شده اند. بنابراین می توان گفت پس از شکست طرح های بی‌ثبات سازی و تجزیه، اکنون مهمترین هدف عربستان برای مقابله با نفوذ منطقه ای تهران، ایجاد چنددستگی در میان جریان ها و احزاب سیاسی شیعه می باشد. در واقع عربستان که در شرایط جدید عراق تحکیم جایگاه مسلط شیعیان در فرآیند سیاسی را مشاهده می‌کند، به دنبال ایجاد دالان های ارتباطی با گروه های شیعه است. به همین دلیل انتخابات پارلمانی اخیر می تواند ابزارها و شرایط لازم در جهت این هدف را محقق کند. از این رو عربستان برای انتخابات پارلمانی اردیبهشت ماه در عراق اهمیت ویژه ای قائل است.


ابزارهای عربستان برای تاثیرگذاری بر انتخابات عراق

تلاش عربستان در جهت تاثیرگزاری بر روند انتخابات عراق در جهت منافع خود از چند طریق می تواند پیگیری شود.

-بازسازی

بر اساس برآوردی که حیدر العبادی نخست وزیر عراق ارائه کرده، بازسازی ویرانه‌های جنگ به 100 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد. نیاز عراق به کمک های مالی و سرمایه گذاری در جهت بازسازی شهرهای جنگ زده می تواند به عنوان دروازه مناسبی جهت ورود عربستان به تحولات سیاسی عراق محسوب شود. در همین ارتباط پیشتر و در جریان سفر حیدرالعبادی به ریاض، نشست «شورای هماهنگی عربستان سعودی- عراق» با حضور سلمان بن عبدالعزیر پادشاه عربستان سعودی، حیدرالعبادی نخست وزیر عراق و رکس تیلرسون وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا در کاخ یمامه ریاض برگزار شد. یکی از مهمترین مباحث مطرح شده در این نشست مشارکت عربستان در بازسازی عراق بود. در واقع عربستان با توجه به نیاز اقتصادی عراق پس از کاهش قیمت نفت، سعی دارد تا با نقش آفرینی در بازسازی استان های سنی نشین به نوعی زمینه را برای گسترش حضور و نفوذ خود فراهم کند.


-عشایر سنی

عشایر سنی نیز همواره یکی از مهمترین دستاویزها و ابزارهای عربستان برای کنشگری در تحولات عراق بوده است. سال گذشته برخی خبرگزاری های عراقی اعلام کردند که عربستان به نیروهای عشایر سنی عراق که علیه دولت مرکزی می جنگند ماهانه 20 هزار دلار حقوق پرداخت می کند. علاوه بر این در سال گذشته فعالان عراقی اعلام کرده اند که نمایندگان دستگاه اطلاعاتی عربستان با پرداخت مبالغ سرسام آوری به 9 عشیره عراقی، آن ها را وادار به بیعت با رهبر گروهک تروریستی داعش کردند. پیش از این نیز مقامات امنیتی دولت مرکزی عراق، اطلاعاتی از دست داشتن برخی تجار و نهادهای به ظاهر خیریه در عربستان سعودی و اردن در جمع آوری پول برای فریفتن عشائر اهل سنت در عراق پرده برداشتند. بنابراین بخشی از عشایر اهل سنت عراق همچنان یکی از پتانسیل های عربستان برای نقش آفرینی در عراق هستند. اگرچه در دیدگاهی واقع بینانه احزاب و جریانات اهل سنت در شرایط جدید تضعیف شده و از توان نقش آفرینی گسترده ای در عرصه سیاسی عراق برخوردار نیستند.


-گزینه های محدود در میان شیعیان

اما در کنار دیگر پتانسیل های موجود، ریاض در پی ایجاد ظرفیت جدید در عراق برای باز کردن جای پا نیز می‌باشد. در این زمینه باید به برخی از سیاستمداران شیعه سکولار مانند ایاد علاوی اشاره کرد که به دنبال قطع روابط استراتژیک ایران و عراق و خواستار اتحاد عراق با محور غرب- عربی هستند. در همین راستا مقامات سعودی در طی ماه‌های اخیر سعی در گسترش ارتباطات با حکومت حیدرالعبادی و یا رهبر جریان صدر نیز برآمده اند تا از طریق اعلام تمایل به گسترش همکاری های اقتصادی و سیاسی به اعتمادسازی در میان جریان های سیاسی شیعه بپردازند.

در کل عربستان سعی دارد در عراق پسا داعش به عنوان یک کشور تاثیرگذار خود را مطرح کند. اما تلاش ها و اقدامات عربستان در عراق به هیچ وجه با هدف ساخت یک جامعه و کشور قدرتمند نیست بلکه در جهت سیاست های منطقه ای محمد بن سلمان است که شمشیر رقابت با تهران را از رو بسته است و دخالت وی در استعفای نخست وزیر لبنان، تداوم جنگ با یمن و تلاش برای عادی سازی روابط اعراب با اسرائیل نیز در راستای همین سیاست مورد خوانش قرار می‌گیرد. در واقع شکل‌گیری عراقی قدرتمند می تواند به عنوان یک نمونه موفق از دموکراسی عربی در منطقه مطرح شود و این در تضاد با سیستم پادشاهی و شخص محور عربستان است. از سوی دیگر عراقِ قدرتمند به معنای تقویت محور مقاومت در منطقه خواهد بود؛ امری که آل سعود بشدت در مقابل آن قرار دارند.. بنابراین هدف اصلی عربستان از تلاش برای نقش آفرینی در انتخابات پارلمانی آتی عراق مبارزه با نفوذ ایران در عراق، تلاش در جهت انشقاق داخلی گروه های عراقی و تحکیم ارتباط با گروه های سنی و شیعی متمایل به ریاض همچنین تضعیف محور مقاومت در منطقه است.