۰
سه شنبه ۲۴ بهمن ۱۳۹۶ ساعت ۰۹:۲۱
مقدمه:
از زمان شکل گیری جنگ سوریه(2011) تا کنون، بارها شاهد حملات پراکنده جنگنده های رژیم صهیونیستی به مرزهای سوریه بوده ایم. حملاتی که بدلایل واهی و بر اساس راهبرد دفاع مشروع پیشگیرانه از سوی صهیونیست ها، توجیه می گردند. حملاتی که در چندماهه اخیر، بیشتر شده اند. این حملات با اعتراضات جدی و رسمی دولت سوریه همراه بوده است. اعتراضاتی که با تهدید به سرنگونی جنگنده های متجاوز نیز همراه بوده است. اما رژیم صهیونیستی بدون توجه به این اعتراضات، همچنان به تجاوزهای هوایی خود به سوریه ادامه می دهد. دولت سوریه در اولین واکنش جدی خود، جنگنده F16 اسرائیلی را که در تاریخ شنبه 10 فوریه 2018، به ارتفاعات جولان تجاوز کرده بود، سرنگون کرد. بررسی جوانب این موضوع از منظر حقوق بین الملل، لازم و ضروریست.
الف- بررسی و تحلیل حقوقی
1. منشور ملل متحد و قطعنامه های سازمان ملل
مطابق بند 4 ماده 2 منشور ملل متحد، «کلیه اعضا، در روابط بین المللی خود از تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی دولتهای دیگر یا هر روش دیگری که مغایر با اهداف ملل متحد باشد خودداری خواهند نمود» ممنوعیت تهدید یا استفاده از زور در روابط بین الملل، یک قاعده شناخته شده حقوق بین الملل است که برای همه دولتها، خواه عضو ملل متحد باشند یا نه، لازم الاتباع است.
در ماده یک قطعنامه 3314 تعریف تجاوز ، مصوب سال 1974 مجمع عمومی سازمان ملل، تجاوز، «کاربرد زور علیه تمامیت ارضی و حاکمیت سیاسی هر دولت » تعریف شده است و در ماده دوم این قطعنامه، هر دولتی که نخستین بار به زور متوسل شود، در اولین نگاه متجاوز محسوب می گردد.
بر اساس موارد فوق الذکر، حملات هوایی رژیم صهیونیستی به سوریه، مصادیق بارز توسل به زور و تجاوز ارضی و مرزی می باشد و بر اساس ماده 51 منشور، بستر دفاع مشروع سوریه فراهم می گردد. لذا سرنگونی جنگنده های متجاوز به سوریه، حق مسلم و مشروع دفاعی دولت سوریه می باشد.
از سویی دیگر، تحولات میدانی سوریه یک موضوع داخلی و در صلاحیت انحصاری حاکمیت و دولت سوریه می باشد. لذا مداخله و توجیه این حملات تحت این عناوین، کاملا غیر قانونی و مردود می باشد.
بر اساس بند 7 ماده 2 منشور ملل متحد، که بیان می‌دارد که هیچ یک از مقررات مندرج در این منشور، ملل متحد را مجاز نمی‌داند در اموری که اساساً در صلاحیت قلمرو داخلی دولت قرار گرفته است. دخالت نماید و اعضا را نیز ملزم نمی‌نماید که چنین مسائلی (بحرانی) را برای حل و فصل تابع مقررات این منشور قرار دهند، غیر قانونی بودن این اقدام رژیم صهیونیستی نیز کاملا روشن و شفاف می باشد.
حملات رژیم صهیونیستی به سوریه نیز بر اساس اصل احترام به استقلال و حاکمیت کشورها نیز مردود و غیر قانونی می باشد. این موضوع در بندهای 1 و 4 ماده 2 منشور ملل متحد، مورد توجه قرار گرفته است. در بند 1 بیان می دارد "سازمان برمبنای اصل تساوی حاکمیت کلیه اعضاء آن قرار دارد". در بند 4 مقرر می دارد" کلیه اعضاء در روابط بین‌المللی خود از تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری یا از هر روش دیگری که با مقاصد ملل متحد مباینت داشته باشد خودداری خواهند نمود". لذا این حملات مغایر با کلیه اصول و موازین بین المللی می باشد.
2. حقوق جنگ(Jus in bello):
مجموعه قواعد و مقررات حاکم بر نحوه شروع جنگ ها(اعم از داخلی و بین المللی)، حقوق و تکالیف طرفین مخاصمه، حقوق و تکالیف طرف های ثالث، اصل بیطرفی، نحوه برخورد با غیر نظامیان، نحوه برخورد با اسرا و مجروحین و ... می باشند که جنگ و مخاصمات را در یک چارچوب مشخص بین المللی، هدایت می کنند. این قواعد و مقررات تحت عنوان کنوانسیون های چهارگانه 1949 ژنو و پروتوکل های الحاقی اول و دوم 1977، مد نظر قرار می گیرند.
جنگ سوریه هنوز به پایان نرسیده است. طرف های مخاصمه هنوز درگیر می باشند. لذا طرف های ثالث نیز می بایست به تکالیف خود واقف باشند. اگر چه عدم بیطرفی رژیم صهیونیستی و حمایت مستقیم و غیر مستقیم آنها از گروه تروریستی داعش بر همگان آشکار می باشد، اما بطور مستقیم جزء طرف های مخاصمه نبوده است. بمباران هوایی مواضع ارتش سوریه توسط جنگنده های صهیونیستی، نشان از حمایت مستقیم این رژیم از داعش و گروههای مخالف می باشد. لذا مقررات بیطرفی(Neutrality) را نقض نموده است و می تواند بعنوان یکی از طرف های مخاصمه از سوی طرف های دیگر، شناسایی شود و مسئول پیامدهای احتمالی آن باشد.
از سویی دیگر بر اساس قطعنامه 3314 سال 1974 مجمع عمومی سازمان ملل، اقدام این رژیم مصداق بارز تجاوز(aggression) می باشد و می توان بعنوان آغازگر جنگی باشد که مسلما پایان دهنده آن نخواهد بود.
3. حقوق بر جنگ(Jus ad bellum)
مجموعه قواعد و مقرراتی که تحت عنوان حقوق بین المللی بشردوستانه، با هدف تحدید و تعدیل پیامدهای انسانی و زیست محیطی جنگ و مخاصمات داخلی و بین المللی، مد نظر نظام بین الملل قرار می گیرد. در حملات هوایی معمولا بسیاری از اصول حقوق بین المللی بشردوستانه مورد نقض جدی قرار می گیرند. این اصول عبارتند از اصل تفکیک(مواد 48 و 52 پروتوکل الحاقی اول 1977، بند 2 ماده 8 اساسنامه دیوان کیفری بین المللی و قاعده 7 حقوق بین المللی بشردوستانه عرفی مورد توجه قرار گرفته است)، اصل ضرورت(ماده 147 کنوانسیون چهارم ژنو) و اصل عدم حمله کورکورانه(ماده 28 عهدنامه چهارم، بند 4 ماده 51 عهدنامه پروتوکل یکم الحاقی، ماده 13 پروتوکل دوم الحاقی و قاعده 2 از مجموعه قواعد عرفی حقوق بشردوستانه، ممنوعیت حملات کورکورانه بدون تمایز را اعلام نموده اند )، که عمدتا توسط کشورهای مهاجم، نقض می شوند.
حملات هوایی معمولا این پیامدها را دارند و کشورهای مهاجم دارای مسئولیت بین المللی ناشی از اقدامات منع شده(Responsibility)، هستند. لذا رژیم صهیونیستی بدلیل نقض تعهدات بین المللی ناشی از حملات هوایی به مرزهای کشور سوریه، مسئول می باشد.
4. عهدنامه 1944 شیکاگو
حملات هوایی رژیم صهیونیستی به حریم هوایی سوریه، نقض حاکمیت مطلق، تام و انحصاری دولت سوریه بر اساس مواد 1، 2 و 3 معاهده شیکاگو می باشد. در ماده 1 معاهده مقرر گردیده است که "حق حاکمیت تام و مطلق" کشورها به رسمیت شناخته شود. از سویی دیگر بر اساس بند ج ماده 3 معاهده مذکور، هیچ هواپیمای دولتی( هواپیماهایی که در سرویس های ارتش بکارگیری می شوند(بند ب ماده 3))، حق ندارد بدون تحصیل اجازه، بر فراز خاک کشور دیگر پرواز کند.
لذا متوجه می شویم که این اقدام هوایی رژیم صهیونیستی و نقض حریم هوایی سوریه، تخلف از قواعد مسلم بین المللی متناسب با این معاهده می باشد.
از سویی دیگر بر اساس مفاده همین معاهده، اقدام دولت سوریه در مقابله با این اقدام و سرنگونی احتمالی جنگنده های متجاوز، متناسب با قواعد مسلم بین المللی می باشد. سوریه در حال حاضر یک منطقه جنگی است و ضروریات نظامی و امنیتی ایجاد می نماید که دولت سوریه، محدودیت هایی را در عبور و مرور هواپیماهای دولتی و غیر دولتی(بصورت موقت و بدون تبعیض)، لحاظ نماید. لذا عبور هواپیماهی جنگی در مناطق مورد مناقشه و مناطقی که تازه آزاد شده اند، می تواند موجب اختلالات امنیتی گردد. بر اساس ماده 9 این معاهده، کشورها می توانند مناطق ممنوع هوایی ایجاد نمایند و مانع تردد هواپیماها(دولتی و کشوری) طرف های ثالث از این مناطق شوند. ورود جنگنده های رژیم صهیونیستی به مناطقی که از نظر دولت سوریه، مشمول ضروریات امنیتی و نظامی می باشند، ممنوع می باشد و مقابله با آنها، جایز می باشد.
5. مقررات ایکائو
معاهده شیکاگو، اساسنامه سازمان ایکائو می باشد. لذا مقررات این معاهده، مقررات ایکائو می باشد. بر اساس مفاد معاهده شیکاگو، تخلف رژیم صهیونیستی در نقض حریم هوایی سوریه، محرز می باشد. این موضوع را می توان در شورای ایکائو مورد بررسی و رسیدگی قرار داد.
6. حق دفاع مشروع دولت سوریه
ماده 51 منشور ملل متحد بیان می دارد" در صورت وقوع حمله مسلحانه علیه یک عضو ملل متحد تا زمانیکه شورای امنیت اقدام لازم برا ی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به عمل آورد هیچیک از مقررات این منشور به حق ذاتی دفاع از خود خواه فردی یا دسته جمعی لطمه‌ای وارد نخواهد کرد". لذا تا زمانی که این موضوع در دستور کار مراجع متولی بین المللی قرار نگرفته است، حق دفاع در برابر جنگنده های متجاوز برای دولت سوریه وجود دارد و سرنگونی آنها توسط پدافند هوایی این کشور، مورد تایید خواهد بود. از سویی دیگر جبهه مقاومت( ایران، سوریه، لبنان، عراق و ...) می توانند علیه این اقدام رژیم صهیونیستی، مقابله دسته جمعی داشته باشند.
7. طرح دعوا در مراجع قضایی و کیفری بین المللی
این موضوع بر مبنای منشور ملل متحد، قطعنامه های مجمع عمومی از جمله قطعنامه های 3314(1974)، 2131(1965)، 2625(1970)- 3281(1974) و اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری، قابل طرح و پیگیری در این دیوان می باشد. لذا دولت سوریه می بایست این موضوع را در شورای امنیت، مجمع عمومی و دیوان مذکور بطوری جدی و مطالبه گرانه، مورد پیگیری قرار دهد. گرچه در شورای امنیت با وجود آمریکا(که تا کنون بیش از 43 بار قطعنامه های شورای امنیت علیه رژیم صهیونیستی را وتو کرده است)، به نتیجه ای نخواهد رسید.
از سویی دیگر چون جرم تجاوز از جرایم مهم بین المللی می باشد و در صلاحیت دیوان کیفری بین المللی است، سوریه می تواند با شناسایی صلاحیت موردی این دیوان، موضوع را مشمول پیگیری دیوان کیفری بین المللی قرار دهد. موضوع مذکور را با ماهیت جرم جنگی نیز می تواند در این دیوان مطرح گردد.
ب- بررسی و تحلیل سیاسی
رژیم صهیونیستی از آغاز جنگ سوریه، نقش فاحشی در حمایت از گروه تروریستی داعش و گروه های معارض سوری داشته است. این رژیم با هدف تضعیف جبهه مقاومت در منطقه، سناریویی تعریف کرده بود و اهدافی را نشانه رفته بود که ضلع اول آن سوریه و اضلاع دیگر حزب الله و ایران بودند. اما تحولات سوریه و معادلات نظامی و امنیتی آن با متغیرهای صهیونیستی، به پیش نرفت و نهایتا جبهه مقاومت منطقه، پیروز اصلی این مناقشه بود. رژیم صهیونیستی اینبار با تهدیدی بزرگ تر روبرو بود. به ناچار دست به دامان آمریکا و ائتلاف عربی منطقه برد تا با حضور همه جانبه آنان در معادلات سوریه، گستره نفوذ جبهه مقاومت تنگ تر شود. لذا این حملات پراکنده هوایی که گاها از سوی آمریکایی ها نیز صورت می گیرد، با هدف جلوگیری از نفوذ جبهه مقاومت در سوریه و بلندی های جولان و نزدیکی به سرزمین های اشغالی می باشد.
تداوم این اقدام صهیونیست ها، معادلات امنیتی منطقه و سوریه را پیچیده تر خواهد کرد و انسداد راهکارهای سیاسی حل و فصل مخاصمه در سوریه(قطعنامه 2254 شورای امنیت)، نخستین پیامد آن خواهد بود. رژیم اشغالگر نمی تواند وسعت و دامنه عملیاتی و نظامی جبهه مقاومت را نادیده بگیرد و با مانورهای هوایی غیرحرفه ای و خطرناک، مواضع آنها را تهدید کند.
سرنگونی جنگنده f16 توسط پدافند هوایی سوریه، آغاز تقابل مستقیم و جدی جبهه مقاومت با رژیم صهیونیستی می باشد و اقدامات تقابلی بعدی، مطمئنا شدیدتر و با دامنه ای وسیعتر خواهد بود.
نتیجه:
تجاوز به حریم هوایی کشور سوریه و بمباران مواضع نظامی و غیر نظامی ارتش و دولت سوریه توسط جنگنده های صهیونیستی، نقض فاحش اصول و قواعد حقوق بین الملل می باشد. لذا مسئولیت بین المللی این رژیم محرز می باشد و مراجع بین المللی متولی از جمله شورای امنیت، مجمع عمومی، دیوان بین المللی دادگستری و دیوان کیفری بین المللی، می بایست به آن رسیدگی نمایند. از سویی دیگر بر اساس حقوق مسلم بین المللی، حق دفاع مشروع برای دولت سوریه وجود دارد و سرنگونی جنگنده های متجاوز کاملا طبیعی می باشد. این خطای راهبردی رژیم صهیونیستی و اقدامات مشابه احتمالی در آینده، می تواند زمینه جنگی دیگر در منطقه باشد. جنگی که جغرافیای نبرد آن وسعت نمی شناسد و پایان آن، نابودی رژیم صهیونیستی خواهد بود. جنگی که پیامدهای منطقه ای و بین المللی آن، غیر قابل تصور خواهد بود.
منابع:
1. ضیایی بیگدلی، محمد رضا، حقوق بین الملل بشردوستانه، نشر گنج دانش، تهران، چاپ چهارم
2- www.farsna.ir
3- www.irna.ir
4- www. Diplomacy.ir
نویسنده:
سعید دهدشتی اردکانی: کارشناس ارشد حقوق بین الملل
از زمان شکل گیری جنگ سوریه(2011) تا کنون، بارها شاهد حملات پراکنده جنگنده های رژیم صهیونیستی به مرزهای سوریه بوده ایم. حملاتی که بدلایل واهی و بر اساس راهبرد دفاع مشروع پیشگیرانه از سوی صهیونیست ها، توجیه می گردند. حملاتی که در چندماهه اخیر، بیشتر شده اند. این حملات با اعتراضات جدی و رسمی دولت سوریه همراه بوده است. اعتراضاتی که با تهدید به سرنگونی جنگنده های متجاوز نیز همراه بوده است. اما رژیم صهیونیستی بدون توجه به این اعتراضات، همچنان به تجاوزهای هوایی خود به سوریه ادامه می دهد. دولت سوریه در اولین واکنش جدی خود، جنگنده F16 اسرائیلی را که در تاریخ شنبه 10 فوریه 2018، به ارتفاعات جولان تجاوز کرده بود، سرنگون کرد. بررسی جوانب این موضوع از منظر حقوق بین الملل، لازم و ضروریست.
الف- بررسی و تحلیل حقوقی
1. منشور ملل متحد و قطعنامه های سازمان ملل
مطابق بند 4 ماده 2 منشور ملل متحد، «کلیه اعضا، در روابط بین المللی خود از تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی دولتهای دیگر یا هر روش دیگری که مغایر با اهداف ملل متحد باشد خودداری خواهند نمود» ممنوعیت تهدید یا استفاده از زور در روابط بین الملل، یک قاعده شناخته شده حقوق بین الملل است که برای همه دولتها، خواه عضو ملل متحد باشند یا نه، لازم الاتباع است.
در ماده یک قطعنامه 3314 تعریف تجاوز ، مصوب سال 1974 مجمع عمومی سازمان ملل، تجاوز، «کاربرد زور علیه تمامیت ارضی و حاکمیت سیاسی هر دولت » تعریف شده است و در ماده دوم این قطعنامه، هر دولتی که نخستین بار به زور متوسل شود، در اولین نگاه متجاوز محسوب می گردد.
بر اساس موارد فوق الذکر، حملات هوایی رژیم صهیونیستی به سوریه، مصادیق بارز توسل به زور و تجاوز ارضی و مرزی می باشد و بر اساس ماده 51 منشور، بستر دفاع مشروع سوریه فراهم می گردد. لذا سرنگونی جنگنده های متجاوز به سوریه، حق مسلم و مشروع دفاعی دولت سوریه می باشد.
از سویی دیگر، تحولات میدانی سوریه یک موضوع داخلی و در صلاحیت انحصاری حاکمیت و دولت سوریه می باشد. لذا مداخله و توجیه این حملات تحت این عناوین، کاملا غیر قانونی و مردود می باشد.
بر اساس بند 7 ماده 2 منشور ملل متحد، که بیان می‌دارد که هیچ یک از مقررات مندرج در این منشور، ملل متحد را مجاز نمی‌داند در اموری که اساساً در صلاحیت قلمرو داخلی دولت قرار گرفته است. دخالت نماید و اعضا را نیز ملزم نمی‌نماید که چنین مسائلی (بحرانی) را برای حل و فصل تابع مقررات این منشور قرار دهند، غیر قانونی بودن این اقدام رژیم صهیونیستی نیز کاملا روشن و شفاف می باشد.
حملات رژیم صهیونیستی به سوریه نیز بر اساس اصل احترام به استقلال و حاکمیت کشورها نیز مردود و غیر قانونی می باشد. این موضوع در بندهای 1 و 4 ماده 2 منشور ملل متحد، مورد توجه قرار گرفته است. در بند 1 بیان می دارد "سازمان برمبنای اصل تساوی حاکمیت کلیه اعضاء آن قرار دارد". در بند 4 مقرر می دارد" کلیه اعضاء در روابط بین‌المللی خود از تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری یا از هر روش دیگری که با مقاصد ملل متحد مباینت داشته باشد خودداری خواهند نمود". لذا این حملات مغایر با کلیه اصول و موازین بین المللی می باشد.
2. حقوق جنگ(Jus in bello):
مجموعه قواعد و مقررات حاکم بر نحوه شروع جنگ ها(اعم از داخلی و بین المللی)، حقوق و تکالیف طرفین مخاصمه، حقوق و تکالیف طرف های ثالث، اصل بیطرفی، نحوه برخورد با غیر نظامیان، نحوه برخورد با اسرا و مجروحین و ... می باشند که جنگ و مخاصمات را در یک چارچوب مشخص بین المللی، هدایت می کنند. این قواعد و مقررات تحت عنوان کنوانسیون های چهارگانه 1949 ژنو و پروتوکل های الحاقی اول و دوم 1977، مد نظر قرار می گیرند.
جنگ سوریه هنوز به پایان نرسیده است. طرف های مخاصمه هنوز درگیر می باشند. لذا طرف های ثالث نیز می بایست به تکالیف خود واقف باشند. اگر چه عدم بیطرفی رژیم صهیونیستی و حمایت مستقیم و غیر مستقیم آنها از گروه تروریستی داعش بر همگان آشکار می باشد، اما بطور مستقیم جزء طرف های مخاصمه نبوده است. بمباران هوایی مواضع ارتش سوریه توسط جنگنده های صهیونیستی، نشان از حمایت مستقیم این رژیم از داعش و گروههای مخالف می باشد. لذا مقررات بیطرفی(Neutrality) را نقض نموده است و می تواند بعنوان یکی از طرف های مخاصمه از سوی طرف های دیگر، شناسایی شود و مسئول پیامدهای احتمالی آن باشد.
از سویی دیگر بر اساس قطعنامه 3314 سال 1974 مجمع عمومی سازمان ملل، اقدام این رژیم مصداق بارز تجاوز(aggression) می باشد و می توان بعنوان آغازگر جنگی باشد که مسلما پایان دهنده آن نخواهد بود.
3. حقوق بر جنگ(Jus ad bellum)
مجموعه قواعد و مقرراتی که تحت عنوان حقوق بین المللی بشردوستانه، با هدف تحدید و تعدیل پیامدهای انسانی و زیست محیطی جنگ و مخاصمات داخلی و بین المللی، مد نظر نظام بین الملل قرار می گیرد. در حملات هوایی معمولا بسیاری از اصول حقوق بین المللی بشردوستانه مورد نقض جدی قرار می گیرند. این اصول عبارتند از اصل تفکیک(مواد 48 و 52 پروتوکل الحاقی اول 1977، بند 2 ماده 8 اساسنامه دیوان کیفری بین المللی و قاعده 7 حقوق بین المللی بشردوستانه عرفی مورد توجه قرار گرفته است)، اصل ضرورت(ماده 147 کنوانسیون چهارم ژنو) و اصل عدم حمله کورکورانه(ماده 28 عهدنامه چهارم، بند 4 ماده 51 عهدنامه پروتوکل یکم الحاقی، ماده 13 پروتوکل دوم الحاقی و قاعده 2 از مجموعه قواعد عرفی حقوق بشردوستانه، ممنوعیت حملات کورکورانه بدون تمایز را اعلام نموده اند )، که عمدتا توسط کشورهای مهاجم، نقض می شوند.
حملات هوایی معمولا این پیامدها را دارند و کشورهای مهاجم دارای مسئولیت بین المللی ناشی از اقدامات منع شده(Responsibility)، هستند. لذا رژیم صهیونیستی بدلیل نقض تعهدات بین المللی ناشی از حملات هوایی به مرزهای کشور سوریه، مسئول می باشد.
4. عهدنامه 1944 شیکاگو
حملات هوایی رژیم صهیونیستی به حریم هوایی سوریه، نقض حاکمیت مطلق، تام و انحصاری دولت سوریه بر اساس مواد 1، 2 و 3 معاهده شیکاگو می باشد. در ماده 1 معاهده مقرر گردیده است که "حق حاکمیت تام و مطلق" کشورها به رسمیت شناخته شود. از سویی دیگر بر اساس بند ج ماده 3 معاهده مذکور، هیچ هواپیمای دولتی( هواپیماهایی که در سرویس های ارتش بکارگیری می شوند(بند ب ماده 3))، حق ندارد بدون تحصیل اجازه، بر فراز خاک کشور دیگر پرواز کند.
لذا متوجه می شویم که این اقدام هوایی رژیم صهیونیستی و نقض حریم هوایی سوریه، تخلف از قواعد مسلم بین المللی متناسب با این معاهده می باشد.
از سویی دیگر بر اساس مفاده همین معاهده، اقدام دولت سوریه در مقابله با این اقدام و سرنگونی احتمالی جنگنده های متجاوز، متناسب با قواعد مسلم بین المللی می باشد. سوریه در حال حاضر یک منطقه جنگی است و ضروریات نظامی و امنیتی ایجاد می نماید که دولت سوریه، محدودیت هایی را در عبور و مرور هواپیماهای دولتی و غیر دولتی(بصورت موقت و بدون تبعیض)، لحاظ نماید. لذا عبور هواپیماهی جنگی در مناطق مورد مناقشه و مناطقی که تازه آزاد شده اند، می تواند موجب اختلالات امنیتی گردد. بر اساس ماده 9 این معاهده، کشورها می توانند مناطق ممنوع هوایی ایجاد نمایند و مانع تردد هواپیماها(دولتی و کشوری) طرف های ثالث از این مناطق شوند. ورود جنگنده های رژیم صهیونیستی به مناطقی که از نظر دولت سوریه، مشمول ضروریات امنیتی و نظامی می باشند، ممنوع می باشد و مقابله با آنها، جایز می باشد.
5. مقررات ایکائو
معاهده شیکاگو، اساسنامه سازمان ایکائو می باشد. لذا مقررات این معاهده، مقررات ایکائو می باشد. بر اساس مفاد معاهده شیکاگو، تخلف رژیم صهیونیستی در نقض حریم هوایی سوریه، محرز می باشد. این موضوع را می توان در شورای ایکائو مورد بررسی و رسیدگی قرار داد.
6. حق دفاع مشروع دولت سوریه
ماده 51 منشور ملل متحد بیان می دارد" در صورت وقوع حمله مسلحانه علیه یک عضو ملل متحد تا زمانیکه شورای امنیت اقدام لازم برا ی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به عمل آورد هیچیک از مقررات این منشور به حق ذاتی دفاع از خود خواه فردی یا دسته جمعی لطمه‌ای وارد نخواهد کرد". لذا تا زمانی که این موضوع در دستور کار مراجع متولی بین المللی قرار نگرفته است، حق دفاع در برابر جنگنده های متجاوز برای دولت سوریه وجود دارد و سرنگونی آنها توسط پدافند هوایی این کشور، مورد تایید خواهد بود. از سویی دیگر جبهه مقاومت( ایران، سوریه، لبنان، عراق و ...) می توانند علیه این اقدام رژیم صهیونیستی، مقابله دسته جمعی داشته باشند.
7. طرح دعوا در مراجع قضایی و کیفری بین المللی
این موضوع بر مبنای منشور ملل متحد، قطعنامه های مجمع عمومی از جمله قطعنامه های 3314(1974)، 2131(1965)، 2625(1970)- 3281(1974) و اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری، قابل طرح و پیگیری در این دیوان می باشد. لذا دولت سوریه می بایست این موضوع را در شورای امنیت، مجمع عمومی و دیوان مذکور بطوری جدی و مطالبه گرانه، مورد پیگیری قرار دهد. گرچه در شورای امنیت با وجود آمریکا(که تا کنون بیش از 43 بار قطعنامه های شورای امنیت علیه رژیم صهیونیستی را وتو کرده است)، به نتیجه ای نخواهد رسید.
از سویی دیگر چون جرم تجاوز از جرایم مهم بین المللی می باشد و در صلاحیت دیوان کیفری بین المللی است، سوریه می تواند با شناسایی صلاحیت موردی این دیوان، موضوع را مشمول پیگیری دیوان کیفری بین المللی قرار دهد. موضوع مذکور را با ماهیت جرم جنگی نیز می تواند در این دیوان مطرح گردد.
ب- بررسی و تحلیل سیاسی
رژیم صهیونیستی از آغاز جنگ سوریه، نقش فاحشی در حمایت از گروه تروریستی داعش و گروه های معارض سوری داشته است. این رژیم با هدف تضعیف جبهه مقاومت در منطقه، سناریویی تعریف کرده بود و اهدافی را نشانه رفته بود که ضلع اول آن سوریه و اضلاع دیگر حزب الله و ایران بودند. اما تحولات سوریه و معادلات نظامی و امنیتی آن با متغیرهای صهیونیستی، به پیش نرفت و نهایتا جبهه مقاومت منطقه، پیروز اصلی این مناقشه بود. رژیم صهیونیستی اینبار با تهدیدی بزرگ تر روبرو بود. به ناچار دست به دامان آمریکا و ائتلاف عربی منطقه برد تا با حضور همه جانبه آنان در معادلات سوریه، گستره نفوذ جبهه مقاومت تنگ تر شود. لذا این حملات پراکنده هوایی که گاها از سوی آمریکایی ها نیز صورت می گیرد، با هدف جلوگیری از نفوذ جبهه مقاومت در سوریه و بلندی های جولان و نزدیکی به سرزمین های اشغالی می باشد.
تداوم این اقدام صهیونیست ها، معادلات امنیتی منطقه و سوریه را پیچیده تر خواهد کرد و انسداد راهکارهای سیاسی حل و فصل مخاصمه در سوریه(قطعنامه 2254 شورای امنیت)، نخستین پیامد آن خواهد بود. رژیم اشغالگر نمی تواند وسعت و دامنه عملیاتی و نظامی جبهه مقاومت را نادیده بگیرد و با مانورهای هوایی غیرحرفه ای و خطرناک، مواضع آنها را تهدید کند.
سرنگونی جنگنده f16 توسط پدافند هوایی سوریه، آغاز تقابل مستقیم و جدی جبهه مقاومت با رژیم صهیونیستی می باشد و اقدامات تقابلی بعدی، مطمئنا شدیدتر و با دامنه ای وسیعتر خواهد بود.
نتیجه:
تجاوز به حریم هوایی کشور سوریه و بمباران مواضع نظامی و غیر نظامی ارتش و دولت سوریه توسط جنگنده های صهیونیستی، نقض فاحش اصول و قواعد حقوق بین الملل می باشد. لذا مسئولیت بین المللی این رژیم محرز می باشد و مراجع بین المللی متولی از جمله شورای امنیت، مجمع عمومی، دیوان بین المللی دادگستری و دیوان کیفری بین المللی، می بایست به آن رسیدگی نمایند. از سویی دیگر بر اساس حقوق مسلم بین المللی، حق دفاع مشروع برای دولت سوریه وجود دارد و سرنگونی جنگنده های متجاوز کاملا طبیعی می باشد. این خطای راهبردی رژیم صهیونیستی و اقدامات مشابه احتمالی در آینده، می تواند زمینه جنگی دیگر در منطقه باشد. جنگی که جغرافیای نبرد آن وسعت نمی شناسد و پایان آن، نابودی رژیم صهیونیستی خواهد بود. جنگی که پیامدهای منطقه ای و بین المللی آن، غیر قابل تصور خواهد بود.
منابع:
1. ضیایی بیگدلی، محمد رضا، حقوق بین الملل بشردوستانه، نشر گنج دانش، تهران، چاپ چهارم
2- www.farsna.ir
3- www.irna.ir
4- www. Diplomacy.ir
نویسنده:
سعید دهدشتی اردکانی: کارشناس ارشد حقوق بین الملل
مرجع : خبرگزاری فارس
کد مطلب : ۷۰۴۴۹۰
منتخب
۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
