ریاض از باج‌دهی به ترامپ در سوریه چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

بلافاصله پس از بیانیه دولت عربستان، وزارت خارجه آمریکا نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که این کشور از تصمیم عربستان برای کمک به سوریه استقبال می‌کند. همچنین، وزارت خارجه آمریکا در ادامه از همپیمانان خود خواست تا این موضع ریاض را اتخاذ کرده و در تلاش‌هایی که به میزان قابل توجهی به بازگرداندن ثبات و امنیت به منطقه کمک می‌کند، مشارکت کنند. موضع وزارت خارجه آمریکا به وضوح نشان می‌دهد که این باج مالی جدید سعودی‌ها تا چه اندازه در راستای منافع آن‌ها بوده است. از همین جهت ان‌ها قصد دارند این اقدام را به دیگر کشورهای منطقه، علی‌الخصوص امارات نیز بفمانند که می‌بایست سیاستی مشابه با ریاض در پیش بگیرند.

با تمام این اوصاف اکنون این مساله جدید مطرح می‌شود که هدف عربستان از ارائه باج 100 میلیون دلاری به نیروهای ائتلاف ضد داعش چیشت و محمد بن سلمان ولیعهد جوان این کشور چه اهدافی را پی‌گیری می‌نماید؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان در چهار محور اهداف و انگیزه های سعودی‌ها را از این گشاده‌دستی مورد ارزیابی و تحلیل قرار داد.
 
انعام چشم‌پوشی کاخ سفید بر اقدامات ریاض
رضایت دادن آمریکا نسبت به نقض حقوق بشر از سوی عربستان و سکوت این کشور در برابر جنایت‌های سعودی‌ها در کشور یمن را می‌توان مهم ترین انگیزه عربستان از دادن باج‌های مداوم به آمریکا ارزیابی کرد. در واقع، از ابتدای روی کارآمدن دونالد ترامپ محمد بن‌ سلمان قصد دارد با دادن باج‌های مالی سنگین به آمریکا، این کشور را در مسائل مختلف منطقه‌ای در کنار خود داشته باشد. همچنین، در مسائل بین‌المللی ریاض مورد حمایت واشنگتن قرار بگیرد. با این اوصاف، کمک مالی عربستان به ائتلاف ضدداعش در شرایطی است که به دلیل مسائل حقوق بشری و انتقادات کشور کانادا و نیز حمله موشکی سعودی‌ها به کاروان حامل کودکان یمنی در 9 آگوست 2018 (18 مرداد 1397) ریاض به شدت از سوی افکار عمومی جهانی و نهادهای حقوق بشری تحت فشار قرار گرفته است. در این شرایط، سعودی‌ها با دادن باج جدید به ترامپ قدردانی خود را نسبت به حمایت کاخ سفید در موضوعات مذکور اعلام می‌کنند. البته ترامپ در جدیدترین اظهارت خود از کمک عربستان استقبال کرد و در 18 آگوست 2018 (27 مرداد 1397) اعلام کرد: «ایده پرداخت برای برقراری ثبات در سوریه مضحک است، دست‌کم برای آمریکا. آمریکا باید پولش را برای ارتش خودش و کشورهایی که به ما کمک می‌کنند، هزینه کند. اجازه دهید درباره سوریه سایر کشورها در خاورمیانه هزینه کنند. عربستان و کشورهای ثروتمند دیگر در خاورمیانه مبالغی را به جای آمریکا پرداخت خواهند کرد.»
 
احیای داعش، تلاش برای حفظ واشنگتن در سوریه
در شرایطی که عربستان کمک مالی 100 میلیون دلاری به نیروهای ائتلاف را انجام داده، گزارش‌های جدید سازمان ملل حاکی از آن است که نیروهای داعش بار دیگر در مناطق تحت کنترل آمریکا در حال ظهور و تسلط بر منابع نفتی هستند. هر چند در گزارش جدید سازمان ملل منطقه مشخصی مورد اشاره قرار نگرفته اما قدرت‌گیری مجدد داعش در شرق استان حمص به طور مشخص مناطق اطراف روستای «تنف» در مثلث مرزی میان سوریه، عراق و اردن که تحت اختیار نیروهای تروریست تحت حمایت آمریکا صورت می‌گیرد. همچنین، در روزهای اخیر مساله تحرکات داعش در استان دیرالزور در مناطق تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) گزارش شده است. این رخداد نشان دهنده آن است که بخشی از کمک مالی عربستان برای ائتلاف ضد داعش در مسیر احیای حیات گروههای تروریستی در سوریه انجام می‌گیرد که در ادامه بتواند زمینه‌ساز جلوگیری از خاتمه بحران و تلاش برای مشروعیت بخشیدن به تداوم حضور نظامی آمریکا در سوریه باشد.

نماد بارز این امر را می‌توان اظهارات  دیوید ساترفیلد، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاورمیانه  اشاره داشت که در 17 آگوست 2018 (26 مرداد 1397) تاکید می‌کند: «در خصوص مساله حضور دائم آمریکا در سوریه باید بگویم تا تحقق پیروزی کامل و نهایی بر داعش در آنجا هستیم و این ایده‌ای است که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به ولادیمیر پوتین، همتای روس خود ابلاغ کرده است.» ایراد این اظهارات در شرایطی است که پیش از این نیز برت مک گورک، نماینده ویژه رئیس جمهورآمریکا در ائتلاف ضد داعش اعلام کرده بود، واشنگتن در سوریه می‌ماند و تمرکزش بر شکست داعش است و نیروهای آمریکایی در حال حاضر برای آغاز مرحله نهایی عملیات ضد داعش حاضر می‌شوند. مجموع این شواهد نشان می‌دهد که داعش همچنان در مقام بهانه ای برای تداوم حضور و اشغال‌گری آمریکایی‌ها در سوریه مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و در این مسیر، سعودی‌ها با اقدان اخیر خود این تضمین را به واشنگتن می‌دهند که هزینه مالی آن را تقبل خواهند کرد.
 
دور زدن ترکیه در بحث کمک به کردهای سوریه و انگیزه عربستان برای اعمال فشار بر آنکارا
در مقام آخرین بُعد قابل توجه در موضوع کمک مالی 100 میلیون دلاری عربستان به نیروهای «ائتلاف ضدداعش» پرونده کردهای سوریه و حساسیت ترکیه به طور جدی مطرح می‌شود. از یک سو، عدم کمک مستقیم آمریکا به کردهای سوریه را می‌توان نوعی دور زدن ترکیه ارزیابی کرد؛ زیرا آنکار در وضعیتی که به شدت مناسبات‌اش با واشنگتن دچار تنش شده، نسبت به کمک مالی آمریکا به کردهای سوریه حساس می‌باشد. در نتیجه ارائه کمک مالی به نیروهای ائتلاف که بخشی از آن صرف کمک به نیروهای دموکراتیک سوریه می شود، به نوعی می‌تواند دور زدن ترکیه در موضوع کمک مالی آمریکا به کردهای سوریه تلقی شود.

از سوی دیگر، سعودی‌ها به سیاست های منطقه ای ترکیه به ویژه در بحث اتحاد با قطر و حمایت از جنبش های اخوانی، به دیده یک تهدید مهم می نگرند لذا اقدام کنونی سعودی‌ها را می‌توان نوعی اعمال فشار فزاینده و انتقام‌گیری از آنکارا ارزیابی کرد.