ترامپ در دام دیپلماسی کره شمالی

دیگر کسی در آمریکا حاضر نیست که به سخنان«دونالد ترامپ » و لاف‌زنی‌هایش در‌باره مذاکره با «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی، اعتمادی داشته باشد و از حالا معلوم است که جونگ اون در دیپلماسی چانه‌زنی برد بیشتری از رئیس‌جمهور آمریکا خواهد داشت. از زمان ابراز تمایل پیونگ یانگ به مذاکره با واشنگتن تا کنون، ترامپ سر وصدای زیادی به راه انداخت، بدون اینکه از راهبردی حرف بزند.

سخنان رهبر کره شمالی، در روز شنبه 21 آوریل (اول اردیبهشت ) هرچند شاید برای رسانه‌ها خبرساز بوده ، اما اتفاق فوق‌العاده‌ای نبوده است. او در این روز و از طریق خبرگزاری رسمی کره شمالی، اعلام کرد که آزمایش‌های هسته‌ای و پرتاب موشک‌های بالستیک قاره‌‌پیما را متوقف کرده ومرکزآزمایش‌های هسته‌ای در شمال کشورش را هم می‌بندد. این مرکز تنها مرکز شناخته شده‌ای است که تا کنون شش آزمایش هسته‌ای در آنجا انجام شده است. جونگ اون حتی به این موضوع رنگ و بویی دراماتیک هم داد و گفت: «ما با بسیج تمام منابع انسانی و مادی کشور، همه تلاش‌ها را روی ساختن یک اقتصاد سوسیالیستی قدرتمند و بهبودی قابل توجه معیارهای زندگی مردم متمرکزخواهیم کرد.» این پیام به سرعت توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد و در صدر اخبار و تحلیل‌ها قرار گرفت. اما با توجه به روند چند ماهه اخیر (از بازی‌های المپیک زمستانی کره‌ جنوبی در ماه فوریه به این سو)، سخنان او آن قدر غیرمنتظره نبوده است.

ذوق‌زدگی ترامپ

سخنان جونگ اون طبیعتا واکنش مثبتی را میان کشورها در پی داشت؛ کره جنوبی، چین و روسیه و اتحادیه اروپا با انتشار بیانیه‌‌هایی، تصمیم جونگ اون را گامی مثبت ارزیابی کردند، اما پیام توئیتری ترامپ بسیار بیشتر از یک واکنش مثبت بود؛ او در نخستین واکنش توئیتری خود ، تصمیم جونگ اون را «پیشرفتی بزرگ» توصیف کرد و بعد هم نوشت: «منتظر نشست مشترکمان هستیم. به نظر می‌رسد که تلاش مشاورانش باعث شد تا او ساعاتی بعد و با پیامی دیگر خطای خود را اصلاح و سخنان جونگ اون را تنها یک «پیشرفت» و نه «پیشرفتی بزرگ» توصیف کند. ترامپ دو روز بعد هم این پیام را منتشر کرد: «ما در مورد کره شمالی راه طولانی تا رسیدن به نتیجه داریم، شاید همه چیز کار کند و شاید هم نه، تنها زمان می‌تواند بگوید... اما کاری که من حالا انجام می‌دهم از خیلی وقت پیش شروع شده است».او با این پیام سعی کرد تا از یک سو، ذوق‌زدگی قبلی خود را بپوشاند و از طرف دیگر، بگوید که احتمال شکست در مذاکره با جونگ اون وجود دارد. تا به این وسیله کسانی را آرام کرده باشد که از پیام توئیتری اول او نگران شده بودند و فکر می‌کردند ترامپ حاضر است تا برای به نتیجه رساندن دیدارش با جونگ اون، هر امتیازی را بدهد.

نگرانی‌ها از ذوق‌زدگی ترامپ

نکته قابل توجه نهفته در سخنان جونگ اون، این است که او تنها از توقف آزمایش هسته‌ای و پرتاب موشک‌های بالستیک قاره‌پیمای خود سخن گفته و همین نکته بود که در ابتدای امر مورد توجه «ایستونوری انونودرا» وزیر دفاع ژاپن، قرار گرفت؛ او گفت که نمی‌تواند راضی از اتفاق پیش‌ آمده باشد ، چرا که جونگ اون‌اشاره‌ای به دست کشیدن از آزمایش‌های موشکی میان‌برد بالستیک و کوتاه‌برد نکرده است. به همین جهت هم بود که دولت ژاپن دست به کار شد تا اجازه ندهد خوش‌بینی از وعده‌های جونگ اون تا آنجا پیش برود که بار تحریم‌ها دست کم کاهش پیدا کند تا زمانی که این کشور به طور کامل از برنامه‌های موشکی و هسته‌ای خود دست بردارد. همین نگرانی بود که به نظر می‌رسد «شینزو آبه»، نخست‌وزیر ژاپن، در دیدارش با ترامپ به اطلاع او رساند زیرا ترامپ بعد از آن دیدار و در یک کنفرانس مشترک مطبوعاتی به صراحت گفت: «اگر من فکر کنم که دیدار (با کیم جونگ اون) نتیجه‌بخش نیست، به آن دیدار نخواهم رفت» و تاکید کرد که اگر در جریان دیدار هم متوجه این وضعیت بشود، دیدار با او را قطع می‌کند. با وجود صراحت گفتار ترامپ اما به نظر می‌رسد که ژاپنی‌ها اطمینانی به ترامپ ندارند و به همین خاطر حاضر نیستند نگرانی خود را از سرعت اتفاقات کتمان بکنند. «گرگوری کولاکی»، تحلیل‌گر ارشد در مرکز علم و دموکراسی، معتقد است ژاپنی‌ها نگران آن هستند که ترامپ در مذاکرات خود با جونگ اون تعهدی را نادیده بگیرد که آمریکا در 2009 و اوایل ریاست‌جمهوری «باراک اوباما» در قبال ژاپن به عهده گرفته تا توانایی هسته‌ای آمریکا را به عنوان عاملی بازدارنده و برای دفاع از متحدینش در مقابل توانایی هسته‌ای کره شمالی به کار بگیرد. حالا به نظر می‌رسد که سرعت اتفاقات و تحرکات پشت پرده باعث ایجاد نوعی بی‌اعتمادی در ژاپنی‌ها شده که نمی‌توانند چندان روی قول و قرارهای ترامپ حساب باز کنند و با تردید به دیدار او با جونگ اون نگاه می‌کنند.

چشم‌انداز نامطمئن

تردید نسبت به چشم‌انداز دیدار و مذاکرات ترامپ با جونگ اون تنها محدود به ژاپنی‌ها نیست بلکه بسیاری دچار این تردید شده‌اند و به همین دلیل هم نمی‌توانند با اطمینان از نتیجه و عاقبت روند فعلی چیزی بگویند. یک وجه این تردید ناشی از نگاه پرتردید غربی‌ها نسبت به حکومت کره شمالی است که بعد چندین دهه تبلیغات منفی علیه این حکومت، حالا نمی‌توانند تصمیم جونگ اون را باور کنند و آن را بیشتر یک تاکتیک یا به قول «گراهام هریسون»، تحلیل‌گر گاردین، یک مانور دیپلماتیک، ارزیابی می‌کنند.

طرف دیگر مسئله ، راهبرد ترامپ در دیدارش با جونگ است که او چه راهبردی را در نظر گرفته و دامنه این راهبرد تا چه حد است. «چاک تود » از شبکه تلویزیونی ان بی‌سی راهبرد ترامپ را تنها از چندین وجه مثل لحن بیش از حد مثبت در مورد مذاکرات مورد انتقاد قرار داده بود. همین حد از انتقاد باعث شد تا ترامپ بی‌معطلی به او حمله‌ور شود و با انتشار توئیتی بگوید که چاک تود خواب‌آلوده در شبکه جعلی ان بی‌سی می‌گوید که «ما خیلی چیزها در مذاکرات با کره شمالی می‌دهیم و آنها هیچ‌ چیزی نمی‌دهند. عجب، ما به آنها چیزی نمی‌دهیم و آنها با خلع سلاح هسته‌ای، بستن سایت و عدم آزمایشی دیگر موافقت کرده‌اند.» ترامپ با این حمله توئیتی به تود می‌خواهد جواب منتقدانش را بدهد و بگوید که در راهبرد خود مقابل جونگ اون اهداف مشخصی را دنبال می‌کند و حتی اینکه توانسته طرف مقابل را تسلیم آن اهداف هم بکند.

روشن است که او نمی‌تواند به این وسیله تردیدها را برطرف کند چنانکه جان‌گرینبرگ با مرور کوتاهی از وقایع این چند روز نتیجه می‌گیرد که کره شمالی به هیچ وجه نگفته خلع سلاح هسته‌ای را انجام می‌دهد. او در این زمینه به گفته برخی از کارشناسان شکاک کره جنوبی استناد می‌کند که به نظر آنان، موضوع خلع سلاح هسته‌ای همیشه محور مذاکرات در سطح بالا بوده‌اما بدون دست یافتن به نتیجه‌ای، پایان یافته است. در واقع، نگاه تردید آمیز به ترامپ تا آن حد است که گفته‌های او در آمریکا بیشتر در حد لاف‌زنی تلقی می‌شود تا برآمده از یک راهبرد واقع‌بینانه در مقابل کره شمالی. برخی حتی این احتمال را می‌دهند که ترامپ و حلقه پیرامونی او حاضر شده‌اند تا یک کره شمالی مسلح به سلاح هسته‌ای را به عنوان واقعیت موجود بپذیرند و بیشتر به دنبال این هستند تا توانایی‌های جنگی کره شمالی را محدود کنند. با وجود چنین احتمالاتی ، دیگر کسی در آمریکا حاضر نیست به سخنان ترامپ و لاف‌زنی‌هایش از مذاکره با جونگ اون اعتمادی داشته باشد و از حالا معلوم است که جونگ اون در دیپلماسی چانه‌زنی برد بیشتری از ترامپ خواهد داشت.