اهداف عربستان از تلاش برای نفوذ در افغانستان

اما با تمام تلاش های عربستان داعش و دیگر گروه های تروریستی در سوریه شکست خوردند و نقشه های عربستان در این مورد با ناکامی مواجه شد. اکنون خبرهای منتشر شده نشان دهنده این است که عربستان به دنبال استفاده از این گروه تروریستی در افغانستان است.

فعالیت های مشکوک عربستان در افغانستان

در همین ارتباط اخیرا «فضل هادی مسلمیار» رئیس سنای افغانستان به ریاض سفر کرده و با «عبدالله بن محمد آل شیخ» رئیس مجلس شورای عربستان سعودی، افغان‌های مقیم در این کشور و سایر مقامات سعودی  دیدار و گفت‌وگو کرد. پیش از این نیز به ترتیب «گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی، «عبدالرب رسول سیاف» و «حنیف اتمر» مشاور امنیت ملی افغانستان به دعوت رسمی مقامات سعودی از ریاض دیدن کرده بودند.

مسئله ای که باعث مهم بودن این دیدار ها شده این است که مقامات افغان این سفرها را به نوعی مخفی نگه داشته و به مردم و رسانه ها این اخبار را اطلاع نداده اند.  فضل هادی مسلمیار رئیس سنای افغانستان پیش از این در مواردی به حمایت از گروه تروریستی داعش در افغانستان متهم شده بود. برخی بر این باورند که عربستان با افزایش ارتباط با برخی رهبران گروهها و تعدادی از مقامات افغان در تلاش است تا به نوعی زمینه تقویت و فعالیت جریان‌های افراطی در افغانستان را فراهم کند. سفرهای اخیر مقامات افغان در تعدادی از محافل و افکار عمومی افغانستان تاحدودی با نگرانی نگریسته می‌شود زیرا دید مثبتی به نفوذ عربستان در این کشور وجود ندارد. گمانه زنی‌ها درباره اینکه عربستان تلاش می‌کند از طریق دیدار و گفت‌وگو با مقامات و رهبران سیاسی افغانستان جایگاه خود را در معادلات آینده این کشور تضمین کند افزایش یافته است.

نشریه مشهور دیپلمات اخیرا در گزارشی نقش عربستان سعودی در افغانستان را مورد بررسی قرار داده و بر این باور است که ریاض به دنبال تاثیر گذاری در تحولات سیاسی و نقش آفرینی در روند صلح افغانستان است.[1]

این در حالی است که کار ساخت سومین دانشگاه بزرگ اسلامی با هزینه ۵۰۰ میلیون دلاری از سوی عربستان در ۱۵ کیلومتری حاشیه شهر جلال‌آباد در افغانستان در جریان است.  ننگرهار محل ساخت این دانشگاه در واقع خاستگاه افراد وابسته به داعش محسوب می‌شود، به همین دلیل گفته می‌شود که وجود افراد وابسته به داعش در ننگرهار عامل توجه عربستان سعودی به این ولایت شده است، زیرا در گذشته عربستان تقریبا در هیچ یک از ولایات افغانستان و حتی تمام افغانستان پروژ‌ه‌ای به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار انجام نداده بود. به همین دلیل است که برخی از علمای افغان و نمایندگان پارلمان از تلاش‌های عربستان برای ترویج وهابیت و افراط‌ گرایی در این کشور ابراز نگرانی کرده‌اند.[2]

علاوه بر این بر اساس بیانیه ریاست جمهوری افغانستان، شاهزاده «ولید بن طلال» سرمایه‌دار سرشناس و یکی از شاهزادگان با نفوذ سعودی فرودین 96 در سفر به کابل با «محمد اشرف غنی» رئیس جمهوری افغانستان دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار، طلال برای  سرمایه گذاری در افغانستان ابراز علاقه کرده است. کارشناسان همان زمان اعلام کردند، با توجه به ادامه ناامنی در افغانستان که سرمایه گذاری خارجی را در این کشور با دشواری روبرو می کند مشکل می توان تصور کرد که شاهزاده میلیاردی سعودی برای سرمایه گذاری صنعتی و یا تولیدی به افغانستان سفر کرده باشد. بن لادن سرکرده معدوم گروه تروریستی القاعده نیز شاهزاده میلیاردی سعودی بود که افغانستان را به پایگاه خود برای فرماندهی حملات تروریستی خود تبدیل کرده بود. علمای شمال افغانستان بارها از ترویج افکار وهابیت از سوی برخی مدارس به صورت سازمان یافته اظهار نگرانی کرده اند زیرا حکام سعودی به خوبی می دانند افکار تکفیری و وهابیت در میان مردم افغانستان جایگاهی ندارد و به همین دلیل حکام  سعودی در تلاش برای ایجاد پایگاه فکری برای خود و گروه های تروریستی هستند که نمایش سرمایه گذاری نیز در همین راستا از سوی حکام سعودی در حال اجرا است.

مقابله با ایران

عربستان پس از شکست در برابر ایران در سوریه، لبنان، عراق و یمن به نوعی در حال تغییر استراتژی های خود است و این بار سعی دارد به نوعی به حوزه تمدنی و فرهنگی ایران در افغانستان، تاجیکستان و دیگر کشورهای این منطقه رخنه کند. در این ارتباط وزارت اقتصاد تاجیکستان از امضای توافق‌نامه 35 میلیون دلاری با صندوق توسعه عربستان در آستانه نشست سالانه مدیران بانک توسعه اسلامی در «جده» خبر داد. آنچه موجب تسهیل‌ نفوذ و حضور ایده‌های وهابی و تکفیری سعودی‌ها در تاجیکستان و منطقه‌ی آسیای مرکزی و قفقاز شده، ناآگاهی مذهبی و اطلاعات اندک ساکنان کشورهای این منطقه از دین اسلام است.

در واقع از نگاه عربستان با توجه به وضعیت کنونی افغانستان حضور و نفوذ بیشتر در افغانستان می تواند جدا از مهار ایران به تقویت حضور امنیتی  سیاسی و ژئوپلتیک آنها در منطقه کمک کند. این امر از سال های گذشته نیز مد نظر مقامات عربستانی بوده است چنانچه در گذشته ویکى‌لیکس نامه‌اى را از هیلارى کلینتون، وزیر امور خارجه امریکا منتشر کرده بود که عربستان سعودى از تشکیل مثلثى شیعه متشکل از ایران و پاکستان تا عراق در منطقه بسیار نگران بود. اکنون نیز تشدید تنش با تهران توجه عربستان به افغانستان را بیشتر کرده است. در واقع به هر میزان که دامنه  اختلاف بین تهران و ریاض پایدار باشد نگاه عربستان به حضور فزاینده در همسایگان شرقی ایران و مهار ایران از شرق بیشتر  می شود. در این بین اکنون ریاض که با هر گونه رویکرد تهران که موجب تقویت حوزه نفوذ ایران در منطقه عربی باشد مخالف است. [3]

نتیجه
عربستان پس از شکست در به قدرت رساندن گروه های تروریستی و برکناری بشار اسد در سوریه اکنون به دنبال آن است تا در قالب رقابت با ایران، افغانستان را به عنوان زمین بازی جدید انتخاب کند. به همین دلیل حمایت عربستان از جریان های تکفیری به عنوان مهمترین ابزار ورود عربستان به افغانستان محسوب می شود.  در چند دهه گذشته پشتیبانی عربستان از تفکر سلفی گری از مهم‌ترین اهداف عربستان در افغانستان بوده است. علاوه بر این دولت سعودی با راه‌اندازی مدارس مذهبی در پاکستان و مناطق ناامن افغانستان بودجه‌های کلانی در اختیار گروه‌های رادیکالیسم وهابیت قرار داده است تا به یارگیری و تربیت افراد در چارچوب این تفکر بپردازد و در موقع بحران و یا سیاسی‌شدن و رنگ مذهبی یافتن این موضوع، افراد را به استخدام خود درآورده و با حمایت از تشدید بحران در منافع آن شریک شود. پادشاه عربستان به ویژه مخالف شدید نفوذ ایران در افغانستان است و به عنوان رقیب ایران در منطقه سعی بر آن دارد تا از نفوذ خود بر گروه‌هایی چون طالبان و داعش استفاده کند تا در افغانستان همچنان به عنوان قدرتی مهم در منطقه قدرت‌نمایی کند.