با نزدیک شدن به زمان پایان بحران سوریه در نتیجه پیروزیها ارتش این کشور در جبهههای مختلف برابر گروههای تروریستی، اکنون موضوع بازسازی این کشور به شکل جدی مطرح شده است. در حقیقت، کشور سوریه در مقام یکی از قربانیان تروریسم این ضرورت را برای تمام جامعه جهانی ایجاد کرده که در بازسازی این کشور همیاری نمایند اما بر خلاف تصورات ابتدایی، آمریکا و کشورهای اروپایی، بدون آنکه دولت مرکزی سوریه از آنها درخواست کرده باشد، اعلام کردند که حاضر به مشارکت در امر بازسازی سوریه نیستند. با این وجود، اکنون این مساله مطرح میشود که آمریکا و کشورهای اروپایی از اظهار چنین دیدگاه شتابزدهایی چه هدفی دارند و آیا در تلاشهای خود برای ممانعت زا حضور ایران و روسیه در روند بازسازی سوریه میتوانند موفق شوند یا خیر؟ در راستای پاسخگویی به این مساله «الوقت» دیدگاه حسن هانی زاده کارشناس مسائل بینالمللی را جویا شده است.
عدم مشارکت غرب در بازسازی سوریه برآیند شکست سناریوهای آنها
حسن هانیزاده در ارتباط با دلایل اعلام عدم مشارکت کشورهای اروپایی و آمریکا، برای مشارکت در بازسازی کشور سوریه، بر این باور است که طی سالهای بعد از آغاز بحران سوریه تمامی سناریوهای آمریکا و کشورهای اروپایی، برای تغییر شطرنج سیاسی و جغرافیای سرزمینی این کشور با شکست مواجه شده است؛ در نتیجه آنها با آگاهی از اینکه در مقطع کنونی به زمان پایان بحران در سوریه نزدیک میشویم، قصد دارند سناریوی جدیدی را برای شکست محور روسیه و ایران در پیش بگیرند که اساس آن بر مبنای منع مشارکت کشورهای مختلف برای آزادسازی سوریه است. در این میان، آمریکا و کشورهای اروپایی که در عرصه بحران سوریه با شکست میدانی در برابر دو قدرت ایران و روسیه مواجه شدهاند، قصد دارند با توجه به اینکه خود وجهه لازم را برای ورود به عرصه ندارند، تهران و مسکو را نیز از مشارکت در بازسازی سوریه بازدارند. در همین راستا، محور غرب در پی نوعی جریانسازی از طریق تبلیغات گسترده در ضدیت با این دو کشور بوده تا از این طریق بدون فشار افکار عمومی، از زیربار مسئولیت بازسازی سوریه شانه خالی کنند. در مجموع، آمریکاییها و اروپاییها در آینده نیز بهانهتراشی و به انحراف کشاندن مساله را برای ممانعت از حضور ایران و روسیه در بازسازی کشور سوریه پیگیری میکنند.
ناتوانی آمریکا در ممانعت از حضور ایران و روسیه در روند بازسازی سوریه
این کارشناس مسائل بینالمللی در ادامه در ارتباط با این پرسش که تلاشهای مطرح شده از سوی وزارت خارجه و خزانهداری آمریکا برای اعمال تحریمهای جدید بر ایران و روسیه به بهانه حضور آنها در بازسازی سوریه، تا چه اندازه میتواند در عرصه عینی با موفقیت همراه باشد؟ تاکید کرد: «بر اساس واقعیات میدانی و تحولات چند سال گذشته این امر طبیعی به نظر میرسد که آمریکا نمیتواند از حضور مسکو و تهران در روند بازسازی سوریه ممانعت به عمل بیاورد. دلیل این امر نیز است که دولت سوریه یا حکومت دمشق، در مقام قدرت قانونی و مشروع کشور میتواند نسبت به آینده خود تصمیمگیری نماید؛ در نتیجه این امر حتمی است که بشار اسد به هیچ عنوان تسلیم فشارهای احتمالی واشنگتن نخواهد شد.»
وی در ادامه تصریح کرد: «با وجود عدم توانمندی آمریکا برای جلوگیری و ممانعت از حضور ایران و روسیه در روند بازسازی کشور سوریه، اما نباید از این امر غافل شد که آنها به طور حتم، تمام توان خود را به کار خواهند گرفت و از هر اقدامی برای ایجاد فشار بر این دو قدرت پیروز در عرصه معادلات بحران سوریه بهره خواهند گرفت. لذا اعمال تحریم بر ایران و روسیه از سوی آمریکا امری قابل پیشبینی بوده و حتی این امکان وجود دارد که این کشور سوریه را نیز مشمول تحریم قرار دهد.«
هدف ایران از کمک به بازسازی سوریه، بر پایه محاسبات مادی و مالی نیست
هانی زاده در بخش دیگر از اظهارات خود در ارتباط با اهداف کشورهای ایران، روسیه و چین در تمایل برای حضور در بازسازی کشور سوریه، بر این باور است که ایران در رویکرد کلان خود نسبت به کشور سوریه، به هیچ عنوان منافع مادی را دنبال نمیکند؛ زیرا کشور سوریه در یک بازیگر نسبتاً فقیر امکانات مالی محدودی دارد و میران بسیار کمی نفت صادر میکند اما از آنجایی که این کشور جزیی از محور مقاومت میباشد، تهران این رسالت را برای خود قائل است که در بازسازی زیربناهای اقتصادی، عمرانی و مالی به دمشق کمک کند. روسیه نیز از این جهت که منافع استراتژیکی را در کشور سوریه دارد و پایگاه نظامی طرطوس به عنوان یگانه مقر نظامی این کشور در ساحل دریای مدیترانه در این کشور واقع شده، آنها به شدت در پی حفظ جایگاه و افزایش نفوذ خود هستند. در نهایت کشور چین نیز، در مقام یکی از قدرتهای بزرگ بینالمللی که به شدت وارد رقابت تجاری با آمریکا شد و خواهان ایفای نقش فعال در منطقه غرب آسیا است، تلاش میکند فرصت حضور در سوریه را به عنوان یک گذرگاه بینالمللی در جهان از دست ندهد.