پیروزی ایران و روسیه در سوریه و ناکام ماندن نقشه‌های آمریکا

اکنون که مدتی است از اتمام مذاکرات صلح سوریه در شهر «سوچی» روسیه سپری می شود و نتایج این مذاکرات مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است، باید گفت که یکی از مهمترین نتایج گفتگوهای صلح در سوچی، تلاش های ناکام ایالات متحده برای به شکست کشاندن آن بوده است. در واقع، آمریکا با تلاش های متعددی که انجام داد باز هم موفق نشد که مانع از برگزاری نشست صلح سوریه شود. درحال حاضر با توجه به نتایج راهبردی و استراتژیک مذاکرات صلح سوچی در روسیه، می توان از این مذاکرات به عنوان اولین گام جدی در مسیر حل و فصل سیاسی بحران سوریه یاد کرد.

مشارکت گسترده ای که به دستاورد تبدیل شد

حضور طیف های گسترده و متنوع سیاسی در جریان مذاکرات صلح سوریه در شهر سوچی روسیه یکی از دستاوردهای این مذاکرات و گفتگوها به شمار می رود. هرچند که معارضان ریاض در این نشست حضور نداشتند، اما اغلب طیف ها و سلایق سیاسی مختلف در جریان این مذاکرات حضور بهم رساندند و یک مذاکرات «سوری ـ سوری» واقعی پدیدار شد. این همان ویژگی است که نشست های گذشته برای حل و فصل بحران سوریه به ویژه در شهر «ژنو» سوئیس، فاقد آن بودند. ما در نشست های صلح سوری که طی قریب به هفت سال گذشته برگزار شده است تنها شاهد حضور هیأت نمایندگی از دمشق، معارضانِ ساکن قاهره، معارضانِ ریاض و همچنین معارضانِ ساکن مسکو بودیم. با این حال، در جریان مذاکرات سوچی، در عرصه مشارکت طیف وسیعی از گروه های معارض، دستاورد بزرگی خلق شده است.

توافق راهبردی برخلاف کارشکنی های معارضان

یکی دیگر از موفقیت های نشست صلح سوریه در شهر سوچی روسیه در توافق میان ایران، روسیه و ترکیه نهفته است. نمایندگان این سه کشور در مذاکرات سوچی با یکدیگر توافق کردند که بر اساس توافقات حاصل شده در نشست ژنو و همچنین طبق قطعنامه شماره 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد، تمام تلاش خود برای مشارکت حداکثری طرف های سوری در گفتگوهای صلح را به کار بندند. این توافق راهبردی درحالی حاصل شد که معارضانِ ریاض همواره با تحریک ایالات متحده آمریکا و مقامات عربستان سعودی، عدم پایبندی خود به اصلِ مشارکت در روند سیاسی برای برون رفت از بحران سوریه را اثبات کرده اند. آنها (معارضان ریاض) حتی با تصمیم خود مبنی بر عدم مشارکت در نشست صلح سوریه در شهر سوچی به تمامی تعهدات خود در مذاکرات پیشین به ویژه در شهر ژنو پشت پا زدند. در نقطه مقابل، دولت دمشق برخلاف معارضان ریاض و متحدان منطقه ای و بین المللی آنها همواره بر لزوم مشارکت در روند سیاسی حل بحران سوریه در چارچوب احترام به تمامیت ارضی این کشور، حفظ استقلال آن و احترام به حق تعیین سرنوشت سوری ها، تأکید داشته است.

نتایج مذاکرات در خدمت منافع ملی سوریه

هرچقدر که زمان از پایان مذاکرات سوچی سپری می شود، عمق نتایج این مذاکرات و گفتگوها بیش از پیش نمایان می شود. می توان اینگونه گفت که تمامی نتایج مذاکرات صلح سوریه در شهر سوچی مطابق با منافع ملی سوریه است. تمامی شرکت کنندگان در این نشست، بر لزوم حفظ حاکمیت ملی سوریه تأکید کرده اند. شرکت کنندگان همچنین بر روی این مسئله اتفاق نظر داشته و دارند که ارتش سوریه حق نبرد برای بازپس گیری اراضی اشغال شده خود توسط تکفیریها را داراست. از سوی دیگر، توافق مهم، راهبردی و قابل توجهی که در جریان مذاکرات صلح سوری در سوچی حاصل شد، توافق «تشکیل کمیته تدوین قانون اساسی» است. قرار است این کمیته با 200 عضو کار خود را برای تدوین مجدد قانون اساسی سوریه آغاز کند. پس از تدوین قانون اساسی سوریه، طبق آنچه که در سوچی توافق شده است، این قانون اساسی در معرض رأی مردم قرار خواهد گرفت و برای آن یک همه پرسی برگزار خواهد شد. این یک توافق استراتژیک محسوب می شود.

غلبه دیدگاه ایران و روسیه و ناکامی آمریکا

نکته قابل تأمل در خصوص نتایج مهم و تأثیرگذار نشست صلح سوریه در شهر سوچی، همزمان بودن این نتایج با دستاوردهای میدانی پی در پی نیروهای ارتش سوریه و همپیمانان آن است. نیروهای سوری طی هفته های اخیر دستاوردها و توفیقات میدانی بسیار بزرگی را در نبرد با تروریست های تکفیری به ویژه در مثلث «حلب»، «حماه» و «ادلب» محقق ساخته اند. تحقق این دستاوردها نشان داد که نبرد با تروریسم در سوریه وارد مرحله سرنوشت سازی شده است و آخرین دژهایی که تکفیریها در اختیار دارند در حال فروریختن است. نکته بعدی این است که سِیر تحولات کنونی در سوریه چه آنچه که در سوچی اتفاق افتاد و چه آنچه که هم اکنون در عرصه میدانی رخ می دهد، نشان داد که دیدگاه ایران و روسیه برای حل بحران سوریه، دیدگاه غالب است. این تحولات سیاسی و میدانی که به موازات یکدیگر اتفاق می افتند همچنین نشان می دهند که نقشه شوم ایالات متحده آمریکا برای سوریه جهت تجزیه آن با شکست سنگین مواجه شده است.

ریل گذاری مسیر حل و فصل سیاسی بحران

در هر صورت، موفقیت مذاکرات صلح سوریه در شهر سوچی روسیه و تأکید آن بر لزوم حفظ قواعد و اصول ملی سوریه گام مهمی در مسیر نهادینه کردن اصلِ «راه حل سوری ـ سوری» به شمار می‌رود. از رهگذر این دستاورد مهم، از این پس ارتش سوریه و متحدان آن بهتر می توانند به نبرد با تروریسم برای پاکسازی خاک خود اقدام کنند. نیروهای سوری از این پس همچنین خواهند توانست بر تمامی اراضی خود سیطره یافته و اشغالگران آمریکایی را از خاکشان بیرون برانند. علاوه بر این، موفقیت نشست سوچی به مثابه اهرم فشاری بر بازیگران بین المللی به ویژه آمریکا است که همواره در مسیر مذاکرات سیاسی ژنو کارشکنی و سنگ اندازی کرده و قصد به انحراف کشاندن این مذاکرات را داشته اند. از آنجایی که طرف های منطقه ای و بین المللی دیگر قدرتی برای ایجاد تغییر در مسیر تحولات کنونی سوریه ندارند، عملا ناگزیر به تغییر مواضع خود هستند. اکنون مسیر حل و فصل سیاسی بحران سوریه به صورت کامل ریل گذاری شده است. مذاکرات سوچی این ریل گذاری را انجام داده است. روند مذاکرات ژنو از این پس برای رسیدن به نتیجه مطلوب، تسهیل شده است. این درحالی است که مجموع این تحولات در نهایت، آمریکا را وادار خواهد کرد تا به اصطلاح، از بالای درخت پایین آمده و اندک آبروی باقی مانده در نزد خود را حفظ کند.

حسن حردان: تحلیلگر جهان عرب

منبع: روزنامه لبنانی «البناء»

مترجم: اکرم آزادی مهرگانی