تکثیر مدل قطر در شورای همکاری خلیج فارس

به گزارش اسلام تایمز، عربستان تا پیش از تحولات جهان عرب در سال 2011 خود را برادرِ بزرگتر کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌دانست. از همین روی با شروع انقلاب 14 فوریه 2011 در بحرین نیروهای سعودی به سرعت به بحرین اعزام و این قیام را مهار کردند. اما با گذشت زمان و تضعیف قدرت عربستان در منطقه به دلیل شکست های مداوم در موضوعات مختلف منطقه ای طی چند سال اخیر، نقش عربستان نیز تضعیف شده و از این رو کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس فضا را برای مقابله با سیاست های قیم مآبانه ریاض مساعد می بینند. قطر نخستین کشور در این مسیر بوده و تحریم این کشور در خرداد ماه امسال از سوی عربستان ، بحرین، امارات و مصر پاسخ ریاض به حرکت‌های مستقلانه دوحه بوده است. در شرایط کنونی اما کویت دیگر کشوری است که ساز مخالف با سیاست های منطقه ای ریاض را کوک می‌ کند.

در همین راستا طی هفته گذشته سفر «خالد الروضان» وزیر تجارت و جوانان کویت و هیئت همراه او به قطر و دیدار با شیخ تمیم بن حمد امیر این کشور به قطر روابط عربستان و کویت را متشنج کرد. سعودی ها این سفر را در واقع دهن‌کجی و مخالفت کویتی ها با تلاش های خود برای منزوی کردن دوحه برمی‌ شمرند. به همین جهت ترکی آل الشیخ رئیس هیئت ورزشی عربستان در واکنش به سفر دوشنبه گذشته این مقام کویتی در توییتی نوشت، رفتار این مزدور به روابط تاریخی عربستان و کویت آسیبی نمی‌زند و او تنها از طرف خودش صحبت کرده است. در پی این اظهارات خصمانه روابط دو کشور متشنج شده است.

اما هدف از این اظهارات را باید انتقام‌گیری از کویت به دلیل موضع رسمی این کشور در قبال بحران قطر قلمداد کرد. با وجود اینکه وزارت خارجه کویت سعی کرد تا تنش روابط عربی را مهار و از بروز شرایط رویارویی میان طرفین جلوگیری کند، اما حمله رسانه های سعودی همچنان علیه کویت ادامه یافته و اظهارات آل شیخ که گفته می‌شود در حقیقت اعلام مواضع محمد بن سلمان ولیعهد سعودی بوده است نه تنها بیانگر انتقامجویی از مواضع مخالف کویت با عربستان می‌ باشد، بلکه روابط پرفراز و نشیب کویت و عربستان را یادآوری می‌ کند. در همین ارتباط «عبدالرحمان المطیری» استاد دانشگاه و کارشناس سیاسی کویتی، گفت:" موضوع روابط کویت با عربستان حساس و پیچیده است زیرا عربستان بیش از ایران وعراق به کویت نزدیک است با این حال کویت تلاش دارد تا جایی که ممکن است از آن فاصله بگیرد تا استقلال تصمیم گیری داشته و از اینکه به یک بحرین دیگر تبدیل شود جلوگیری کند، چرا که بحرین در پی اعتراض های سال 2011 نتوانست توازن داخلی و خارجی را حفظ کند و ناچار شد به طور کلی و همه جانبه به عربستان تکیه کند و به آن وابسته باشد."



پیشینه روابط عربستان و کویت

عربستان به صورت تاریخی با بیشتر کشورهای حاشیه خلیج فارس اختلافات ارضی و سیاسی دارد. در واقع طمع‌ورزی‌های سرزمینی عربستان در کنار تلاش این کشور برای ایفای نقش رهبری در میان کشورهای عربی در مقاطع مختلف باعث درگیری بین این کشور با کشورهای منطقه شده است. به عنوان مثال عربستان و قطر در دهه 90 میلادی عملا درگیری نظامی داشتند.



همچنین تنش روابط کویت و عربستان در سال 2015 و در پی تصمیم ریاض برای بستن چاه های نفت مشترک با کویت در منطقه الخفجی، به یکباره بالا گرفت، زیرا این اقدام موجب ضرر و زیان سنگین برای کویت شد تا جایی که شیخ صباح الاحمد جابر الصباح در سفری رسمی عازم عربستان شد و تلاش کرد تا مقامات سعودی را از این تصمیم باز دارد و در نهایت سفر او موفقیت آمیز بود.

اما در شرایط کنونی و در قضیه تحریم قطر، عربستان به این نتیجه رسیده است که کویت نیز به دنبال در پیش گرفتن مشی استقلال طلبانه است. پایگاه «العهد الجدید» در مطلب نوشت: «دیدار بین سلمان و الصباح آن گونه که برخی منابع اعلام کردند، موجب شد الصباح اطمینان پیدا کند راه حلی برای بحران وجود ندارد و به زودی نوبت کویت خواهد شد... پادشاه عربستان به الصباح گفت عربستان، کویت را هم پیمان قطر - نه کشور بی طرف - می‌داند... بعد از این دیدار، فعالان مجازی به علل متعدد حملاتی هدفمند علیه کویت آغاز کردند». در شرایط فعلی نیز این تنش ها تشدید شده است.

واقعیت این است که برخی کشورهای عربی که به حمایت های غرب وابسته هستند و به نوعی در سیاست‌های منطقه‌ای، مجبور به هماهنگ کردن سیاست های خود با آمریکا می باشند، به دنبال آنند که تنها به آمریکا وابسته بوده و مجبور نباشند سیاست های خود را با عربستان نیز هماهنگ کنند. علاوه بر این ضعف ریاض در مسائل مختلف، این زمینه را برای کشورهای عرب منطقه فراهم کرده تا سیاست های خود را تنها با توجه به مذورات و مقدورات خود ترسیم کنند. در واقع اقدامات محمد بن سلمان ولیعهد سعودی باعث شده است تا نقش برادر بزرگتری ادعایی ریاض در خلیج فارس از بین رفته و اکنون عربستان توان ایجاد همگرایی در جهان عرب را نداشته باشد.