۰
شنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ ساعت ۱۳:۳۸
یمن در جنوب شبه جزیره عربستان، از دیرباز و از همان نخستین سال های پس از بعثت پیامبر(صلّی الله علیه وآله) محل توجه مسلمانان بود. مسلمانانِ این منطقه به شجاعت و قیام در دوره های مختلف تاریخی شهره اند و نقشی مهم در حوادث صدر اسلام ایفا کرده اند. القاعده نیز به عنوان یکی از اصلی ترین گروه های سلفی - جهادی معاصر، پایگاهی در این منطقه دارد که پس از ادغام با گروه القاعده در عربستان سعودی، به القاعده شبه جزیره تغییر نام داد و به منطقه حاکمیت خود وسعت بخشید. در این مقاله می کوشیم فعالیت های القاعده در شبه جزیره و همچنین رویکردها و عملکردهای این گروه را بررسی کنیم، از جمله مسائلی همچون سیر شکل گیری این گروه، خط فکری، رهبران و شخصیت ها، و عملیات های القاعده شبه جزیره. جست وجوی دقیق و تتبع گسترده کتب و منابع الکترونیکی و پایگاه های اینترنتی در موضوعات فوق و تحلیل و بررسی اطلاعات گردآوری شده نشان می دهد القاعده شبه جزیره، یکی از اصلی ترین گروه های سلفی - جهادی است که توانسته است با برنامه ریزی گسترده، خود را به عنوان یکی از مهم ترین گروه های خاورمیانه مطرح کند و با انتشار مجله الملاحم به دو زبان عربی و انگلیسی، ایدئولوژی خود و همچنین فعالیت های خود را به خارج از مرزهای جغرافیایی، به خصوص اروپا و آمریکا صادر کند. با دقت در اقدامات القاعده در شبه جزیره درمی یابیم که این تشکیلات سعی دارد ایدئولوژی خود را، که مقابله با آمریکا و دولت های مشابه است، با تعبیر «کفار» به عنوان دشمن دور در کنار دولت های مسلمان به عنوان دشمن نزدیک، نمایش دهد.
مقدمه
القاعده شبه جزیره[1] در ژانویه ۲۰۰۹ از ادغام القاعده عربستان سعودی و یمن به وجود آمد و در شرق یمن مستقر شد. رهبری این گروه را ناصر الوحیشی، دستیار یمنی سابق اسامه بن لادن به عهده دارد. همچنین، معاون فرماندهی آن به عهده سعید الشهیری بود که اهل عربستان سعودی است و سابقاً در گوانتانامو زندانی بود. این گروه از نگاه سرویس های امنیتی غربی، مهم ترین و فعال ترین بخش شبکه القاعده است که حتی از شاخه پاکستانی آن نیز فعال تر است.[2] اقدامات اخیر القاعده در شبه جزیره و به خصوص یمن نشان داد که این گروه با آنچه در سال های موسوم به جهاد علیه هجوم شوروی سابق به افغانستان ریشه انداخته و رشد کرده، متفاوت است.
القاعده شبه جزیره هدف خود را سرنگونی خاندان سلطنت سعودی و حکومت یمن و تأسیس خلافت اسلامی معرفی کرده اند. قبل از ادغام القاعده عربستان سعودی و یمن، هر کدام از این دو گروه عملیات هایی را در این دو کشور انجام می دادند. مثلاً بمب گذاری های ریاض در سال ۲۰۰۳ و حمله به سفارت ایالات متحده در صنعا از جمله اقدامات این گروه قبل از ادغام است. همچنین، عملیات های دیگری نیز منتسب به این گروه شده است. از جمله آنها اقدام به بمب گذاری در هواپیمای مسافربری آمریکایی در دسامبر ۲۰۰۹ بود که آمریکا، القاعده شبه جزیره را مسئول این عملیات دانست.
عمده تمرکز القاعده شبه جزیره در جنوب این منطقه و کشور کنونی یمن است و این گروه کمتر در کشور عربستان سعودی فعالیت دارد. به نظر می رسد علت اصلی آن از طرفی یکپارچگی حکومت کشور عربستان سعودی و قدرت نظامی این کشور و از طرف دیگر ناامنی کشور یمن و ضعف حکومت مرکزی است که زمینه را برای فعالیت این گروه مهیا می کند. همچنین، موقعیت ویژه و استراتژیک کشور یمن نیز از دلایل عمده نگاه ویژه القاعده به این کشور است. یمن کشوری است که به علت وضعیت ویژه آب و هوایی و جغرافیایی و همچنین بندرهای مهم، ارزشمندی ویژه ای دارد. در جنوب غربی این کشور تنگه باب المندب است که میان دریای سرخ و اقیانوس هند جا گرفته است و به نوعی ریشه ای ترین و نزدیک ترین آبراه میان شرق و غرب به شمار می رود. همچنین، کشور یمن می تواند با بستن این تنگه پراهمیت، دریای سرخ را کنترل کند و حتی از ورود کشتی ها و خروج آنها از این دریا، جلوگیری کند.[3] به علاوه، نزدیکی این کشور به شاخ آفریقا به علّت کشمکش های ابرقدرت ها در نیمه دوم قرن بیستم بر حساسیت موقعیت این منطقه افزوده است. محاصره باب المندب از سوی نیروهای ارتش مصر در جنگ پنج روزه سال 1946 تجربه ای تاریخی برای رژیم اشغالگر قدس بود. لذا امنیت یمن برای آن رژیم اهمیت حیاتی دارد.[4]
1. سیر شکل گیری
ریشه های شکل گیری نیروهای سلفی جهادی در یمن معاصر به حدود 35 سال قبل، اوایل حکومت عبدالله صالح، باز می گردد؛ یعنی اواخر سال 1980، که دولت علی عبدالله صالح در شمال یمن، با اعلام جنگ علیه مارکسیست های جنوب یمن، آنها را کفار خواند و جنگ خود را جهاد معرفی کرد. علی عبدالله صالح هزاران نفر از یمنی ها را که علیه شوروی در افغانستان جنگیده بودند، به جنوب این کشور خواند[5] تا با مارکسیست هایی که شوروی از آنها حمایت می کرد، در آن مناطق مبارزه کنند. درخواست صالح برای برگشتن این مجاهدان به جنوب یمن با اتحاد آنها برای شکست تجزیه طلبان همراه شد. در اوایل سال 1990، هزاران نفر از مجاهدان پس از جنگ با شوروی در افغانستان به یمن بازگشتند و پایه گذار القاعده در یمن شدند. این ارتش زمینی نیروهای جهادی، که حالا متشکل از افرادی بود که تحت اشراف اسامه بن لادن در افغانستان تربیت شده بودند، گروه شبه نظامی را با نام جهاد اسلامی (از سال 1990 تا 1994) در یمن پایه گذاری کردند[6] و عملیات هایی در بین سال های 1998 تا 2003 در یمن از خود نشان دادند.[7]
پس از آن القاعده در این منطقه نسبتاً به حالت خلسه درآمد؛ تا وقتی که در فوریه 2006، 23 نفر، که محکوم به اقدامات تروریستی بودند، از زندانی در صنعا گریختند. بسیاری از این فراری ها بعدها کوشیدند القاعده را از نو پایه ریزی کرده، با احیای آن[8] دور تازه ای از حملات خود را آغاز کنند. در میان آنها شخصی به نام نصیر الوحیشی بود که بعدها رهبر القاعده شبه جزیره شد.
در اواخر 2008، در پی سرکوب هایی که دولت عربستان انجام داد، باقی مانده دسته های القاعده به سمت مناطق مرزی در یمن گریختند[9] و القاعده شبه جزیره در ژانویه 2009 با اتحاد بین شاخه سعودی و یمنی القاعده شکل گرفت.[10] این گروه خود را زیرمجموعه گروه سلفی جهادی القاعده به رهبری ایمن الظواهری معرفی کردند و ملزم به اطاعت از سازمان مرکزی القاعده دانستند. آماری که ابتدا از این گروه اعلان شد، جمعیتی در حدود دویست یا سیصد نفر بود.[11] وزارت خارجه آمریکا تعداد این افراد را در 2014، هزار نفر برشمرده است.[12] این عدد خود نشان دهنده افزایش تعداد این افراد نسبت به سال 2009 است.
آغاز انقلاب مردمی یمن علیه دیکتاتوری علی عبدالله صالح و ریختن مردم معترض به خیابان های صنعا و دیگر شهرها عاملی شد تا شبه نظامیان القاعده به تدریج نفوذ خود در این کشور را به دلیل نبود دولت مرکزی، به خصوص در شهر زنگبار، در جنوب یمن افزایش دهند. القاعده توانست از بی ثباتی کشور نهایت استفاده را بکند و شورش های داخلی خود را بین سنی نشین ها گسترش دهد.[13] پس از عزل علی عبدالله صالح از قدرت، منصور هادی ادعا کرد که سعی دارد کشور را به سمت دموکراسی سوق دهد. او دشمنان داخلی خود را شورشی های القاعده شبه جزیره و شیعیان حوثی معرفی کرد؛ اما شیعیان حوثی توانستند در دسامبر 2014 به قدرت برسند و منصور هادی را در فوریه 2015 به صنعا فراری دهند. جمعیتی که اکنون منابع مختلف برای القاعده شبه جزیره تخمین می زنند از هزار[14] تا سه هزار[15] برآورد می شود.
2. خط فکری
ایدئولوژی و گفتمان القاعده شبه جزیره بر پایه سلفیه جهادی بنا شده است.[16] «جهادگرایی سلفی یا سلفیه جهادی» به جریانی در درون سلفی گری گفته می شود که دیدگاه های سلفی گریِ علمی را رد کرده و جهاد و جنگ را راهی مناسب و ضروری برای مقابله با حملات غرب و حاکمان کشورهای اسلامی علیه اسلام می دانند.[17] نیروهای سلفی - جهادی هدف خود را پاک کردن جامعه اسلامی از رفتارهای غیر اسلامی می دانند و ایدئولوژی ایشان الهام بخش بسیاری از گروه های مسلح مانند القاعده در آغاز قرن ۲۱ بوده است.[18] همچنین در تعریفی دیگر، که ظاهراً خود سلفیه بیان کرده اند آمده است که گروه های سلفیه جهادی سعی دارند به وسیله جهاد با طاغوت ها، توحید را بر پا دارند.[19] القاعده شبه جزیره نیز گفتمان خود را بر پایه جهاد قرار داده اند و گفته اند «جهاد، غایت وجود و سنتی ربانی است که حیات جز به وسیله آن کامل نمی شود».[20] بر پایه همین منطق و ایدئولوژی جریان جهادی القاعده شبه جزیره شکل گرفته است و در منابع فکری و عقیده ای آنها وارد شده است.[21]
ویژگی القاعده شبه جزیره، اتکا بر روایت «مشرکان را از جزیرة العرب خارج کنید»[22] است که مجوز شرعی برای مقابله با دشمنان در شبه جزیره شده است. از این رو آنها این منطقه را تبدیل به منطقه ای جهادی کرده اند. در کنار آن، روایتی از پیامبر(صلّی الله علیه وآله) در فضیلت اهل یمن و همچنین اخباری است که بشارت به خروج دوازده هزار نفر یاری دهنده خدا و رسول خدا(صلّی الله علیه وآله) از أبین عدن می دهد.[23] این احادیث باعث تقویت دیدگاه القاعده شبه جزیره شده و آنها نیز برای خود مسئولیت بیشتری در زمینه «نصرت دین» قائل اند.[24]
در کنار اینها، القاعده شبه جزیره، همانند سازمان مرکزی القاعده، اصولی دارد، از جمله:
نوع حاکمیت؛ تحکیم شریعت اسلامی و تشکیل حکومتی که مطابق با دولت پیامبر(صلّی الله علیه وآله) در مدینه است.
کفر به طاغوت؛ تکفیر هر تشکیلاتی که با شریعت مطابق نیست.
ولاء و براء؛ التزام مطلق به جماعت مسلمان موحد و برائت جستن از کفار و مشرکان و مرتدان.
تغییر نوع دعوت به اسلام؛ خروج از دعوت نظری اسلام به جهاد مسلح؛ زیرا در وضعیت کنونی فقط جهاد است که وسیله تغییر و رسیدن به هدف اسلامی است.[25]
بنابر مطالب ذکر شده، مؤلفه های اصلی تفکر القاعده بر سه محور جهاد و مبارزه با کفر، بازیابی هویت گذشته (بازگشت به اسلام راستین) و پاک سازی کشورهای اسلامی از حاکمان فاسد تکیه دارد.[26] مطلب دیگری که نشان از اندیشه سیاسی و خط فکری این گروه دارد، سخنانی است که برخی رهبران این گروه به مناسبت های مختلف بیان داشته اند؛ از جمله مهم ترین این افراد، طارق الذهب، از اصلی ترین نظریه پردازان القاعده شبه جزیره است، که بررسی سخنان وی ما را تا اندازه ای با افکار القاعده شبه جزیره آشنا می کند. وی در یکی از سخنرانی های خود گفت: «خلافت اسلامی از سوی خداوند متعال است و این خلافت به زودی بر پا خواهد شد. همه ما در این راه جان، مال، زندگی و فرزندانمان را فدا خواهیم کرد. هراس و ترس نداریم، چراکه پیروزی از آن خداوند است و پیروزی ها نیز نزدیک است. به زودی شبه جزیره محمد(صلّی الله علیه وآله) آزاد خواهد شد».[27] وی درباره اهداف القاعده در شبه جزیره می گوید: «ما برای رفع ظلم و ستم ارتش و مسئولان دولتی در حق مردم مسلمان یمن عملیات خود را انجام می دهیم. خواست ما اقدام بر اساس شریعت اسلامی، حمایت از شهروندان یمن، رفع ظلم و تبعیض و برقراری مساوات بین مردم به دور از تبعیض های قبیله ای و نژادی است».[28]
طارق اتهام خود مبنی بر همکاری با علی عبدالله صالح و فرزندانش را رد می کند و ضمن نامشروع دانستن دولت صالح می گوید: «من آمادگی دارم که با عملیات انتحاری، صالح و فرزندان وی را، که طاغوت هستند، از بین ببرم».[29] همچنین، درباره الحوثی ها نیز می گوید: «ما اولین درگیری نظامی را در رداع با حوثی ها داشتیم و پس از درگیری سنگینی با آنها آتش بس برقرار شد... . علی عبدالله صالح هم با حوثی ها مماشات داشته و برخی از سران حزب کنگره نیز بنا بر توصیه رؤسای خود با حوثی ها بعد از امضای طرح شورای همکاری ارتباط دارند».[30]
3. فعالیت های نظامی
فعالیت های القاعده در شبه جزیره تقریباً از ابتدای قرن حاضر شروع شده است و یکی از اولین حملات این گروه، حمله به ناو جنگی آمریکایی USS Cole 67 DDG- در اکتبر 2000 بوده که القاعده مسئول مستقیم آن بود و بر اثر آن 17 سرباز این کشور کشته شدند. [31] در سال 2002 نیز القاعده به کشتی فرانسوی نفت کش لیمبورگ در خلیج عدن حمله کرد که باعث صدمات بسیاری به این کشتی شد. مرکز داده ای تروریسم جهانی، کشتار سال 2004 در کوبار را نیز به این گروه نسبت می دهد.
علاوه بر چندین حمله در عربستان سعودی و گروگان گیری و سربریدن پاول جانسون در سال 2004،[32] این گروه مظنون اصلی مرتبط با بمب گذاری ها در دوحه و قطر در مارس 2005 است. از جمله عملیات های مهم القاعده شبه جزیره، تصمیم برای ترور یکی از شاهزادگان سعودی بود، که البته ناکام ماند. امیر محمد بن نایف بن عبدالعزیز، شاهزاده سعودی و معاون وزیر کشور عربستان، 27 آگوست 2009 در مراسمی به مناسبت فرارسیدن ماه رمضان حضور داشت که یکی از افراد دیدارکننده القاعده به بهانه دیدار با وی، ساعت یازده ونیم شب به وقت محلی در جریان بازرسی بدنی، خود را منفجر کرد. معاون وزیر کشور عربستان در این انفجار انتحاری جراحت اندکی برداشت، و عامل انتحاری کشته شد. این فرد انتحاری، که عبدالله العسیری، برادر ابراهیم العسیری، از رهبران بلندپایه القاعده یمن بود و در عربستان تحت تعقیب قرار داشت، اعلام کرده بود برای توبه و ابراز پشیمانی قصد دارد با محمد بن نایف دیدار کند.[33] حمله به سفارت ایالات متحده در صنعا در سال 2008، حمله به سفارت دولت های ایتالیا و انگلستان، منفجرکردن یک نفت کش ژاپنی در آوریل 2008، حملات انتحاری، که توریست های بلژیکی را در سال 2008[34] و توریست های ژاپنی را در مارس 2009 هدف قرار داد،[35] از مهم ترین اقدامات القاعده در این سال ها بود.
یکی از مهم ترین عملیات های القاعده علیه منافع آمریکا در سال 2009 صورت گرفت که در صورت موفقیت می توانست تلفات بسیاری بر جا بگذارد. در این عملیات، جوانی نیجریه ای برای منفجرکردن هواپیمایی مسافربری بر فراز دیترویت در جشن های سال نو دسامبر 2009 اقدام کرد. عمر فاروق عبدالمطلب نیجریه ای تبار با کارگذاشتن بمبی دست ساز در زیر پیراهن خود سوار بر هواپیمایی شد که مقصدش دیترویت آمریکا بود. آن بمب هیچ گاه منفجر نشد و عبدالمطلب در نهایت دستگیر شد. بازجویی ها نشان داد عبدالمطلب در اردوگاه های القاعده در یمن آموزش دیده و بمب هم ساخته نیروهای همین گروه بود. از آن پس آمریکایی ها به دنبال شناسایی سرشاخه های اصلی این گروه و از بین بردن آنها برآمدند.[36]
در ۲۱ دسامبر ۲۰۰۹ تروریست های القاعده در تجمعی ضدحکومتی در جنوب یمن به اهالی منطقه گفتند که آنان نه علیه ارتش یمن، که علیه آمریکا، در جنگ هستند. در عملیات هفته سوم دسامبر، که در استان ابیان انجام شد، ۳۰ تن از تروریست های القاعده کشته شدند. این عملیات قربانیان غیرنظامی نیز به همراه داشت. بنا بر گفته منابع سیاسی و عشیره ای، ۴۹ نفر، از جمله ۱۷ زن و کودک در این حمله جان باختند و در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۹، ۳۴ تن از افراد مظنون به عضویت در شبکه القاعده، از جمله چند مسئول آن، در حمله نیروی هوایی یمن در منطقه شبوا، واقع در ۶۵۰ کیلومتری شرق صنعا، کشته شدند. گفته می شود شرکت کنندگان در این نشست درباره سوءقصدهایی علیه تأسیسات صنعتی یمن، در واکنش به حملات ارتش در ۱۷ دسامبر، رایزنی می کرده اند.
در اکتبر 2010، طبق اطلاعات دولت عربستان، دو حمله دیگر نیز که قرار بود یکی از هواپیماهای باربری آمریکایی را سرنگون کند، خنثا شد.[37] همچنین، در می 2012، در حمله ای انتحاری در یمن، 90 سرباز این کشور، که در رژه نظامی ارتش یمن در صنعا شرکت کرده بودند، کشته شدند.
در حمله دیگری در دسامبر 2013 که وزارت دفاع و بیمارستان ارتش این کشور را هدف قرار داد بیش از 50 نفر کشته شدند. مهم ترین عملیات اروپایی القاعده شبه جزیره در سال های اخیر را باید حمله به دفتر هفته نامه شارلی ابدو فرانسوی دانست که در آن چند تن از کارمندان این نشریه، به دست دو الجزایری مسلح کشته شدند. در ۷ ژانویه ۲۰۱۵، دو فرد مسلح، به نام های سعید کواشی و شریف کواچی، به دفتر مجله شارلی ابدو حمله و تیراندازی کردند. در این تیراندازی ۱۲ نفر کشته و ۱۰ نفر زخمی شدند. تیراندازی در حدود ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه صبح به وقت فرانسه رخ داد.[38] دو برادر گروگان گیر پس از گریختن از دفتر مجله، فردای آن روز به چاپ خانه ای در شهر دمارتن (۳۵ کیلومتری شمال پاریس) پناه بردند و یک نفر را به گروگان گرفتند. با یورش مأموران به چاپ خانه دمارتن، برادران کواشی، کشته شدند.[39]
رسانه های آمریکایی، مانند شبکه تلویزیونی سی. ان. ان.، ان. بی. سی. و روزنامه نیویورک تایمز روز پنج شنبه (۱۸ دی/ ۸ ژانویه) به نقل از یکی از مقامات عالی رتبه در دولت آمریکا نوشتند که سعید کواشی، یکی از دو تروریست حمله کننده به دفتر نشریه طنز شارلی ابدو در سال ۲۰۱۱ در یکی از اردوگاه های شبکه تروریستی القاعده در یمن دوره نظامی دیده و چگونگی استفاده از سلاح را آموخته است.[40] یک هفته پس از آن، در 14 ژانویه، نصر الآنسی با پیامی ویدیوئی، حمله به نشریه شارلی ابدو را طرح ریزی القاعده شبه جزیره معرفی کرد و گفت القاعده شبه جزیره مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است. این ویدئو با عنوان «پیامی از جهادگران راه خدا که آمرزیده شده اند» از سوی القاعده یمن منتشر شد و نصر الآنسی، با ادعای اینکه این حمله از ناحیه این گروه انجام شده، می گوید: «دلیل این حمله انتقام جویی برای رسول خدا بوده است».[41]
4. فعالیت های اقتصادی
به گفته مقامات دولت آمریکا، القاعده شبه جزیره عربستان برای محکم کردن بنیه مالی خود از همان روشی استفاده می کند که دیگر متحدان القاعده بدان تکیه دارند، یعنی دزدی از بانک، تجارت مواد مخدر و تشکیل مؤسسه های خیریه قلابی. همچنین، عملیات های گروگان گیری[42] نیز برای آنها پول های فراوانی به ارمغان می آورد. در نامه ای محرمانه، که در دسامبر 2009، هیلاری کلینتون، شخص اول وزارت خارجه وقت آمریکا، منتشر کرد «مهم ترین منبع مالی گروه های سنی تروریست در منطقه کمک های اهدایی عربستان سعودی» بوده است.[43]
یمن یکی از فقیرترین کشورها در میان کشورهای عربی است. طبق برآوردهای بانک جهانی، نرخ فقر در این کشور در سال 2012، 54.5 درصد ارزیابی شده است.[44] تقریباً نیمی از مردم یمن به کمک های غذایی محتاج اند.[45] بانک جهانی به دلیل محدودیت های سیاسی و امنیتی در این کشور فعالیت های خود را در مارس 2015 به حالت تعلیق درآورد.[46] افزایش روزافزون جمعیت در این کشور باعث شده است به منابع طبیعی یمن فشار فزاینده ای بیاید؛ خصوصاً منابع آبی و خدمات عمومی این کشور. در این میان بیکاری نیز این کشور را از پا درآورده است.
از زمانی که منصور هادی، رئیس جمهور برکنارشده یمن، به سمت عدن گریخت و دولتی در رقابت با دولت فعلی تشکیل داد یمن روزبه روز به سمت فرقه ای تر شدن می رود.[47] این کشور بین حوثی های تازه به قدرت رسیده، باقی مانده رژیم سابق، القاعده شبه جزیره عربستان و جریان جدایی طلب مارکسیست که در جنوب فعالیت دارد تقسیم شده است، که البته هیچ یک از این جریان ها نمی توانند بر کل یمن حکومت کنند.[48]
5. فعالیت های فرهنگی[49]
بنا بر آنچه در مجله اینسپایر[50] آمده است، القاعده شبه جزیره عربستان هدف اصلی خود را مطابق با اصول جهاد با اسلحه بیان کردند و گفتند که در نهایت این گروه به دنبال تهی کردن کشورهای اسلامی از هر گونه تأثیر فرهنگ غربی است. این افراد به دنبال این هستند که دولت های سکولارِ مرتد را برکنار، و دولت هایی ایجاد کنند که در سیر جبهه فکری آنها حرکت می کنند. از اهداف القاعده شبه جزیره عربستان می توان به برکناری دولت در صنعا، ترور اتباع غربی این کشور و متحدان آنها، حتی اعضای خاندان سلطنتی آل سعود، حمله به سفارت ها و مناطق استراتژیک، همچنین اجرای عملیات هایی در خاک آمریکا اشاره کرد. این گروه، همچنین، جذب نیرو از طریق تبلیغات و جنگ های رسانه ای را دنبال می کند و از این راه تجربه های فراوانی کسب کرده است.
مجله ای با نام الملاحم را نیز هر دو ماه یک بار به چاپ دیجیتالی خود می رساند. ساختار این مجله با هدف جذب مخاطب در سراسر جهان، به خصوص قاره های اروپا و آمریکا، طراحی شده و در آن تلاش می شود حمایت های کلامی و تشویق جهادی ها به تصویر کشیده شود. اشخاصی همانند أنور العوالقی، که در خود آمریکا به دنیا آمده یا سمیرخان که تبعه ای پاکستانی - آمریکایی بوده، مسئولیت تولید تبلیغات القاعده را در جهت جذب مخاطب های غربی بر عهده داشته اند. اگرچه هر دوی آنها در حمله هوایی[51] ارتش آمریکا، که در اکتبر 2011 به وقوع پیوست، کشته شدند، اما مجله انگلیسی زبان آنها با نام اینسپایر (الملاحم) تاکنون به کار خود ادامه داده است.[52] در این مجله انواع مقابله با دشمنان القاعده، به خصوص غربی ها یا صلیبیون، که از آن تعبیر به جهاد می شود، آموزش داده می شود. تحلیلگران معتقدند القاعده شبه جزیره عربستان در این مجله با تأکید بر اینکه برای پاسخ مناسب دادن به نارضایتی های به وجودآمده در جامعه،[53] باید با تکیه بر عنصر جهاد به مبارزه ملی با دشمن دور، خصوصاً ایالات متحده آمریکا، به دلیل روابط شوم این کشور با دولت عربستان، ادامه داد. عمده تبلیغات این مجله، بر پایه جهاد و آموزش های مقابله با دشمنان طرح ریزی شده است. برخی از این آموزش ها به شرح ذیل است:
آموزش آسان مقابله
این نوع مقابله، که مجله الملاحم آن را مقابله منبع باز[54] معرفی کرده، و شامل تکنیک های ساخت بمب، تدابیر امنیتی، تاکتیک های جنگ چریکی، یادگیری کار بار اسلحه و دیگر فعالیت های لازم برای نیروی انسانی است، به هر فرد آموزش خواهد داد تا در منزل خودش، بدون اینکه خطر سفر به دیگر مناطق را بپذیرد، آموزش ببیند و آسیب های انسانی و اقتصادی فراوانی را برای دول غربی ایجاد کند.
آموزش جهاد فردی
شعار اصلی این نوع مقابله که در مجله الملاحم با عنوان «عملیات گرگ تنها»[55] از آن نام برده می شود، این است: «دیگر لازم نیست به میدان نبرد بیایید، کافی است دشمن را در خانه زمین گیر کنید».[56] با توجه به این مطلب، که مجله الملاحم تبلیغ می کند، نیروهای القاعده پراکنده شده در سراسر دنیا، برای مقابله با دشمنان نیازی نیست حتماً مسافرت (هجرت) کنند و به مناطق اسلامی بیایند، بلکه می توانند به صورت فردی عملیات هایی را به رهبری خودشان مدیریت و اجرا کنند. نیازی نیست که این نیروها تشیکلات منسجمی داشته باشند و به همین دلیل مجله الملاحم از همان شماره های آغازین تاکنون به این طریق، آموزش های لازم را می دهد.
اهداف عملیات هایی که گرگ های جهادی باید به آنها دست پیدا کنند عبارت اند از:
حملاتی که باعث تضعیف اقتصاد این کشورها شود؛ مثلاً حمله به یکی از هواپیماهای خطوط هواپیمایی در آمریکا در صورت موفقیت می تواند هزینه ای بالغ بر 300 میلیون دلار به این کشور تحمیل کند؛
برملاکردن ضعف دولت در بخش جنگ اطلاعاتی و شکست آن؛
به وجود آوردن جو ناامنی و ترس در جامعه؛
به وجود آوردن تنش بین دولت و مردم و اینکه جنگ علیه مجاهدین بی فایده است.
بخش مقابله فردی در بیشتر شماره های مجله الملاحم تقویت شده و از آن حمایت می شود.[57]
آموزش مقابله با آمریکا
به گفته این نشریه، هر گروهی که می خواهد با آمریکا دست به رویارویی بزند یا مقاومت کند، باید یکی از چهار پایه مهم این کشور را متزلزل کند: فنّاوری نظامی؛ نیروی انسانی؛ رسانه؛ اقتصاد.
6. ارتباط با داعش
یکی از مهم ترین گروه هایی که با القاعده شبه جزیره ارتباط نسبتاً خوبی دارد، گروه داعش است. القاعده شبه جزیره، برخلاف سازمان مرکزی القاعده و شخص ایمن الظواهری، ارتباط نسبتاً خوبی با گروه سلفی جهادی داعش دارد، به حدی که در 14 آگوست 2014، ناصر الوحیشی، رهبر القاعده شبه جزیره، حمایت خود را از داعش اعلام کرد و گفت «خون ها و زخم های آنها در عراق، همانند خون ها و زخم های ما است و ما با تمام توان از آنها حمایت می کنیم».[58] همچنین، گروه «مجاهدی الیمن»، از گروه های وابسته به القاعده، در تاریخ 10/11/2014 با صدور بیانیه ای با نام «البیعة الیمانیة للدولة الاسلامیة» با «ابوبکر البغدادی»، رهبر داعش، بیعت کرده بود.[59] برخی منابع نیز اعلام کرده اند که ارتباط تنگاتنگی بین داعش و القاعده شبه جزیره است و گروه هایی از داعش برای آموزش جوانان القاعده به شبه جزیره آمدند و از طرف دیگر برخی از جنگجویان یمنی به داعش برای مقابله با دشمنانشان پیوسته اند و در صفوف داعش در عراق و شام می جنگند. همچنین، القاعده شبه جزیره، پس از داعش، قوی ترین گروه شبه نظامی از حیث عدد و قدرت است.[60]
در 12 فوریه 2015 (23 بهمن 1393) خبری از سوی منابع آمریکایی نقل شد که القاعده شبه جزیره با ابوبکر بغدادی بیعت کرده اند و بیعت خود را با القاعده و ایمن الظواهری نقض کرده اند؛[61] خبری که برخی خبرگزاری ها هم تأیید کردند.[62] همچنین، در 20 مارس 2015 (29 اسفند 1393)، دو بمب گذاری انتحاری روز جمعه در مساجدی در منطقه تحت سیطره گروه شیعه الحوثی در شهر صنعا، پایتخت یمن، 142 کشته و 351 زخمی بر جا گذاشت و گروه تروریستی داعش مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت و هشدار داد که «در حال ورود به یمن» است.[63] همچنین، شیخ مأمون حاتم، از رهبران القاعده شبه جزیره، در حساب توییتر شخصی خود نوشت: «من منتظر اعلان جدید و اسم جدید هستم؛ یعنی دولت اسلامی در عراق و شام و جزیره عربی».[64]
از لحاظ اعتقادی نیز، نوعی همگرایی بین داعش و القاعده وجود دارد. گروه داعش، از سلفی های جهادی هستند و از این حیث با القاعده شبه جزیره اشتراک دارند. همچنین، اصول مشترکی نیز دارند، از جمله: نوع حاکمیت (تحکیم شریعت اسلامی و تشکیل حکومتی که مطابق با دولت پیامبر (ص) در مدینه است)، کفر به طاغوت (تکفیر هر تشکیلاتی که با شریعت مطابق نیست)، ولاء و براء (التزام مطلق به جماعت مسلمان موحد و برائت جستن از کفار و مشرکان و مرتدان)، خروج از دعوت نظری اسلام به جهاد مسلح، به این دلیل که در وضعیت کنونی فقط جهاد است که وسیله تغییر و رسیدن به هدف اسلامی است.[65]
7. رهبران و شخصیت های القاعده
القاعده شبه جزیره به گفته برخی تحلیلگران بسیار غیرمتمرکز فعالیت دارد و دارای نوعی سلسله مراتب است.[66] رهبران و شخصیت های مهم این گروه عبارت اند از:
ناصر الوحیشی
وی پایه گذار و امیر القاعده شبه جزیره[67] و رئیس این تشکیلات است.[68] الوحیشی، که اکنون رهبر این گروه است، به عنوان فرد همیشه همراه بن لادن حدود چهار سال در کنار وی خدمت می کرد. او بعدها به عنوان یکی از عوامل اجرایی بلندمرتبه در القاعده، با تأیید جانشین بن لادن، یعنی ایمن الظواهری، در جولای 2013 به کار خود ادامه داد.[69] به گفته تحلیلگران سایت خبری لانگ وار،[70] الوحیشی این مسئولیت را دارد که فعالیت های القاعده در قلب خاورمیانه و آفریقا را رهبری کند و همچنین اطمینان حاصل کند که متحدان این گروه برای هدف قراردادن غرب از جان و مال خود می گذرند.[71]
سعید الشهری
وی بالاترین فرمانده و مقام سعودی تبار در القاعده شبه جزیره به شمار می رفت که جانشین ناصر الوحیشی، رهبر القاعده شبه جزیره، بود.[72] وی قبلاً از زندانیان گوانتانامو بود که پس از بازگشت به عربستان سعودی، به القاعده شبه جزیره پیوست و به سمت نائب رهبر القاعده رسید.[73] بنا بر اخباری که منتشر شد، وی در حمله ای هوایی در سال 2013 کشته شد.[74]
انور العولقی
وی فرمانده عملیات در کشورهای خارجی و یمنی تبار بود، اما تابعیت آمریکایی داشت و نامش در فهرست مهم ترین افراد تحت تعقیب اف.بی.آی.، پلیس فدرال آمریکا، قرار داشت.[75] انور العولقی، از پدر و مادری یمنی در ایالات متحده متولد شد و در رشته مهندسی در این کشور تحصیل کرد. وی بعداً به مطالعات اسلامی روی آورد و به عنوان مبلغ و روحانی مسلمان در آمریکا فعالیت کرد و به گروه های تندرو اسلامی گرایش یافت. به گفته منابع اطلاعاتی آمریکا، العولقی از جمله مربیان فکری تعدادی از کسانی بود که در عملیات انتحاری یازدهم سپتامبر دست داشتند و پیشاپیش از این عملیات آگاهی داشت. این منابع، همچنین، انور العولقی را به برنامه ریزی و هدایت یک رشته حملات تروریستی علیه شهروندان و منافع غربی در یمن و نقاط دیگر و همچنین تلاش برای سازمان دهی عملیاتی در خاک آمریکا متهم کرده اند. باراک اوباما گفت که انور العولقی با بمب گذاری های نافرجام در هواپیماهای آمریکایی در دسامبر ۲۰۰۹ و اوایل ۲۰۱۰ مرتبط بوده است.[76] همچنین، العولقی در شماری از حملات از جمله طراحی حمله یک هواپیمای مسافربری بر فراز شهر دیترویت در سال ۲۰۰۹ دست داشته است.[77]
در سال ۲۰۱۰، این شهروند آمریکایی در پیامی ویدیویی فتوا داد که جهاد علیه آمریکا بر تمامی مسلمانان واجب است و کوتاه مدتی پس از آن، نام او در فهرست هدف های مشروع سازمان های اطلاعاتی آمریکا قرار گرفت. در همان سال، سازمان ملل متحد نیز او را یکی از افراد مرتبط با شبکه القاعده اعلام کرد. شیوایی بیان و تسلط العولقی به دو زبان عربی و انگلیسی باعث شده بود بتواند به شکلی مؤثر به تبلیغ دیدگاه های القاعده در میان جوانان اسلام گرا در کشورهای غربی نیز مبادرت کند.[78] او مقامی عالی رتبه از القاعده شبه جزیره است که در استخدام نیرو برای این گروه فعالیت می کند و عملیات در کشورهای خارجی را برای القاعده شبه جزیره هدایت می کند.[79] وی در سال 2011 در حمله ای هوایی کشته شد.[80] البته بنا بر اعلام وزارت دفاع یمن، وی در اواخر سپتامبر 2011 کشته شد.[81]
طارق الذهب
وی، یکی از نظریه پردازان مهم القاعده شبه جزیره، فرزند «شیخ الذهب» و داماد العولقی، جوان 35 ساله یمنی، بعد از اینکه انور العولقی آمریکایی یمنی تبار با هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در یمن هدف قرار گرفت و کشته شد، هدایت عملیات های نظامی سازمان القاعده را در یمن به عهده گرفت.[82] نفوذ شیخ الذهب و پسرش، رهبر جدید القاعده، در شهر رداع موجب شد این شهر شاهد برافراشته شدن پرچم های سیاه القاعده در داخل خود باشد و سازمان القاعده به نحوی در این شهر تشکیل دولت القاعده شبه جزیره را اعلام کند. طارق الذهب پس از استیلای صدها نفر از اعضای مسلح این سازمان بر شهر رداع با لباس سنتی یمن به همراه یک قبضه کلاشینکف در فیلمی ویدئویی ظاهر شد و همه مسلمانان را به همکاری و همیاری و صبر فرا خواند و از احیای طرح قدیمی القاعده برای ایجاد امارت اسلامی سخن گفت. وی در فوریه 2012 کشته شد.[83] برخی خبرگزاری ها گفتند که برادر طارق، وی را در نزاعی خانوادگی، در خانه اش در منطقه مناسح، به قتل رساند.[84]
دیگر افراد تأثیرگذار
قاسم الریمی؛ وی جنگجویی یمنی بود که در زمان حضورش در گروه القاعده افغانستان آموزش دیده بود. وی در سال 2006 از زندان فرار کرد[85] و پس از آن بود که به همراه نصیر الوحیشی تشکیل القاعده در یمن را اعلام کردند؛ گروهی که دنباله رو القاعده عربستان بود. او نقش مهمی در عضوگیری ها ایفا کرد و پایه گذار القاعده شبه جزیره در یمن شد.[86] وی سپس به عنوان فرمانده ارشد نظامیان در القاعده شبه جزیره شناخته می شد.[87]
نصر الآنسی؛[88] وی سخنگوی القاعده شبه جزیره[89] و نماینده جانشین امیر القاعده بود که در سال 2010 به این سمت دست یافت.[90] بر اساس اطلاعاتی که القاعده منتشر کرده، نصر بن علی الآنسی، در سال ۱۹۷۵ در شهر تعز در یمن به دنیا آمده و در سال ۱۹۹۵ در جنگ بوسنی شرکت کرده و سپس به کشمیر و افغانستان رفته است. وی نخست مسئول امور اداری القاعده شد و پس از آن در اردوگاه های این سازمان از خود توانایی نشان داد. او در سال ۲۰۱۱ به شاخه القاعده در شبه جزیره عرب پیوست. الآنسی به عنوان فردی عالی رتبه در زمینه اجرای قوانین شریعت در این گروه فعالیت داشت و مسئولیت تیراندازی ها در شارلی ابدو را از طرف القاعده شبه جزیره بر عهده گرفت.[91] نصر الآنسی به سبب ظاهرشدن در پیام های ویدیویی متعدد القاعده، چهره شناخته شده ای بود. وی در روز ۱۴ ژانویه 2015 از همین طریق اعلام داشت که طرح حمله به دفتر هفته نامه شارلی ابدو را سازمان او برای انتقام گیری از ترسیم کاریکاتورهای منتشرشده از پیامبر اسلام تهیه کرده و به واسطه برادران قواشی به اجرا گذاشته است.[92] کشته شدن نصر الآنسی در ویدیویی که ابوالمقداد الکندی، از اعضای القاعده، در شبکه توییتر پخش کرد، اعلام شد. در این پیام گفته شد که در حمله یک پهباد، الآنسی به همراه پسر و شش تن دیگر از مجاهدان مسلح کشته شده است.[93]
ابراهیم البنا؛ وی رئیس اطلاعات و امنیت القاعده شبه جزیره بود و در این زمینه فعالیت داشت.[94] او به عنوان یکی از اعضای تشکیل دهنده القاعده شبه جزیره بود و هدایت های نظامی و امنیتی را برای القاعده شبه جزیره فراهم می کرد.[95] وزارت دفاع یمن البنا را «خطرناک ترین عنصر» القاعده خوانده است که به دلیل «طراحی حملاتی در داخل و خارج یمن» در سراسر دنیا تحت تعقیب بود.[96] مرگ وی در اکتبر 2011 به غلط اعلام شد.[97] او در 19 اکتبر 2014 به فهرست افرادی که دولت آمریکا برای دستگیری شان پاداش می دهد، اضافه شد.[98]
ابراهیم الربیش؛ وی به عنوان مشاور ارشد القاعده شبه جزیره فعالیت داشته و حملات متعددی را طرح ریزی کرده است.[99] به گفته شواهد، مفتی القاعده شبه جزیره بوده است.[100] بر اساس اخباری، وی در آوریل 2015 در حمله ای هوایی کشته شد.[101]
حریث بن قاضی النضاری؛ وی از مقامات عالی رتبه در اجرای قوانین شریعت در القاعده شبه جزیره عربستان بود که گسترش خلافت «دولت اسلامی» به سمت سرزمین یمن را تقبیح، و وفاداری خود را به ایمن الظواهری و گروه القاعده تکرار کرد.[102] النضاری در ژانویه 2015 در حمله ای هوایی کشته شد.[103]
عثمان القمدی؛ وی فرمانده عملیات ویژه بود و مسئولیت جمع آوری منابع مالی برای عملیات ها و فعالیت های القاعده شبه جزیره در یمن را بر عهده داشت.[104] او قبلاً از آوریل 2006 تا ژوئن همان سال در زندان گوانتانامو زندانی بود، تا زمانی که او را به مقامات سعودی تحویل دادند، که بعداً منجر به آزادی وی شد.[105] عثمان الغامدی در ویدئویی که در می 2010 در فضای اینترنت پخش شد، رسماً به عنوان فرمانده عملیات های ویژه القاعده شبه جزیره، شناسانده شد.[106]
ابراهیم العسیری؛ ابوصالح ابراهیم حسن طالع العسیری در آوریل 1982 در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، به دنیا آمد. خانواده وی نظامی و متدین بودند و علاوه بر ابراهیم، چهار پسر و سه دختر دیگر نیز در این خانواده بودند.[107] العسیری به عنوان طراح بمب و آشنا به ادوات جنگی برای القاعده شبه جزیره مشهور است.[108] وی به همراه برادرش عبدالله در سال 2006 برای پیوستن به القاعده، به یمن رفت.[109] طبق گزارش های رسیده، برخی اقدامات او عبارت است از: ساختن بمب های استفاده شده در توطئه بمب گذاری در روز کریسمس[110] 2009؛ طراحی نقشه عملیات انتحاری برادرش عبدالله برای کشتن شاهزاده نایف سعودی در سال 2009؛ طراحی نقشه بمب گذاری در سال 2010 در هواپیمای باربری آمریکایی؛ طراحی نقشه ترور هشتم می 2012.[111]
نتیجه
با دقت در اقداماتی که القاعده در شبه جزیره انجام داده و همچنین تشکیلات وسیع و اشخاص مهمی که در این گروه فعالیت می کنند، درمی یابیم که این تشکیلات، که ریشه در القاعده افغانستان و همچنین افغان العرب دارد، با الهام گرفتن از اندیشه های سلفیه جهادی، سعی ندارد به عنوان حکومتی مستقل از دولت یمن و شبه جزیره، منطقه ای را تحت حاکمیت خود قرار دهد؛ بلکه می کوشد ایدئولوژی خود را، که مقابله با آمریکا و دولت های مشابه است، با تعبیر «کفار» به عنوان دشمن دور در کنار دولت های مسلمان به عنوان دشمن نزدیک، نمایش دهد. این گروه با اینکه وابسته به القاعده است و از ایمن الظواهری دستور می گیرد، با داعش، که از القاعده جدا شده و با گروه های وابسته به القاعده، مانند النصره و ... مقابله کرده، رابطه خوبی دارد و علت آن احتمالاً یکی از این سه چیز است: 1. خطرنداشتن داعش برای القاعده شبه جزیره به دلیل اختلاف مکانی (گرچه سابقه داعش نشان داده که این گروه، خود را به مکانی خاص محدود نمی داند)؛ 2. شباهت در ایدئولوژی؛ 3. داشتن دشمن مشترک (شیعیان و دولت های عراق، سوریه و یمن).
منبع : نشریه سراج منیر شماره 18
نويسنده : موسوی، سید جلیل؛ حسنی نسب، مرتضی
منابع
۱. ابن حنبل، ابوعبدالله احمد بن محمد، المسند، تصحیح: البانی، قاهره: مؤسسة قرطبة، بی تا.
۲. ابورمان، الاصلاح السیاسی فی الفکر الاسلامی: المقاربات، القوی، الاولویات، الاستراتجیات، بیروت: الشبکة العربیة للأبحاث والنشر، 2010.
۳. البانی، محمد ناصر الدین، سلسلة الأحادیث الصحیحة و شیء من فقهها و فوائدها، ریاض: مکتبة المعارف للنشر والتوزیع، 1416/1996.
۴. بخاری، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، به کوشش: ابوصهیب کرمی، ریاض: بیت الافکار الدولیة للنشر، 1998.
۵. جانسون، گریگوری، الیمن والقاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ترجمه به عربی: الطیب الحصنی، بیروت: نشر جداول، الطبعة الاولی، 2015.
۶. حسان، عبد القوی، الحرکة الاسلامیة فی الیمن: دراسة فی الفکر والممارسة، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة، چاپ اول، 2014.
۷. عبید، سعید علی، تنظیم القاعده: النشأة، الخلفیة الفکریة الامتداد، القاهرة: مکتبة مدبولی، 2008.
۸. عطوان، عبد الباری، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، بیروت: دار الساقی، 2015.
۹. علی بک، محمد، «دولت مستعجل القاعده در یمن»، روزنامه جام جم، ش3348، 26/11/1390.
۱۰. فوزی، یحیی، «علل شکل گیری و ماهیت جنبش های سیاسی در خاورمیانه، مطالعه موردی یمن»، در: فصل نامه مطالعات جهان اسلام، س1، ش1، 1391.
۱۱. کریم لو، داوود، «آشنایی با کشور یمن»، در: مجله موعود، ش 107، 1388.
۱۲. نظمی، ندا، «القاعده و مسئله جهاد»، در: مجله مطالعات خاورمیانه، ش58 و 59، ص141-174، 1388.
۱۳. نیسابوری، ابوالحسین مسلم بن حجاج قشیری، صحیح مسلم، تحقیق: ابوقتیبة نظرمحمد فاریابی، ریاض: دار طیبة للنشر والتوزیع، 1427/2006.
۱۴. Burrowes, Robert D., Historical Dictionary of Yemen, Scarerow Press, 2010.
۱۵. Eland, Ivan, The Failure of Counterinsurgency: Why Hearts and Are Not Always Won, library of Congress, United States, 2013.
۱۶. Europa Publications, a Political Chronology of the Middle East, London, 2005.
۱۷. Katz, Mark N., Woodrow Wilson International Center for Scholars, The USSR and Marxist Revolutions in the Third World, Cambridge University Press, 1990.
۱۸. Masters, Bruce, the Arabs of the Ottoman Empire, 1516-1918: A Social and Cultural History, Cambirdge University Press, 2013.
۱۹. Meijer, Roel, “Yūsuf al-'Uyairī and the Making of a Revolutionary Salafi Praxis”, Die Welt des Islams (Brill Academic Publishers), no. 3 (Nov 2007): 422-459, Retrieved 28-07-2014.
۲۰. 911memorial.org
۲۱. abc.net.au
۲۲. al-bab.com
۲۳. albawabhnews.com
۲۴. ljazeera.net
۲۵. articles.cnn.com
۲۶. articles.washingtonpost.com
۲۷. avapress.com
۲۸. bbc.com
۲۹. bigstory.ap.org
۳۰. blog.adl.org
۳۱. carnegieendowment.org
۳۲. cbsnews.com
۳۳. cfr.org
۳۴. channel4.com
۳۵. cnn.com
۳۶. cnn.com
۳۷. cnsnews.com
۳۸. crisisgroup.org
۳۹. crisisgroup.org
۴۰. ctc.usma.edu
۴۱. ctc.usma.edu
۴۲. defenceviewpoints.co.uk
۴۳. denverpost.com
۴۴. digilib.gmu.edu
۴۵. dod.mil
۴۶. dur.ac.uk
۴۷. albawabhnews.com
۴۸. dw.com/fa-ir
۴۹. earthquakes.findthedata.com
۵۰. en.wikipedia.org
۵۱. english.ahram.org.eg
۵۲. farsnews.com
۵۳. globalpost.com
۵۴. globalpost.com
۵۵. globalsecurity.org
۵۶. graphics8.nytimes.com
۵۷. gulfinstitute.org
۵۸. hournews.net
۵۹. huffingtonpost.com
۶۰. ibtimes.co.uk
۶۱. iht.com
۶۲. ipu.org
۶۳. iribnews.ir
۶۴. isna.ir
۶۵. isna.ir
۶۶. jahannews.com
۶۷. jenkers.com
۶۸. lawfareblog.com
۶۹. longwarjournal.org
۷۰. medea.be
۷۱. mehrnews.com
۷۲. ncusar.org
۷۳. raialyoum.com
۷۴. youm7.com
۷۵. alhayat.com
۷۶. aljazeera.net
۷۷. bbc.com/persian
۷۸. dhamarpress.com
۷۹. naftnews.net
۸۰. newamerica.net
۸۱. newrepublic.com
۸۲. news.bbc.co.uk
۸۳. news.siteintelgroup.com
۸۴. nybooks.com
۸۵. nytimes.com
۸۶. persian.euronews.com
۸۷. uters.com
۸۸. rewardsforjustice.net
۸۹. sofrep.com
۹۰. state.gov
۹۱. telegraph.co.uk
۹۲. theatlantic.com
۹۳. thedailybeast.com
۹۴. theguardian.com
۹۵. treasury.gov
۹۶. washingtonpost.com
۹۷. washingtonpost.com
۹۸. web.stanford.edu
۹۹. webcitation.org
۱۰۰. wfp.org
۱۰۱. worldbank.or
پی نوشت ها:
[1]. AQAP.
[2]. «تنظیم قاعدة الجهاد فی جزیرة العرب الفرع الاخطر لتنظیم القاعدة»، در: پایگاه خبری رأی الیوم، 9 ژانویه 2015.
[3]. یحیی فوزی، «علل شکل گیری و ماهیت جنبش های سیاسی در خاورمیانه، مطالعه موردی یمن»، در: فصل نامه مطالعات جهان اسلام، س1، ش1، بهار 1391، ص19.
[4]. برگرفته از: داوود کریم لو، «آشنایی با کشور یمن»، در: مجله موعود، دیماه 1388، ش107.
[5]. http://www.nybooks.com/articles/archives/2012/dec/06/jihadis-yemen/?page=1
[6]. عبدالباری عطوان، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، ص15.
[7]. http://www.ctc.usma.edu/posts/a-false-foundation-aqap-tribes-and-ungoverned-spaces-in-yemen
[8]. http://www.carnegieendowment.org/files/0708carnegie-yemen.pdf
[9]. http://www.newrepublic.com/article/politics/al-qaeda-the-arab-peninsula-primer
[10]. http://www.cfr.org/terrorist-organizations-and-networks/al-qaeda-k-al-qaida-al-qaida/p9126
[11]. http://www.lawfareblog.com/2012/11/gregory-johnsen-on-yemen-and-aqap/
[12]. http://www.state.gov/j/ct/rls/crt/2013/224829.htm
[13]. http://www.cfr.org/yemen/yemens-houthis/p36178
[14]. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/al-qaeda/10893889/Al-Qaeda-map-Isis-Boko-Haram-and-other-affiliates-strongholds-across-Africa-and-Asia.html
[15]. Ivan Eland, The Failure of Counterinsurgency: Why Hearts and Are Not Always Won, p. 144.
[16]. «تنظیم القاعدة فی جزیرة العرب»، پایگاه خبری الجزیرة، 16/12/2014.
[17]. Meijer, Roel. “Yūsuf al-'Uyairī and the Making of a Revolutionary Salafi Praxis”. Die Welt des Islams (Brill Academic Publishers), no. 3 (Nov 2007): 422–459. Retrieved 2014-07-28.
[18]. Roel Meijer, “Yūsuf al-'Uyairī and the Making of a Revolutionary Salafi Praxis”, Die Welt des Islams (Brill Academic Publishers), no. 3 (Nov 2007): 422–459, Retrieved 2014-07-28.
[19]. ابورمان، الاصلاح السیاسی فی الفکر الاسلامی: المقاربات، القوی، الاولویات، الاستراتجیات، ص260.
[20]. سعید علی عبید، تنظیم القاعده: النشأة، الخلفیة الفکریة الامتداد، ص153.
[21]. عبدالقوی حسان، الحرکة الاسلامیة فی الیمن: دراسة فی الفکر والممارسة، ص67 و 68.
[22]. ابوعبدالله محمد بن اسماعیل بخاری، صحیح بخاری، باب الجزیة والموادعة، باب اخراج الیهود من الجزیرة العرب، ح3168، ص607؛ ابوالحسین مسلم بن حجاج قشیری النیسابوری، صحیح مسلم، کتاب الوصیة، باب ترک الوصیة لمن لیس له شیء یوصی به، ح1637، ص772.
[23]. ابوعبدالله احمد بن محمد ابن حنبل، المسند، ج1، ص333؛ محمد ناصر الدین البانی، سلسلة الأحادیث الصحیحة و شیء من فقهها و فوائدها، ح2782، ج6، ص656.
[24]. عبد القوی حسان، الحرکة الاسلامیة فی الیمن: دراسة فی الفکر والممارسة، ص69.
[25]. عبدالباری عطوان، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، ص10.
[26]. برای اطلاعات بیشتر نک.: ندا نظمی، «القاعده و مسئله جهاد»، در: مطالعات خاورمیانه، ش58-59، 1388، ص147- 168.
[27]. محمد علی بک، «دولت مستعجل القاعده در یمن»، روزنامه جام جم، ش3348، 26/11/90، ص10.
[28]. همان.
[29]. همان.
[30]. همان.
[31]. http://en.wikipedia.org/wiki/USS_Cole_bombing
[32]. http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Marshall_Johnson,_Jr.
[33]. «برای مقابله با حملات احتمالی: تدابیر امنیتی در اطراف تأسیسات نفتی عربستان افزایش یافت»، 9/6/1388، در:
http://www.naftnews.net/view/6367/ تدابیر-امنیتی-در-اطراف-تاسیسات-نفتی-عربستان-افزایش-یافت-
[34]. http://articles.cnn.com/2009-03-16/world/yemen.blast_1_qaeda-four-south-korean-tourists-shibam?_s=PM:WORLD
[35]. «درگیری نیروهای دولتی با پیکارجویان القاعده در یمن»، خبرگزاری بی بی سی فارسی، 28 مارس 2009.
[36]. http://graphics8.nytimes.com/packages/pdf/us/20100106-abdulmutallab.pdf
[37]. http://www.nytimes.com/2015/01/15/world/europe/al-qaeda-in-the-arabian-peninsula-charlie-hebdo.html?_r=0
[38]. «حمله مسلحانه به دفتر مجله «شارلی ابدو» در پاریس»، خبرگزاری یورونیوز فارسی، 7 ژانویه 2015،
http://persian.euronews.com/2015/01/07/10-feared-dead-as-gunshots-fired-at-french-satirical-weekly-charlie-hebdo/
[39]. «محل اختفای عوامل حمله به مجله «شارلی ابدو»»، خبرگزاری مهر، جمعه ۱۹ دی ۱۳۹۳،
http://www.mehrnews.com/news/2461173/ فیلم-محل-اختفای-عوامل-حمله-به-مجله-شارلی-ابدو
[40]. «القاعده یمن مسئولیت حمله به شارلی ابدو را بر عهده گرفت»، خبرگزاری دویچه وله فارسی،
www.dw.de/ القاعده_یمن_مسئولیت_حمله_به_شارلی_ابدو_را_برعهده_گرفت_/a-18189440
[41]. «القاعده یمن مسئولیت حمله به شارلی ابدو را بر عهده گرفت»، خبرگزاری دویچه وله فارسی،
www.dw.de/ القاعده_یمن_مسئولیت_حمله_به_شارلی_ابدو_را_برعهده_گرفت_/a-18189440
[42]. http://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/jl2308.aspx
[43]. http://www.nytimes.com/2010/12/06/world/middleeast/06wikileaks-financing.html?pagewanted=all
[44]. http://www.worldbank.org/en/country/yemen/overview
[45]. http://www.wfp.org/content/nearly-half-yemenis-go-hungry-post-revolt-says-wfp
[46]. http://www.worldbank.org/en/news/press-release/2015/03/11/world-bank-suspends-operations-in-yemen
[47]. http://www.crisisgroup.org/en/publication-type/alerts/2015/yemen-conflict-alert-time-for-compromise.aspx
[48]. http://www.crisisgroup.org/en/publication-type/alerts/2015/yemen-conflict-alert-time-for-compromise.aspx
[49]. منبع اصلی این بخش، شماره های 1- 13 مجله انگلیسی Inspire (تابستان 2010- زمستان 2014) است.
[50]. Inspire.
[51]. http://www.longwarjournal.org/archives/2011/10/al_qaeda_confirms_an.php
[52]. http://articles.washingtonpost.com/2012-05-02/world/35456656_1_awlaki-english-language-online-magazine-samir-khan
[53]. www.ctc.usma.edu/posts/arc-of-convergence-aqap-ansar-al-sharia-and-the-struggle-for-yemen
[54]. این بخش در تمامی شماره های مجله الملاحم وجود دارد.
[55]. Lone Wolf Jihadists
[56]. http://cnsnews.com/news/article/patrick-goodenough/al-qaesda-encourages-lone-jihad-attacks-promises-virgins-paradise
[57]. از جمله در: «ویژگی های قاتل شهری»، ش9، ص37؛ «قهرمانان جهادیِ تنها؛ توصیه ها»، ش10، ص25؛ و «گرگ شهر»، ش12، ص16.
[58]. «ان دماءهم و جراحهم هی دماءنا و جراحنا و بکل تأکید سنؤیدهم»؛ عبدالباری عطوان، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، ص63.
[59]. «مجاهدی الیمن یبایعون داعش»، در: www.albawabhnews.com/1112708؛ «تسجیل لمجاهدی الیمن بمبایعة تنظیم الدولة، در:
http://www.aljazeera.net/news/arabic/2014/11/10/تسجیل-لـ-مجاهدی-الیمن-بمبایعة-تنظیم-الدولة
[60]. عبدالباری عطوان، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، ص63.
[61]. «اعلام حمایت القاعده یمن از سرکرده داعش»، خبرگزاری ایسنا، 23 بهمن 1393،
http://www.isna.ir/fa/news/93112312621/اعلام_حمایت_القاعده_یمن_از_سرکرده_داعش
[62]. http://www.globalpost.com/dispatch/news/regions/middle-east/150321/yemen-attack-aims-eclipse-qaeda-analysts; http://avapress.com/vdcawin6a49nwa1.k5k4.html; http://jahannews.com/vdcepp8ewjh87oi.b9bj.html
[63]. http://www.globalpost.com/dispatch/news/regions/middle-east/150321/yemen-attack-aims-eclipse-qaeda-analysts
[64]. عبدالباری عطوان، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، ص63.
[65]. همان، ص10.
[66]. http://www.newamerica.net/sites/newamerica.net/files/policydocs/Barfi.pdf
[67]. http://www.channel4.com/news/al-qaeda-in-the-arabian-peninsula-who-are-they
[68]. http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2010/01/135364.htm
[69]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص22.
[70]. Long War.
[71]. http://www.longwarjournal.org/archives/2013/08/aqap_emir_also_serve.php
[72]. http://www.ctc.usma.edu/posts/a-profile-of-aqaps-upper-echelon
[73]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص22.
[74]. https://news.siteintelgroup.com/Jihadist-News/aqap-concludes-biography-of-slain-deputy-leader-in-3rd-episode-of-series.html
[75]. خبرگزاری بی بی سی فارسی، جمعه 30 سپتامبر 2011 (8 مهر 1390).
[76]. همان.
[77]. همان.
[78]. همان
[79]. http://blog.adl.org/extremism/boston-marathon-bombers-inspired-by-anwar-al-awlaki http://sofrep.com/12282/getting-to-know-al-qaeda-part-ii-aqap/
http://www.denverpost.com/technology/ci_13914150
[80]. http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-15121879
[81]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص20؛ خبرگزاری بی بی سی فارسی، جمعه 30 سپتامبر 2011 (8 مهر 1390).
[82]. «من هو طارق الذهب؟»، در: http://www.dhamarpress.com/subject/view/1285
[83]. http://www.yemeress.com/adenonline/60240
[84]. «مقتل طارق الذهب زعیم تنظیم القاعدة فی محافظة البیضاء برصاص فی معقله»، در:
http://hournews.net/news-8597.htm
و «مقتل زعیم القاعدة طارق الذهب برصاص أخیه فی رداع بالیمن»، در:
http://www.youm7.com/story/2012/2/16/603758/ مقتل-زعيم-القاعدة-طارق-الذهب-برصاص-أخيه-فى-رداع-باليمن #.VXXpGlIt3AI
[85]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص22.
[86]. http://www.rewardsforjustice.net/english/qasim_al_rimi.html
[87]. http://www.iht.com/articles/ap/2008/01/18/africa/ME-GEN-Yemen-Attack.php
http://www.cnn.com/2009/CRIME/06/01/arkansas.recruiter.shooting/
[88]. برخی خبرگزاری های اروپایی و حتی عرب زبان وی را ناصر العنسی گفته اند که اشتباه است.
[89]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص19.
[90]. http://www.longwarjournal.org/archives/2015/03/osama-bin-ladens-files-al-qaedas-deputy-general-manager-in-yemen.php
[91]. http://www.reuters.com/article/2015/01/14/us-france-shooting-aqap-idUSKBN0KN0VO20150114
[92]. «حمله مسلحانه به دفتر مجله «شارلی ابدو» در پاریس»، 7 ژانویه 2015، در:
http://persian.euronews.com/2015/01/07/10-feared-dead-as-gunshots-fired-at-french-satirical-weekly-charlie-hebdo/
[93]. «فرع «القاعدة» فی الیمن یؤکد مقتل قیادی بغارة أمیرکیة»، در:
http://alhayat.com/Articles/9087305/فرع--القاعدة--فی-الیمن-یؤکد-مقتل-قیادی-بغارة-أمیرکیة
[94]. http://www.rewardsforjustice.net/english/ibrahim_al_banna.html
[95] . همان.
[96]. خبرگزاری بی بی سی فارسی، شنبه 15 اکتبر 2011 (23 مهر 1390).
[97]. همان.
[98]. http://www.rewardsforjustice.net/english/ibrahim_al_banna.html
[99]. http://www.rewardsforjustice.net/english/ibrahim_al_rubaysh.html
[100]. http://www.dod.mil/news/May2006/d20060515%20List.pdf
[101]. http://bigstory.ap.org/article/b5ef017dedd54d7986a67fd913b94f4b/yemens-al-qaida-branch-says-its-top-cleric-has-been-killed
[102]. http://www.ibtimes.co.uk/al-qaida-arabian-peninsula-rejects-isis-caliphate-ending-fears-deadly-terror-alliance-1476004
[103]. http://www.cbsnews.com/news/aqap-says-senior-leader-harith-nadhari-killed-drone-strike-yemen/
[104]. http://www.rewardsforjustice.net/english/othman_al_ghamdi.html
[105]. http://sofrep.com/12282/getting-to-know-al-qaeda-part-ii-aqap/
[106]. همان.
[107]. «إبراهیم حسن طالع العسیری»، 1/12/2014.
[108].http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.saudigazette.com.sa%2Findex.cfm%3Fmethod%3Dhome.regcon%26contentID%3D2009083148387&date=2009-09-01
[109]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص19.
[110]. http://www.ctc.usma.edu/posts/a-profile-of-aqaps-upper-echelon
[111]. http://www.thedailybeast.com//content/newsweek/2012/05/13/al-qaeda-s-body-bombs-al-asiri-s-next-threat.htm
مقدمه
القاعده شبه جزیره[1] در ژانویه ۲۰۰۹ از ادغام القاعده عربستان سعودی و یمن به وجود آمد و در شرق یمن مستقر شد. رهبری این گروه را ناصر الوحیشی، دستیار یمنی سابق اسامه بن لادن به عهده دارد. همچنین، معاون فرماندهی آن به عهده سعید الشهیری بود که اهل عربستان سعودی است و سابقاً در گوانتانامو زندانی بود. این گروه از نگاه سرویس های امنیتی غربی، مهم ترین و فعال ترین بخش شبکه القاعده است که حتی از شاخه پاکستانی آن نیز فعال تر است.[2] اقدامات اخیر القاعده در شبه جزیره و به خصوص یمن نشان داد که این گروه با آنچه در سال های موسوم به جهاد علیه هجوم شوروی سابق به افغانستان ریشه انداخته و رشد کرده، متفاوت است.
القاعده شبه جزیره هدف خود را سرنگونی خاندان سلطنت سعودی و حکومت یمن و تأسیس خلافت اسلامی معرفی کرده اند. قبل از ادغام القاعده عربستان سعودی و یمن، هر کدام از این دو گروه عملیات هایی را در این دو کشور انجام می دادند. مثلاً بمب گذاری های ریاض در سال ۲۰۰۳ و حمله به سفارت ایالات متحده در صنعا از جمله اقدامات این گروه قبل از ادغام است. همچنین، عملیات های دیگری نیز منتسب به این گروه شده است. از جمله آنها اقدام به بمب گذاری در هواپیمای مسافربری آمریکایی در دسامبر ۲۰۰۹ بود که آمریکا، القاعده شبه جزیره را مسئول این عملیات دانست.
عمده تمرکز القاعده شبه جزیره در جنوب این منطقه و کشور کنونی یمن است و این گروه کمتر در کشور عربستان سعودی فعالیت دارد. به نظر می رسد علت اصلی آن از طرفی یکپارچگی حکومت کشور عربستان سعودی و قدرت نظامی این کشور و از طرف دیگر ناامنی کشور یمن و ضعف حکومت مرکزی است که زمینه را برای فعالیت این گروه مهیا می کند. همچنین، موقعیت ویژه و استراتژیک کشور یمن نیز از دلایل عمده نگاه ویژه القاعده به این کشور است. یمن کشوری است که به علت وضعیت ویژه آب و هوایی و جغرافیایی و همچنین بندرهای مهم، ارزشمندی ویژه ای دارد. در جنوب غربی این کشور تنگه باب المندب است که میان دریای سرخ و اقیانوس هند جا گرفته است و به نوعی ریشه ای ترین و نزدیک ترین آبراه میان شرق و غرب به شمار می رود. همچنین، کشور یمن می تواند با بستن این تنگه پراهمیت، دریای سرخ را کنترل کند و حتی از ورود کشتی ها و خروج آنها از این دریا، جلوگیری کند.[3] به علاوه، نزدیکی این کشور به شاخ آفریقا به علّت کشمکش های ابرقدرت ها در نیمه دوم قرن بیستم بر حساسیت موقعیت این منطقه افزوده است. محاصره باب المندب از سوی نیروهای ارتش مصر در جنگ پنج روزه سال 1946 تجربه ای تاریخی برای رژیم اشغالگر قدس بود. لذا امنیت یمن برای آن رژیم اهمیت حیاتی دارد.[4]
1. سیر شکل گیری
ریشه های شکل گیری نیروهای سلفی جهادی در یمن معاصر به حدود 35 سال قبل، اوایل حکومت عبدالله صالح، باز می گردد؛ یعنی اواخر سال 1980، که دولت علی عبدالله صالح در شمال یمن، با اعلام جنگ علیه مارکسیست های جنوب یمن، آنها را کفار خواند و جنگ خود را جهاد معرفی کرد. علی عبدالله صالح هزاران نفر از یمنی ها را که علیه شوروی در افغانستان جنگیده بودند، به جنوب این کشور خواند[5] تا با مارکسیست هایی که شوروی از آنها حمایت می کرد، در آن مناطق مبارزه کنند. درخواست صالح برای برگشتن این مجاهدان به جنوب یمن با اتحاد آنها برای شکست تجزیه طلبان همراه شد. در اوایل سال 1990، هزاران نفر از مجاهدان پس از جنگ با شوروی در افغانستان به یمن بازگشتند و پایه گذار القاعده در یمن شدند. این ارتش زمینی نیروهای جهادی، که حالا متشکل از افرادی بود که تحت اشراف اسامه بن لادن در افغانستان تربیت شده بودند، گروه شبه نظامی را با نام جهاد اسلامی (از سال 1990 تا 1994) در یمن پایه گذاری کردند[6] و عملیات هایی در بین سال های 1998 تا 2003 در یمن از خود نشان دادند.[7]
پس از آن القاعده در این منطقه نسبتاً به حالت خلسه درآمد؛ تا وقتی که در فوریه 2006، 23 نفر، که محکوم به اقدامات تروریستی بودند، از زندانی در صنعا گریختند. بسیاری از این فراری ها بعدها کوشیدند القاعده را از نو پایه ریزی کرده، با احیای آن[8] دور تازه ای از حملات خود را آغاز کنند. در میان آنها شخصی به نام نصیر الوحیشی بود که بعدها رهبر القاعده شبه جزیره شد.
در اواخر 2008، در پی سرکوب هایی که دولت عربستان انجام داد، باقی مانده دسته های القاعده به سمت مناطق مرزی در یمن گریختند[9] و القاعده شبه جزیره در ژانویه 2009 با اتحاد بین شاخه سعودی و یمنی القاعده شکل گرفت.[10] این گروه خود را زیرمجموعه گروه سلفی جهادی القاعده به رهبری ایمن الظواهری معرفی کردند و ملزم به اطاعت از سازمان مرکزی القاعده دانستند. آماری که ابتدا از این گروه اعلان شد، جمعیتی در حدود دویست یا سیصد نفر بود.[11] وزارت خارجه آمریکا تعداد این افراد را در 2014، هزار نفر برشمرده است.[12] این عدد خود نشان دهنده افزایش تعداد این افراد نسبت به سال 2009 است.
آغاز انقلاب مردمی یمن علیه دیکتاتوری علی عبدالله صالح و ریختن مردم معترض به خیابان های صنعا و دیگر شهرها عاملی شد تا شبه نظامیان القاعده به تدریج نفوذ خود در این کشور را به دلیل نبود دولت مرکزی، به خصوص در شهر زنگبار، در جنوب یمن افزایش دهند. القاعده توانست از بی ثباتی کشور نهایت استفاده را بکند و شورش های داخلی خود را بین سنی نشین ها گسترش دهد.[13] پس از عزل علی عبدالله صالح از قدرت، منصور هادی ادعا کرد که سعی دارد کشور را به سمت دموکراسی سوق دهد. او دشمنان داخلی خود را شورشی های القاعده شبه جزیره و شیعیان حوثی معرفی کرد؛ اما شیعیان حوثی توانستند در دسامبر 2014 به قدرت برسند و منصور هادی را در فوریه 2015 به صنعا فراری دهند. جمعیتی که اکنون منابع مختلف برای القاعده شبه جزیره تخمین می زنند از هزار[14] تا سه هزار[15] برآورد می شود.
2. خط فکری
ایدئولوژی و گفتمان القاعده شبه جزیره بر پایه سلفیه جهادی بنا شده است.[16] «جهادگرایی سلفی یا سلفیه جهادی» به جریانی در درون سلفی گری گفته می شود که دیدگاه های سلفی گریِ علمی را رد کرده و جهاد و جنگ را راهی مناسب و ضروری برای مقابله با حملات غرب و حاکمان کشورهای اسلامی علیه اسلام می دانند.[17] نیروهای سلفی - جهادی هدف خود را پاک کردن جامعه اسلامی از رفتارهای غیر اسلامی می دانند و ایدئولوژی ایشان الهام بخش بسیاری از گروه های مسلح مانند القاعده در آغاز قرن ۲۱ بوده است.[18] همچنین در تعریفی دیگر، که ظاهراً خود سلفیه بیان کرده اند آمده است که گروه های سلفیه جهادی سعی دارند به وسیله جهاد با طاغوت ها، توحید را بر پا دارند.[19] القاعده شبه جزیره نیز گفتمان خود را بر پایه جهاد قرار داده اند و گفته اند «جهاد، غایت وجود و سنتی ربانی است که حیات جز به وسیله آن کامل نمی شود».[20] بر پایه همین منطق و ایدئولوژی جریان جهادی القاعده شبه جزیره شکل گرفته است و در منابع فکری و عقیده ای آنها وارد شده است.[21]
ویژگی القاعده شبه جزیره، اتکا بر روایت «مشرکان را از جزیرة العرب خارج کنید»[22] است که مجوز شرعی برای مقابله با دشمنان در شبه جزیره شده است. از این رو آنها این منطقه را تبدیل به منطقه ای جهادی کرده اند. در کنار آن، روایتی از پیامبر(صلّی الله علیه وآله) در فضیلت اهل یمن و همچنین اخباری است که بشارت به خروج دوازده هزار نفر یاری دهنده خدا و رسول خدا(صلّی الله علیه وآله) از أبین عدن می دهد.[23] این احادیث باعث تقویت دیدگاه القاعده شبه جزیره شده و آنها نیز برای خود مسئولیت بیشتری در زمینه «نصرت دین» قائل اند.[24]
در کنار اینها، القاعده شبه جزیره، همانند سازمان مرکزی القاعده، اصولی دارد، از جمله:
نوع حاکمیت؛ تحکیم شریعت اسلامی و تشکیل حکومتی که مطابق با دولت پیامبر(صلّی الله علیه وآله) در مدینه است.
کفر به طاغوت؛ تکفیر هر تشکیلاتی که با شریعت مطابق نیست.
ولاء و براء؛ التزام مطلق به جماعت مسلمان موحد و برائت جستن از کفار و مشرکان و مرتدان.
تغییر نوع دعوت به اسلام؛ خروج از دعوت نظری اسلام به جهاد مسلح؛ زیرا در وضعیت کنونی فقط جهاد است که وسیله تغییر و رسیدن به هدف اسلامی است.[25]
بنابر مطالب ذکر شده، مؤلفه های اصلی تفکر القاعده بر سه محور جهاد و مبارزه با کفر، بازیابی هویت گذشته (بازگشت به اسلام راستین) و پاک سازی کشورهای اسلامی از حاکمان فاسد تکیه دارد.[26] مطلب دیگری که نشان از اندیشه سیاسی و خط فکری این گروه دارد، سخنانی است که برخی رهبران این گروه به مناسبت های مختلف بیان داشته اند؛ از جمله مهم ترین این افراد، طارق الذهب، از اصلی ترین نظریه پردازان القاعده شبه جزیره است، که بررسی سخنان وی ما را تا اندازه ای با افکار القاعده شبه جزیره آشنا می کند. وی در یکی از سخنرانی های خود گفت: «خلافت اسلامی از سوی خداوند متعال است و این خلافت به زودی بر پا خواهد شد. همه ما در این راه جان، مال، زندگی و فرزندانمان را فدا خواهیم کرد. هراس و ترس نداریم، چراکه پیروزی از آن خداوند است و پیروزی ها نیز نزدیک است. به زودی شبه جزیره محمد(صلّی الله علیه وآله) آزاد خواهد شد».[27] وی درباره اهداف القاعده در شبه جزیره می گوید: «ما برای رفع ظلم و ستم ارتش و مسئولان دولتی در حق مردم مسلمان یمن عملیات خود را انجام می دهیم. خواست ما اقدام بر اساس شریعت اسلامی، حمایت از شهروندان یمن، رفع ظلم و تبعیض و برقراری مساوات بین مردم به دور از تبعیض های قبیله ای و نژادی است».[28]
طارق اتهام خود مبنی بر همکاری با علی عبدالله صالح و فرزندانش را رد می کند و ضمن نامشروع دانستن دولت صالح می گوید: «من آمادگی دارم که با عملیات انتحاری، صالح و فرزندان وی را، که طاغوت هستند، از بین ببرم».[29] همچنین، درباره الحوثی ها نیز می گوید: «ما اولین درگیری نظامی را در رداع با حوثی ها داشتیم و پس از درگیری سنگینی با آنها آتش بس برقرار شد... . علی عبدالله صالح هم با حوثی ها مماشات داشته و برخی از سران حزب کنگره نیز بنا بر توصیه رؤسای خود با حوثی ها بعد از امضای طرح شورای همکاری ارتباط دارند».[30]
3. فعالیت های نظامی
فعالیت های القاعده در شبه جزیره تقریباً از ابتدای قرن حاضر شروع شده است و یکی از اولین حملات این گروه، حمله به ناو جنگی آمریکایی USS Cole 67 DDG- در اکتبر 2000 بوده که القاعده مسئول مستقیم آن بود و بر اثر آن 17 سرباز این کشور کشته شدند. [31] در سال 2002 نیز القاعده به کشتی فرانسوی نفت کش لیمبورگ در خلیج عدن حمله کرد که باعث صدمات بسیاری به این کشتی شد. مرکز داده ای تروریسم جهانی، کشتار سال 2004 در کوبار را نیز به این گروه نسبت می دهد.
علاوه بر چندین حمله در عربستان سعودی و گروگان گیری و سربریدن پاول جانسون در سال 2004،[32] این گروه مظنون اصلی مرتبط با بمب گذاری ها در دوحه و قطر در مارس 2005 است. از جمله عملیات های مهم القاعده شبه جزیره، تصمیم برای ترور یکی از شاهزادگان سعودی بود، که البته ناکام ماند. امیر محمد بن نایف بن عبدالعزیز، شاهزاده سعودی و معاون وزیر کشور عربستان، 27 آگوست 2009 در مراسمی به مناسبت فرارسیدن ماه رمضان حضور داشت که یکی از افراد دیدارکننده القاعده به بهانه دیدار با وی، ساعت یازده ونیم شب به وقت محلی در جریان بازرسی بدنی، خود را منفجر کرد. معاون وزیر کشور عربستان در این انفجار انتحاری جراحت اندکی برداشت، و عامل انتحاری کشته شد. این فرد انتحاری، که عبدالله العسیری، برادر ابراهیم العسیری، از رهبران بلندپایه القاعده یمن بود و در عربستان تحت تعقیب قرار داشت، اعلام کرده بود برای توبه و ابراز پشیمانی قصد دارد با محمد بن نایف دیدار کند.[33] حمله به سفارت ایالات متحده در صنعا در سال 2008، حمله به سفارت دولت های ایتالیا و انگلستان، منفجرکردن یک نفت کش ژاپنی در آوریل 2008، حملات انتحاری، که توریست های بلژیکی را در سال 2008[34] و توریست های ژاپنی را در مارس 2009 هدف قرار داد،[35] از مهم ترین اقدامات القاعده در این سال ها بود.
یکی از مهم ترین عملیات های القاعده علیه منافع آمریکا در سال 2009 صورت گرفت که در صورت موفقیت می توانست تلفات بسیاری بر جا بگذارد. در این عملیات، جوانی نیجریه ای برای منفجرکردن هواپیمایی مسافربری بر فراز دیترویت در جشن های سال نو دسامبر 2009 اقدام کرد. عمر فاروق عبدالمطلب نیجریه ای تبار با کارگذاشتن بمبی دست ساز در زیر پیراهن خود سوار بر هواپیمایی شد که مقصدش دیترویت آمریکا بود. آن بمب هیچ گاه منفجر نشد و عبدالمطلب در نهایت دستگیر شد. بازجویی ها نشان داد عبدالمطلب در اردوگاه های القاعده در یمن آموزش دیده و بمب هم ساخته نیروهای همین گروه بود. از آن پس آمریکایی ها به دنبال شناسایی سرشاخه های اصلی این گروه و از بین بردن آنها برآمدند.[36]
در ۲۱ دسامبر ۲۰۰۹ تروریست های القاعده در تجمعی ضدحکومتی در جنوب یمن به اهالی منطقه گفتند که آنان نه علیه ارتش یمن، که علیه آمریکا، در جنگ هستند. در عملیات هفته سوم دسامبر، که در استان ابیان انجام شد، ۳۰ تن از تروریست های القاعده کشته شدند. این عملیات قربانیان غیرنظامی نیز به همراه داشت. بنا بر گفته منابع سیاسی و عشیره ای، ۴۹ نفر، از جمله ۱۷ زن و کودک در این حمله جان باختند و در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۹، ۳۴ تن از افراد مظنون به عضویت در شبکه القاعده، از جمله چند مسئول آن، در حمله نیروی هوایی یمن در منطقه شبوا، واقع در ۶۵۰ کیلومتری شرق صنعا، کشته شدند. گفته می شود شرکت کنندگان در این نشست درباره سوءقصدهایی علیه تأسیسات صنعتی یمن، در واکنش به حملات ارتش در ۱۷ دسامبر، رایزنی می کرده اند.
در اکتبر 2010، طبق اطلاعات دولت عربستان، دو حمله دیگر نیز که قرار بود یکی از هواپیماهای باربری آمریکایی را سرنگون کند، خنثا شد.[37] همچنین، در می 2012، در حمله ای انتحاری در یمن، 90 سرباز این کشور، که در رژه نظامی ارتش یمن در صنعا شرکت کرده بودند، کشته شدند.
در حمله دیگری در دسامبر 2013 که وزارت دفاع و بیمارستان ارتش این کشور را هدف قرار داد بیش از 50 نفر کشته شدند. مهم ترین عملیات اروپایی القاعده شبه جزیره در سال های اخیر را باید حمله به دفتر هفته نامه شارلی ابدو فرانسوی دانست که در آن چند تن از کارمندان این نشریه، به دست دو الجزایری مسلح کشته شدند. در ۷ ژانویه ۲۰۱۵، دو فرد مسلح، به نام های سعید کواشی و شریف کواچی، به دفتر مجله شارلی ابدو حمله و تیراندازی کردند. در این تیراندازی ۱۲ نفر کشته و ۱۰ نفر زخمی شدند. تیراندازی در حدود ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه صبح به وقت فرانسه رخ داد.[38] دو برادر گروگان گیر پس از گریختن از دفتر مجله، فردای آن روز به چاپ خانه ای در شهر دمارتن (۳۵ کیلومتری شمال پاریس) پناه بردند و یک نفر را به گروگان گرفتند. با یورش مأموران به چاپ خانه دمارتن، برادران کواشی، کشته شدند.[39]
رسانه های آمریکایی، مانند شبکه تلویزیونی سی. ان. ان.، ان. بی. سی. و روزنامه نیویورک تایمز روز پنج شنبه (۱۸ دی/ ۸ ژانویه) به نقل از یکی از مقامات عالی رتبه در دولت آمریکا نوشتند که سعید کواشی، یکی از دو تروریست حمله کننده به دفتر نشریه طنز شارلی ابدو در سال ۲۰۱۱ در یکی از اردوگاه های شبکه تروریستی القاعده در یمن دوره نظامی دیده و چگونگی استفاده از سلاح را آموخته است.[40] یک هفته پس از آن، در 14 ژانویه، نصر الآنسی با پیامی ویدیوئی، حمله به نشریه شارلی ابدو را طرح ریزی القاعده شبه جزیره معرفی کرد و گفت القاعده شبه جزیره مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است. این ویدئو با عنوان «پیامی از جهادگران راه خدا که آمرزیده شده اند» از سوی القاعده یمن منتشر شد و نصر الآنسی، با ادعای اینکه این حمله از ناحیه این گروه انجام شده، می گوید: «دلیل این حمله انتقام جویی برای رسول خدا بوده است».[41]
4. فعالیت های اقتصادی
به گفته مقامات دولت آمریکا، القاعده شبه جزیره عربستان برای محکم کردن بنیه مالی خود از همان روشی استفاده می کند که دیگر متحدان القاعده بدان تکیه دارند، یعنی دزدی از بانک، تجارت مواد مخدر و تشکیل مؤسسه های خیریه قلابی. همچنین، عملیات های گروگان گیری[42] نیز برای آنها پول های فراوانی به ارمغان می آورد. در نامه ای محرمانه، که در دسامبر 2009، هیلاری کلینتون، شخص اول وزارت خارجه وقت آمریکا، منتشر کرد «مهم ترین منبع مالی گروه های سنی تروریست در منطقه کمک های اهدایی عربستان سعودی» بوده است.[43]
یمن یکی از فقیرترین کشورها در میان کشورهای عربی است. طبق برآوردهای بانک جهانی، نرخ فقر در این کشور در سال 2012، 54.5 درصد ارزیابی شده است.[44] تقریباً نیمی از مردم یمن به کمک های غذایی محتاج اند.[45] بانک جهانی به دلیل محدودیت های سیاسی و امنیتی در این کشور فعالیت های خود را در مارس 2015 به حالت تعلیق درآورد.[46] افزایش روزافزون جمعیت در این کشور باعث شده است به منابع طبیعی یمن فشار فزاینده ای بیاید؛ خصوصاً منابع آبی و خدمات عمومی این کشور. در این میان بیکاری نیز این کشور را از پا درآورده است.
از زمانی که منصور هادی، رئیس جمهور برکنارشده یمن، به سمت عدن گریخت و دولتی در رقابت با دولت فعلی تشکیل داد یمن روزبه روز به سمت فرقه ای تر شدن می رود.[47] این کشور بین حوثی های تازه به قدرت رسیده، باقی مانده رژیم سابق، القاعده شبه جزیره عربستان و جریان جدایی طلب مارکسیست که در جنوب فعالیت دارد تقسیم شده است، که البته هیچ یک از این جریان ها نمی توانند بر کل یمن حکومت کنند.[48]
5. فعالیت های فرهنگی[49]
بنا بر آنچه در مجله اینسپایر[50] آمده است، القاعده شبه جزیره عربستان هدف اصلی خود را مطابق با اصول جهاد با اسلحه بیان کردند و گفتند که در نهایت این گروه به دنبال تهی کردن کشورهای اسلامی از هر گونه تأثیر فرهنگ غربی است. این افراد به دنبال این هستند که دولت های سکولارِ مرتد را برکنار، و دولت هایی ایجاد کنند که در سیر جبهه فکری آنها حرکت می کنند. از اهداف القاعده شبه جزیره عربستان می توان به برکناری دولت در صنعا، ترور اتباع غربی این کشور و متحدان آنها، حتی اعضای خاندان سلطنتی آل سعود، حمله به سفارت ها و مناطق استراتژیک، همچنین اجرای عملیات هایی در خاک آمریکا اشاره کرد. این گروه، همچنین، جذب نیرو از طریق تبلیغات و جنگ های رسانه ای را دنبال می کند و از این راه تجربه های فراوانی کسب کرده است.
مجله ای با نام الملاحم را نیز هر دو ماه یک بار به چاپ دیجیتالی خود می رساند. ساختار این مجله با هدف جذب مخاطب در سراسر جهان، به خصوص قاره های اروپا و آمریکا، طراحی شده و در آن تلاش می شود حمایت های کلامی و تشویق جهادی ها به تصویر کشیده شود. اشخاصی همانند أنور العوالقی، که در خود آمریکا به دنیا آمده یا سمیرخان که تبعه ای پاکستانی - آمریکایی بوده، مسئولیت تولید تبلیغات القاعده را در جهت جذب مخاطب های غربی بر عهده داشته اند. اگرچه هر دوی آنها در حمله هوایی[51] ارتش آمریکا، که در اکتبر 2011 به وقوع پیوست، کشته شدند، اما مجله انگلیسی زبان آنها با نام اینسپایر (الملاحم) تاکنون به کار خود ادامه داده است.[52] در این مجله انواع مقابله با دشمنان القاعده، به خصوص غربی ها یا صلیبیون، که از آن تعبیر به جهاد می شود، آموزش داده می شود. تحلیلگران معتقدند القاعده شبه جزیره عربستان در این مجله با تأکید بر اینکه برای پاسخ مناسب دادن به نارضایتی های به وجودآمده در جامعه،[53] باید با تکیه بر عنصر جهاد به مبارزه ملی با دشمن دور، خصوصاً ایالات متحده آمریکا، به دلیل روابط شوم این کشور با دولت عربستان، ادامه داد. عمده تبلیغات این مجله، بر پایه جهاد و آموزش های مقابله با دشمنان طرح ریزی شده است. برخی از این آموزش ها به شرح ذیل است:
آموزش آسان مقابله
این نوع مقابله، که مجله الملاحم آن را مقابله منبع باز[54] معرفی کرده، و شامل تکنیک های ساخت بمب، تدابیر امنیتی، تاکتیک های جنگ چریکی، یادگیری کار بار اسلحه و دیگر فعالیت های لازم برای نیروی انسانی است، به هر فرد آموزش خواهد داد تا در منزل خودش، بدون اینکه خطر سفر به دیگر مناطق را بپذیرد، آموزش ببیند و آسیب های انسانی و اقتصادی فراوانی را برای دول غربی ایجاد کند.
آموزش جهاد فردی
شعار اصلی این نوع مقابله که در مجله الملاحم با عنوان «عملیات گرگ تنها»[55] از آن نام برده می شود، این است: «دیگر لازم نیست به میدان نبرد بیایید، کافی است دشمن را در خانه زمین گیر کنید».[56] با توجه به این مطلب، که مجله الملاحم تبلیغ می کند، نیروهای القاعده پراکنده شده در سراسر دنیا، برای مقابله با دشمنان نیازی نیست حتماً مسافرت (هجرت) کنند و به مناطق اسلامی بیایند، بلکه می توانند به صورت فردی عملیات هایی را به رهبری خودشان مدیریت و اجرا کنند. نیازی نیست که این نیروها تشیکلات منسجمی داشته باشند و به همین دلیل مجله الملاحم از همان شماره های آغازین تاکنون به این طریق، آموزش های لازم را می دهد.
اهداف عملیات هایی که گرگ های جهادی باید به آنها دست پیدا کنند عبارت اند از:
حملاتی که باعث تضعیف اقتصاد این کشورها شود؛ مثلاً حمله به یکی از هواپیماهای خطوط هواپیمایی در آمریکا در صورت موفقیت می تواند هزینه ای بالغ بر 300 میلیون دلار به این کشور تحمیل کند؛
برملاکردن ضعف دولت در بخش جنگ اطلاعاتی و شکست آن؛
به وجود آوردن جو ناامنی و ترس در جامعه؛
به وجود آوردن تنش بین دولت و مردم و اینکه جنگ علیه مجاهدین بی فایده است.
بخش مقابله فردی در بیشتر شماره های مجله الملاحم تقویت شده و از آن حمایت می شود.[57]
آموزش مقابله با آمریکا
به گفته این نشریه، هر گروهی که می خواهد با آمریکا دست به رویارویی بزند یا مقاومت کند، باید یکی از چهار پایه مهم این کشور را متزلزل کند: فنّاوری نظامی؛ نیروی انسانی؛ رسانه؛ اقتصاد.
6. ارتباط با داعش
یکی از مهم ترین گروه هایی که با القاعده شبه جزیره ارتباط نسبتاً خوبی دارد، گروه داعش است. القاعده شبه جزیره، برخلاف سازمان مرکزی القاعده و شخص ایمن الظواهری، ارتباط نسبتاً خوبی با گروه سلفی جهادی داعش دارد، به حدی که در 14 آگوست 2014، ناصر الوحیشی، رهبر القاعده شبه جزیره، حمایت خود را از داعش اعلام کرد و گفت «خون ها و زخم های آنها در عراق، همانند خون ها و زخم های ما است و ما با تمام توان از آنها حمایت می کنیم».[58] همچنین، گروه «مجاهدی الیمن»، از گروه های وابسته به القاعده، در تاریخ 10/11/2014 با صدور بیانیه ای با نام «البیعة الیمانیة للدولة الاسلامیة» با «ابوبکر البغدادی»، رهبر داعش، بیعت کرده بود.[59] برخی منابع نیز اعلام کرده اند که ارتباط تنگاتنگی بین داعش و القاعده شبه جزیره است و گروه هایی از داعش برای آموزش جوانان القاعده به شبه جزیره آمدند و از طرف دیگر برخی از جنگجویان یمنی به داعش برای مقابله با دشمنانشان پیوسته اند و در صفوف داعش در عراق و شام می جنگند. همچنین، القاعده شبه جزیره، پس از داعش، قوی ترین گروه شبه نظامی از حیث عدد و قدرت است.[60]
در 12 فوریه 2015 (23 بهمن 1393) خبری از سوی منابع آمریکایی نقل شد که القاعده شبه جزیره با ابوبکر بغدادی بیعت کرده اند و بیعت خود را با القاعده و ایمن الظواهری نقض کرده اند؛[61] خبری که برخی خبرگزاری ها هم تأیید کردند.[62] همچنین، در 20 مارس 2015 (29 اسفند 1393)، دو بمب گذاری انتحاری روز جمعه در مساجدی در منطقه تحت سیطره گروه شیعه الحوثی در شهر صنعا، پایتخت یمن، 142 کشته و 351 زخمی بر جا گذاشت و گروه تروریستی داعش مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت و هشدار داد که «در حال ورود به یمن» است.[63] همچنین، شیخ مأمون حاتم، از رهبران القاعده شبه جزیره، در حساب توییتر شخصی خود نوشت: «من منتظر اعلان جدید و اسم جدید هستم؛ یعنی دولت اسلامی در عراق و شام و جزیره عربی».[64]
از لحاظ اعتقادی نیز، نوعی همگرایی بین داعش و القاعده وجود دارد. گروه داعش، از سلفی های جهادی هستند و از این حیث با القاعده شبه جزیره اشتراک دارند. همچنین، اصول مشترکی نیز دارند، از جمله: نوع حاکمیت (تحکیم شریعت اسلامی و تشکیل حکومتی که مطابق با دولت پیامبر (ص) در مدینه است)، کفر به طاغوت (تکفیر هر تشکیلاتی که با شریعت مطابق نیست)، ولاء و براء (التزام مطلق به جماعت مسلمان موحد و برائت جستن از کفار و مشرکان و مرتدان)، خروج از دعوت نظری اسلام به جهاد مسلح، به این دلیل که در وضعیت کنونی فقط جهاد است که وسیله تغییر و رسیدن به هدف اسلامی است.[65]
7. رهبران و شخصیت های القاعده
القاعده شبه جزیره به گفته برخی تحلیلگران بسیار غیرمتمرکز فعالیت دارد و دارای نوعی سلسله مراتب است.[66] رهبران و شخصیت های مهم این گروه عبارت اند از:
ناصر الوحیشی
وی پایه گذار و امیر القاعده شبه جزیره[67] و رئیس این تشکیلات است.[68] الوحیشی، که اکنون رهبر این گروه است، به عنوان فرد همیشه همراه بن لادن حدود چهار سال در کنار وی خدمت می کرد. او بعدها به عنوان یکی از عوامل اجرایی بلندمرتبه در القاعده، با تأیید جانشین بن لادن، یعنی ایمن الظواهری، در جولای 2013 به کار خود ادامه داد.[69] به گفته تحلیلگران سایت خبری لانگ وار،[70] الوحیشی این مسئولیت را دارد که فعالیت های القاعده در قلب خاورمیانه و آفریقا را رهبری کند و همچنین اطمینان حاصل کند که متحدان این گروه برای هدف قراردادن غرب از جان و مال خود می گذرند.[71]
سعید الشهری
وی بالاترین فرمانده و مقام سعودی تبار در القاعده شبه جزیره به شمار می رفت که جانشین ناصر الوحیشی، رهبر القاعده شبه جزیره، بود.[72] وی قبلاً از زندانیان گوانتانامو بود که پس از بازگشت به عربستان سعودی، به القاعده شبه جزیره پیوست و به سمت نائب رهبر القاعده رسید.[73] بنا بر اخباری که منتشر شد، وی در حمله ای هوایی در سال 2013 کشته شد.[74]
انور العولقی
وی فرمانده عملیات در کشورهای خارجی و یمنی تبار بود، اما تابعیت آمریکایی داشت و نامش در فهرست مهم ترین افراد تحت تعقیب اف.بی.آی.، پلیس فدرال آمریکا، قرار داشت.[75] انور العولقی، از پدر و مادری یمنی در ایالات متحده متولد شد و در رشته مهندسی در این کشور تحصیل کرد. وی بعداً به مطالعات اسلامی روی آورد و به عنوان مبلغ و روحانی مسلمان در آمریکا فعالیت کرد و به گروه های تندرو اسلامی گرایش یافت. به گفته منابع اطلاعاتی آمریکا، العولقی از جمله مربیان فکری تعدادی از کسانی بود که در عملیات انتحاری یازدهم سپتامبر دست داشتند و پیشاپیش از این عملیات آگاهی داشت. این منابع، همچنین، انور العولقی را به برنامه ریزی و هدایت یک رشته حملات تروریستی علیه شهروندان و منافع غربی در یمن و نقاط دیگر و همچنین تلاش برای سازمان دهی عملیاتی در خاک آمریکا متهم کرده اند. باراک اوباما گفت که انور العولقی با بمب گذاری های نافرجام در هواپیماهای آمریکایی در دسامبر ۲۰۰۹ و اوایل ۲۰۱۰ مرتبط بوده است.[76] همچنین، العولقی در شماری از حملات از جمله طراحی حمله یک هواپیمای مسافربری بر فراز شهر دیترویت در سال ۲۰۰۹ دست داشته است.[77]
در سال ۲۰۱۰، این شهروند آمریکایی در پیامی ویدیویی فتوا داد که جهاد علیه آمریکا بر تمامی مسلمانان واجب است و کوتاه مدتی پس از آن، نام او در فهرست هدف های مشروع سازمان های اطلاعاتی آمریکا قرار گرفت. در همان سال، سازمان ملل متحد نیز او را یکی از افراد مرتبط با شبکه القاعده اعلام کرد. شیوایی بیان و تسلط العولقی به دو زبان عربی و انگلیسی باعث شده بود بتواند به شکلی مؤثر به تبلیغ دیدگاه های القاعده در میان جوانان اسلام گرا در کشورهای غربی نیز مبادرت کند.[78] او مقامی عالی رتبه از القاعده شبه جزیره است که در استخدام نیرو برای این گروه فعالیت می کند و عملیات در کشورهای خارجی را برای القاعده شبه جزیره هدایت می کند.[79] وی در سال 2011 در حمله ای هوایی کشته شد.[80] البته بنا بر اعلام وزارت دفاع یمن، وی در اواخر سپتامبر 2011 کشته شد.[81]
طارق الذهب
وی، یکی از نظریه پردازان مهم القاعده شبه جزیره، فرزند «شیخ الذهب» و داماد العولقی، جوان 35 ساله یمنی، بعد از اینکه انور العولقی آمریکایی یمنی تبار با هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در یمن هدف قرار گرفت و کشته شد، هدایت عملیات های نظامی سازمان القاعده را در یمن به عهده گرفت.[82] نفوذ شیخ الذهب و پسرش، رهبر جدید القاعده، در شهر رداع موجب شد این شهر شاهد برافراشته شدن پرچم های سیاه القاعده در داخل خود باشد و سازمان القاعده به نحوی در این شهر تشکیل دولت القاعده شبه جزیره را اعلام کند. طارق الذهب پس از استیلای صدها نفر از اعضای مسلح این سازمان بر شهر رداع با لباس سنتی یمن به همراه یک قبضه کلاشینکف در فیلمی ویدئویی ظاهر شد و همه مسلمانان را به همکاری و همیاری و صبر فرا خواند و از احیای طرح قدیمی القاعده برای ایجاد امارت اسلامی سخن گفت. وی در فوریه 2012 کشته شد.[83] برخی خبرگزاری ها گفتند که برادر طارق، وی را در نزاعی خانوادگی، در خانه اش در منطقه مناسح، به قتل رساند.[84]
دیگر افراد تأثیرگذار
قاسم الریمی؛ وی جنگجویی یمنی بود که در زمان حضورش در گروه القاعده افغانستان آموزش دیده بود. وی در سال 2006 از زندان فرار کرد[85] و پس از آن بود که به همراه نصیر الوحیشی تشکیل القاعده در یمن را اعلام کردند؛ گروهی که دنباله رو القاعده عربستان بود. او نقش مهمی در عضوگیری ها ایفا کرد و پایه گذار القاعده شبه جزیره در یمن شد.[86] وی سپس به عنوان فرمانده ارشد نظامیان در القاعده شبه جزیره شناخته می شد.[87]
نصر الآنسی؛[88] وی سخنگوی القاعده شبه جزیره[89] و نماینده جانشین امیر القاعده بود که در سال 2010 به این سمت دست یافت.[90] بر اساس اطلاعاتی که القاعده منتشر کرده، نصر بن علی الآنسی، در سال ۱۹۷۵ در شهر تعز در یمن به دنیا آمده و در سال ۱۹۹۵ در جنگ بوسنی شرکت کرده و سپس به کشمیر و افغانستان رفته است. وی نخست مسئول امور اداری القاعده شد و پس از آن در اردوگاه های این سازمان از خود توانایی نشان داد. او در سال ۲۰۱۱ به شاخه القاعده در شبه جزیره عرب پیوست. الآنسی به عنوان فردی عالی رتبه در زمینه اجرای قوانین شریعت در این گروه فعالیت داشت و مسئولیت تیراندازی ها در شارلی ابدو را از طرف القاعده شبه جزیره بر عهده گرفت.[91] نصر الآنسی به سبب ظاهرشدن در پیام های ویدیویی متعدد القاعده، چهره شناخته شده ای بود. وی در روز ۱۴ ژانویه 2015 از همین طریق اعلام داشت که طرح حمله به دفتر هفته نامه شارلی ابدو را سازمان او برای انتقام گیری از ترسیم کاریکاتورهای منتشرشده از پیامبر اسلام تهیه کرده و به واسطه برادران قواشی به اجرا گذاشته است.[92] کشته شدن نصر الآنسی در ویدیویی که ابوالمقداد الکندی، از اعضای القاعده، در شبکه توییتر پخش کرد، اعلام شد. در این پیام گفته شد که در حمله یک پهباد، الآنسی به همراه پسر و شش تن دیگر از مجاهدان مسلح کشته شده است.[93]
ابراهیم البنا؛ وی رئیس اطلاعات و امنیت القاعده شبه جزیره بود و در این زمینه فعالیت داشت.[94] او به عنوان یکی از اعضای تشکیل دهنده القاعده شبه جزیره بود و هدایت های نظامی و امنیتی را برای القاعده شبه جزیره فراهم می کرد.[95] وزارت دفاع یمن البنا را «خطرناک ترین عنصر» القاعده خوانده است که به دلیل «طراحی حملاتی در داخل و خارج یمن» در سراسر دنیا تحت تعقیب بود.[96] مرگ وی در اکتبر 2011 به غلط اعلام شد.[97] او در 19 اکتبر 2014 به فهرست افرادی که دولت آمریکا برای دستگیری شان پاداش می دهد، اضافه شد.[98]
ابراهیم الربیش؛ وی به عنوان مشاور ارشد القاعده شبه جزیره فعالیت داشته و حملات متعددی را طرح ریزی کرده است.[99] به گفته شواهد، مفتی القاعده شبه جزیره بوده است.[100] بر اساس اخباری، وی در آوریل 2015 در حمله ای هوایی کشته شد.[101]
حریث بن قاضی النضاری؛ وی از مقامات عالی رتبه در اجرای قوانین شریعت در القاعده شبه جزیره عربستان بود که گسترش خلافت «دولت اسلامی» به سمت سرزمین یمن را تقبیح، و وفاداری خود را به ایمن الظواهری و گروه القاعده تکرار کرد.[102] النضاری در ژانویه 2015 در حمله ای هوایی کشته شد.[103]
عثمان القمدی؛ وی فرمانده عملیات ویژه بود و مسئولیت جمع آوری منابع مالی برای عملیات ها و فعالیت های القاعده شبه جزیره در یمن را بر عهده داشت.[104] او قبلاً از آوریل 2006 تا ژوئن همان سال در زندان گوانتانامو زندانی بود، تا زمانی که او را به مقامات سعودی تحویل دادند، که بعداً منجر به آزادی وی شد.[105] عثمان الغامدی در ویدئویی که در می 2010 در فضای اینترنت پخش شد، رسماً به عنوان فرمانده عملیات های ویژه القاعده شبه جزیره، شناسانده شد.[106]
ابراهیم العسیری؛ ابوصالح ابراهیم حسن طالع العسیری در آوریل 1982 در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، به دنیا آمد. خانواده وی نظامی و متدین بودند و علاوه بر ابراهیم، چهار پسر و سه دختر دیگر نیز در این خانواده بودند.[107] العسیری به عنوان طراح بمب و آشنا به ادوات جنگی برای القاعده شبه جزیره مشهور است.[108] وی به همراه برادرش عبدالله در سال 2006 برای پیوستن به القاعده، به یمن رفت.[109] طبق گزارش های رسیده، برخی اقدامات او عبارت است از: ساختن بمب های استفاده شده در توطئه بمب گذاری در روز کریسمس[110] 2009؛ طراحی نقشه عملیات انتحاری برادرش عبدالله برای کشتن شاهزاده نایف سعودی در سال 2009؛ طراحی نقشه بمب گذاری در سال 2010 در هواپیمای باربری آمریکایی؛ طراحی نقشه ترور هشتم می 2012.[111]
نتیجه
با دقت در اقداماتی که القاعده در شبه جزیره انجام داده و همچنین تشکیلات وسیع و اشخاص مهمی که در این گروه فعالیت می کنند، درمی یابیم که این تشکیلات، که ریشه در القاعده افغانستان و همچنین افغان العرب دارد، با الهام گرفتن از اندیشه های سلفیه جهادی، سعی ندارد به عنوان حکومتی مستقل از دولت یمن و شبه جزیره، منطقه ای را تحت حاکمیت خود قرار دهد؛ بلکه می کوشد ایدئولوژی خود را، که مقابله با آمریکا و دولت های مشابه است، با تعبیر «کفار» به عنوان دشمن دور در کنار دولت های مسلمان به عنوان دشمن نزدیک، نمایش دهد. این گروه با اینکه وابسته به القاعده است و از ایمن الظواهری دستور می گیرد، با داعش، که از القاعده جدا شده و با گروه های وابسته به القاعده، مانند النصره و ... مقابله کرده، رابطه خوبی دارد و علت آن احتمالاً یکی از این سه چیز است: 1. خطرنداشتن داعش برای القاعده شبه جزیره به دلیل اختلاف مکانی (گرچه سابقه داعش نشان داده که این گروه، خود را به مکانی خاص محدود نمی داند)؛ 2. شباهت در ایدئولوژی؛ 3. داشتن دشمن مشترک (شیعیان و دولت های عراق، سوریه و یمن).
منبع : نشریه سراج منیر شماره 18
نويسنده : موسوی، سید جلیل؛ حسنی نسب، مرتضی
منابع
۱. ابن حنبل، ابوعبدالله احمد بن محمد، المسند، تصحیح: البانی، قاهره: مؤسسة قرطبة، بی تا.
۲. ابورمان، الاصلاح السیاسی فی الفکر الاسلامی: المقاربات، القوی، الاولویات، الاستراتجیات، بیروت: الشبکة العربیة للأبحاث والنشر، 2010.
۳. البانی، محمد ناصر الدین، سلسلة الأحادیث الصحیحة و شیء من فقهها و فوائدها، ریاض: مکتبة المعارف للنشر والتوزیع، 1416/1996.
۴. بخاری، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، به کوشش: ابوصهیب کرمی، ریاض: بیت الافکار الدولیة للنشر، 1998.
۵. جانسون، گریگوری، الیمن والقاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ترجمه به عربی: الطیب الحصنی، بیروت: نشر جداول، الطبعة الاولی، 2015.
۶. حسان، عبد القوی، الحرکة الاسلامیة فی الیمن: دراسة فی الفکر والممارسة، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة، چاپ اول، 2014.
۷. عبید، سعید علی، تنظیم القاعده: النشأة، الخلفیة الفکریة الامتداد، القاهرة: مکتبة مدبولی، 2008.
۸. عطوان، عبد الباری، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، بیروت: دار الساقی، 2015.
۹. علی بک، محمد، «دولت مستعجل القاعده در یمن»، روزنامه جام جم، ش3348، 26/11/1390.
۱۰. فوزی، یحیی، «علل شکل گیری و ماهیت جنبش های سیاسی در خاورمیانه، مطالعه موردی یمن»، در: فصل نامه مطالعات جهان اسلام، س1، ش1، 1391.
۱۱. کریم لو، داوود، «آشنایی با کشور یمن»، در: مجله موعود، ش 107، 1388.
۱۲. نظمی، ندا، «القاعده و مسئله جهاد»، در: مجله مطالعات خاورمیانه، ش58 و 59، ص141-174، 1388.
۱۳. نیسابوری، ابوالحسین مسلم بن حجاج قشیری، صحیح مسلم، تحقیق: ابوقتیبة نظرمحمد فاریابی، ریاض: دار طیبة للنشر والتوزیع، 1427/2006.
۱۴. Burrowes, Robert D., Historical Dictionary of Yemen, Scarerow Press, 2010.
۱۵. Eland, Ivan, The Failure of Counterinsurgency: Why Hearts and Are Not Always Won, library of Congress, United States, 2013.
۱۶. Europa Publications, a Political Chronology of the Middle East, London, 2005.
۱۷. Katz, Mark N., Woodrow Wilson International Center for Scholars, The USSR and Marxist Revolutions in the Third World, Cambridge University Press, 1990.
۱۸. Masters, Bruce, the Arabs of the Ottoman Empire, 1516-1918: A Social and Cultural History, Cambirdge University Press, 2013.
۱۹. Meijer, Roel, “Yūsuf al-'Uyairī and the Making of a Revolutionary Salafi Praxis”, Die Welt des Islams (Brill Academic Publishers), no. 3 (Nov 2007): 422-459, Retrieved 28-07-2014.
۲۰. 911memorial.org
۲۱. abc.net.au
۲۲. al-bab.com
۲۳. albawabhnews.com
۲۴. ljazeera.net
۲۵. articles.cnn.com
۲۶. articles.washingtonpost.com
۲۷. avapress.com
۲۸. bbc.com
۲۹. bigstory.ap.org
۳۰. blog.adl.org
۳۱. carnegieendowment.org
۳۲. cbsnews.com
۳۳. cfr.org
۳۴. channel4.com
۳۵. cnn.com
۳۶. cnn.com
۳۷. cnsnews.com
۳۸. crisisgroup.org
۳۹. crisisgroup.org
۴۰. ctc.usma.edu
۴۱. ctc.usma.edu
۴۲. defenceviewpoints.co.uk
۴۳. denverpost.com
۴۴. digilib.gmu.edu
۴۵. dod.mil
۴۶. dur.ac.uk
۴۷. albawabhnews.com
۴۸. dw.com/fa-ir
۴۹. earthquakes.findthedata.com
۵۰. en.wikipedia.org
۵۱. english.ahram.org.eg
۵۲. farsnews.com
۵۳. globalpost.com
۵۴. globalpost.com
۵۵. globalsecurity.org
۵۶. graphics8.nytimes.com
۵۷. gulfinstitute.org
۵۸. hournews.net
۵۹. huffingtonpost.com
۶۰. ibtimes.co.uk
۶۱. iht.com
۶۲. ipu.org
۶۳. iribnews.ir
۶۴. isna.ir
۶۵. isna.ir
۶۶. jahannews.com
۶۷. jenkers.com
۶۸. lawfareblog.com
۶۹. longwarjournal.org
۷۰. medea.be
۷۱. mehrnews.com
۷۲. ncusar.org
۷۳. raialyoum.com
۷۴. youm7.com
۷۵. alhayat.com
۷۶. aljazeera.net
۷۷. bbc.com/persian
۷۸. dhamarpress.com
۷۹. naftnews.net
۸۰. newamerica.net
۸۱. newrepublic.com
۸۲. news.bbc.co.uk
۸۳. news.siteintelgroup.com
۸۴. nybooks.com
۸۵. nytimes.com
۸۶. persian.euronews.com
۸۷. uters.com
۸۸. rewardsforjustice.net
۸۹. sofrep.com
۹۰. state.gov
۹۱. telegraph.co.uk
۹۲. theatlantic.com
۹۳. thedailybeast.com
۹۴. theguardian.com
۹۵. treasury.gov
۹۶. washingtonpost.com
۹۷. washingtonpost.com
۹۸. web.stanford.edu
۹۹. webcitation.org
۱۰۰. wfp.org
۱۰۱. worldbank.or
پی نوشت ها:
[1]. AQAP.
[2]. «تنظیم قاعدة الجهاد فی جزیرة العرب الفرع الاخطر لتنظیم القاعدة»، در: پایگاه خبری رأی الیوم، 9 ژانویه 2015.
[3]. یحیی فوزی، «علل شکل گیری و ماهیت جنبش های سیاسی در خاورمیانه، مطالعه موردی یمن»، در: فصل نامه مطالعات جهان اسلام، س1، ش1، بهار 1391، ص19.
[4]. برگرفته از: داوود کریم لو، «آشنایی با کشور یمن»، در: مجله موعود، دیماه 1388، ش107.
[5]. http://www.nybooks.com/articles/archives/2012/dec/06/jihadis-yemen/?page=1
[6]. عبدالباری عطوان، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، ص15.
[7]. http://www.ctc.usma.edu/posts/a-false-foundation-aqap-tribes-and-ungoverned-spaces-in-yemen
[8]. http://www.carnegieendowment.org/files/0708carnegie-yemen.pdf
[9]. http://www.newrepublic.com/article/politics/al-qaeda-the-arab-peninsula-primer
[10]. http://www.cfr.org/terrorist-organizations-and-networks/al-qaeda-k-al-qaida-al-qaida/p9126
[11]. http://www.lawfareblog.com/2012/11/gregory-johnsen-on-yemen-and-aqap/
[12]. http://www.state.gov/j/ct/rls/crt/2013/224829.htm
[13]. http://www.cfr.org/yemen/yemens-houthis/p36178
[14]. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/al-qaeda/10893889/Al-Qaeda-map-Isis-Boko-Haram-and-other-affiliates-strongholds-across-Africa-and-Asia.html
[15]. Ivan Eland, The Failure of Counterinsurgency: Why Hearts and Are Not Always Won, p. 144.
[16]. «تنظیم القاعدة فی جزیرة العرب»، پایگاه خبری الجزیرة، 16/12/2014.
[17]. Meijer, Roel. “Yūsuf al-'Uyairī and the Making of a Revolutionary Salafi Praxis”. Die Welt des Islams (Brill Academic Publishers), no. 3 (Nov 2007): 422–459. Retrieved 2014-07-28.
[18]. Roel Meijer, “Yūsuf al-'Uyairī and the Making of a Revolutionary Salafi Praxis”, Die Welt des Islams (Brill Academic Publishers), no. 3 (Nov 2007): 422–459, Retrieved 2014-07-28.
[19]. ابورمان، الاصلاح السیاسی فی الفکر الاسلامی: المقاربات، القوی، الاولویات، الاستراتجیات، ص260.
[20]. سعید علی عبید، تنظیم القاعده: النشأة، الخلفیة الفکریة الامتداد، ص153.
[21]. عبدالقوی حسان، الحرکة الاسلامیة فی الیمن: دراسة فی الفکر والممارسة، ص67 و 68.
[22]. ابوعبدالله محمد بن اسماعیل بخاری، صحیح بخاری، باب الجزیة والموادعة، باب اخراج الیهود من الجزیرة العرب، ح3168، ص607؛ ابوالحسین مسلم بن حجاج قشیری النیسابوری، صحیح مسلم، کتاب الوصیة، باب ترک الوصیة لمن لیس له شیء یوصی به، ح1637، ص772.
[23]. ابوعبدالله احمد بن محمد ابن حنبل، المسند، ج1، ص333؛ محمد ناصر الدین البانی، سلسلة الأحادیث الصحیحة و شیء من فقهها و فوائدها، ح2782، ج6، ص656.
[24]. عبد القوی حسان، الحرکة الاسلامیة فی الیمن: دراسة فی الفکر والممارسة، ص69.
[25]. عبدالباری عطوان، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، ص10.
[26]. برای اطلاعات بیشتر نک.: ندا نظمی، «القاعده و مسئله جهاد»، در: مطالعات خاورمیانه، ش58-59، 1388، ص147- 168.
[27]. محمد علی بک، «دولت مستعجل القاعده در یمن»، روزنامه جام جم، ش3348، 26/11/90، ص10.
[28]. همان.
[29]. همان.
[30]. همان.
[31]. http://en.wikipedia.org/wiki/USS_Cole_bombing
[32]. http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Marshall_Johnson,_Jr.
[33]. «برای مقابله با حملات احتمالی: تدابیر امنیتی در اطراف تأسیسات نفتی عربستان افزایش یافت»، 9/6/1388، در:
http://www.naftnews.net/view/6367/ تدابیر-امنیتی-در-اطراف-تاسیسات-نفتی-عربستان-افزایش-یافت-
[34]. http://articles.cnn.com/2009-03-16/world/yemen.blast_1_qaeda-four-south-korean-tourists-shibam?_s=PM:WORLD
[35]. «درگیری نیروهای دولتی با پیکارجویان القاعده در یمن»، خبرگزاری بی بی سی فارسی، 28 مارس 2009.
[36]. http://graphics8.nytimes.com/packages/pdf/us/20100106-abdulmutallab.pdf
[37]. http://www.nytimes.com/2015/01/15/world/europe/al-qaeda-in-the-arabian-peninsula-charlie-hebdo.html?_r=0
[38]. «حمله مسلحانه به دفتر مجله «شارلی ابدو» در پاریس»، خبرگزاری یورونیوز فارسی، 7 ژانویه 2015،
http://persian.euronews.com/2015/01/07/10-feared-dead-as-gunshots-fired-at-french-satirical-weekly-charlie-hebdo/
[39]. «محل اختفای عوامل حمله به مجله «شارلی ابدو»»، خبرگزاری مهر، جمعه ۱۹ دی ۱۳۹۳،
http://www.mehrnews.com/news/2461173/ فیلم-محل-اختفای-عوامل-حمله-به-مجله-شارلی-ابدو
[40]. «القاعده یمن مسئولیت حمله به شارلی ابدو را بر عهده گرفت»، خبرگزاری دویچه وله فارسی،
www.dw.de/ القاعده_یمن_مسئولیت_حمله_به_شارلی_ابدو_را_برعهده_گرفت_/a-18189440
[41]. «القاعده یمن مسئولیت حمله به شارلی ابدو را بر عهده گرفت»، خبرگزاری دویچه وله فارسی،
www.dw.de/ القاعده_یمن_مسئولیت_حمله_به_شارلی_ابدو_را_برعهده_گرفت_/a-18189440
[42]. http://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/jl2308.aspx
[43]. http://www.nytimes.com/2010/12/06/world/middleeast/06wikileaks-financing.html?pagewanted=all
[44]. http://www.worldbank.org/en/country/yemen/overview
[45]. http://www.wfp.org/content/nearly-half-yemenis-go-hungry-post-revolt-says-wfp
[46]. http://www.worldbank.org/en/news/press-release/2015/03/11/world-bank-suspends-operations-in-yemen
[47]. http://www.crisisgroup.org/en/publication-type/alerts/2015/yemen-conflict-alert-time-for-compromise.aspx
[48]. http://www.crisisgroup.org/en/publication-type/alerts/2015/yemen-conflict-alert-time-for-compromise.aspx
[49]. منبع اصلی این بخش، شماره های 1- 13 مجله انگلیسی Inspire (تابستان 2010- زمستان 2014) است.
[50]. Inspire.
[51]. http://www.longwarjournal.org/archives/2011/10/al_qaeda_confirms_an.php
[52]. http://articles.washingtonpost.com/2012-05-02/world/35456656_1_awlaki-english-language-online-magazine-samir-khan
[53]. www.ctc.usma.edu/posts/arc-of-convergence-aqap-ansar-al-sharia-and-the-struggle-for-yemen
[54]. این بخش در تمامی شماره های مجله الملاحم وجود دارد.
[55]. Lone Wolf Jihadists
[56]. http://cnsnews.com/news/article/patrick-goodenough/al-qaesda-encourages-lone-jihad-attacks-promises-virgins-paradise
[57]. از جمله در: «ویژگی های قاتل شهری»، ش9، ص37؛ «قهرمانان جهادیِ تنها؛ توصیه ها»، ش10، ص25؛ و «گرگ شهر»، ش12، ص16.
[58]. «ان دماءهم و جراحهم هی دماءنا و جراحنا و بکل تأکید سنؤیدهم»؛ عبدالباری عطوان، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، ص63.
[59]. «مجاهدی الیمن یبایعون داعش»، در: www.albawabhnews.com/1112708؛ «تسجیل لمجاهدی الیمن بمبایعة تنظیم الدولة، در:
http://www.aljazeera.net/news/arabic/2014/11/10/تسجیل-لـ-مجاهدی-الیمن-بمبایعة-تنظیم-الدولة
[60]. عبدالباری عطوان، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، ص63.
[61]. «اعلام حمایت القاعده یمن از سرکرده داعش»، خبرگزاری ایسنا، 23 بهمن 1393،
http://www.isna.ir/fa/news/93112312621/اعلام_حمایت_القاعده_یمن_از_سرکرده_داعش
[62]. http://www.globalpost.com/dispatch/news/regions/middle-east/150321/yemen-attack-aims-eclipse-qaeda-analysts; http://avapress.com/vdcawin6a49nwa1.k5k4.html; http://jahannews.com/vdcepp8ewjh87oi.b9bj.html
[63]. http://www.globalpost.com/dispatch/news/regions/middle-east/150321/yemen-attack-aims-eclipse-qaeda-analysts
[64]. عبدالباری عطوان، الدولة الاسلامیة الجذور التوحش المستقبل، ص63.
[65]. همان، ص10.
[66]. http://www.newamerica.net/sites/newamerica.net/files/policydocs/Barfi.pdf
[67]. http://www.channel4.com/news/al-qaeda-in-the-arabian-peninsula-who-are-they
[68]. http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2010/01/135364.htm
[69]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص22.
[70]. Long War.
[71]. http://www.longwarjournal.org/archives/2013/08/aqap_emir_also_serve.php
[72]. http://www.ctc.usma.edu/posts/a-profile-of-aqaps-upper-echelon
[73]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص22.
[74]. https://news.siteintelgroup.com/Jihadist-News/aqap-concludes-biography-of-slain-deputy-leader-in-3rd-episode-of-series.html
[75]. خبرگزاری بی بی سی فارسی، جمعه 30 سپتامبر 2011 (8 مهر 1390).
[76]. همان.
[77]. همان.
[78]. همان
[79]. http://blog.adl.org/extremism/boston-marathon-bombers-inspired-by-anwar-al-awlaki http://sofrep.com/12282/getting-to-know-al-qaeda-part-ii-aqap/
http://www.denverpost.com/technology/ci_13914150
[80]. http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-15121879
[81]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص20؛ خبرگزاری بی بی سی فارسی، جمعه 30 سپتامبر 2011 (8 مهر 1390).
[82]. «من هو طارق الذهب؟»، در: http://www.dhamarpress.com/subject/view/1285
[83]. http://www.yemeress.com/adenonline/60240
[84]. «مقتل طارق الذهب زعیم تنظیم القاعدة فی محافظة البیضاء برصاص فی معقله»، در:
http://hournews.net/news-8597.htm
و «مقتل زعیم القاعدة طارق الذهب برصاص أخیه فی رداع بالیمن»، در:
http://www.youm7.com/story/2012/2/16/603758/ مقتل-زعيم-القاعدة-طارق-الذهب-برصاص-أخيه-فى-رداع-باليمن #.VXXpGlIt3AI
[85]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص22.
[86]. http://www.rewardsforjustice.net/english/qasim_al_rimi.html
[87]. http://www.iht.com/articles/ap/2008/01/18/africa/ME-GEN-Yemen-Attack.php
http://www.cnn.com/2009/CRIME/06/01/arkansas.recruiter.shooting/
[88]. برخی خبرگزاری های اروپایی و حتی عرب زبان وی را ناصر العنسی گفته اند که اشتباه است.
[89]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص19.
[90]. http://www.longwarjournal.org/archives/2015/03/osama-bin-ladens-files-al-qaedas-deputy-general-manager-in-yemen.php
[91]. http://www.reuters.com/article/2015/01/14/us-france-shooting-aqap-idUSKBN0KN0VO20150114
[92]. «حمله مسلحانه به دفتر مجله «شارلی ابدو» در پاریس»، 7 ژانویه 2015، در:
http://persian.euronews.com/2015/01/07/10-feared-dead-as-gunshots-fired-at-french-satirical-weekly-charlie-hebdo/
[93]. «فرع «القاعدة» فی الیمن یؤکد مقتل قیادی بغارة أمیرکیة»، در:
http://alhayat.com/Articles/9087305/فرع--القاعدة--فی-الیمن-یؤکد-مقتل-قیادی-بغارة-أمیرکیة
[94]. http://www.rewardsforjustice.net/english/ibrahim_al_banna.html
[95] . همان.
[96]. خبرگزاری بی بی سی فارسی، شنبه 15 اکتبر 2011 (23 مهر 1390).
[97]. همان.
[98]. http://www.rewardsforjustice.net/english/ibrahim_al_banna.html
[99]. http://www.rewardsforjustice.net/english/ibrahim_al_rubaysh.html
[100]. http://www.dod.mil/news/May2006/d20060515%20List.pdf
[101]. http://bigstory.ap.org/article/b5ef017dedd54d7986a67fd913b94f4b/yemens-al-qaida-branch-says-its-top-cleric-has-been-killed
[102]. http://www.ibtimes.co.uk/al-qaida-arabian-peninsula-rejects-isis-caliphate-ending-fears-deadly-terror-alliance-1476004
[103]. http://www.cbsnews.com/news/aqap-says-senior-leader-harith-nadhari-killed-drone-strike-yemen/
[104]. http://www.rewardsforjustice.net/english/othman_al_ghamdi.html
[105]. http://sofrep.com/12282/getting-to-know-al-qaeda-part-ii-aqap/
[106]. همان.
[107]. «إبراهیم حسن طالع العسیری»، 1/12/2014.
[108].http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.saudigazette.com.sa%2Findex.cfm%3Fmethod%3Dhome.regcon%26contentID%3D2009083148387&date=2009-09-01
[109]. گریگوری جانسون، الیمن و القاعدة الحرب الامیرکیة فی جزیرة العرب، ص19.
[110]. http://www.ctc.usma.edu/posts/a-profile-of-aqaps-upper-echelon
[111]. http://www.thedailybeast.com//content/newsweek/2012/05/13/al-qaeda-s-body-bombs-al-asiri-s-next-threat.htm
مرجع : پایگاه تخصصی وهابیت شناسی
کد مطلب : ۷۰۵۴۲۸
منتخب
۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
