۰
چهارشنبه ۱۷ بهمن ۱۳۹۷ ساعت ۰۹:۲۱
سازوکار جدید مالی اروپا برای تجارت با ایران
روز پنجشنبه 11 بهمن پس از گذشت بیش از 9 ماه از خروج آمریکا از برجام و وعده اروپایی ها مبنی بر ایجاد کانال مالی برای حفظ مراودات تجاری با ایران، یک شبکه آلمانی از ثبت رسمی مکانسیم مالیای به نام INSTEX خبر داد.
اینستکس که نام اختصاری "ابزاری برای حمایت از تبادلات تجاری" است با توافق فرانسه، آلمان و انگلیس به ثبت رسید. یک بانکدار 69 ساله آلمانی به نام پر فیشر که مدیر سابق کامرتس بانک بوده است، به مدت 6 ماه مدیریت اجرایی آن را بر عهده خواهد داشت. این سازوکار مالی که در حال حاضر صرفا روی کاغذ ثبت شده، به این ترتیب است که به عنوان واسطه تسویه شرکت های بدهکار و بستانکار اروپایی و ایرانی عمل می‌کند.
نکته مهم و قابل توجه در اینستکس، تمرکز آن بر تبادل کالاهای مربوط به حوزه بشردوستانه از قبیل غذا و دارو است. در حالی که هدف اولیه از راه‌اندازی کانال مالی موسوم به SPV برقراری روابط تجاری میان ایران و اروپا در جهت تامین منافع ایران برای ماندن در توافق هسته‌ای بود که حیات آن با خروج آمریکا و اعمال تحریم‌های جدید بر تهران به خطر افتاده است. اما به نظر می رسد در نتیجه فشارهای آمریکا، عدم توان دولت های اروپایی برای ترغیب شرکتها و بانک های خصوصی به برقراری روابط تجاری با ایران SPV تبدیل به مکانیسمی ضعیفی شد که از نظر کارشناسان، اقدامی در جهت حفظ ایران در برجام بود.
در همین راستا وزارت امور خارجه ایران در بیانیه ای، اینستکس را گام نخست اروپا برای تحقق وعده های برجامی دانست که در مرحله دوم سایر کشورهای اروپایی به آن اضافه می شوند و در مرحله سوم دیگر شرکای تجاری ایران مانند چین و هند می توانند به آن بپیوندند.
کارویژه اینستکس
مقامات ایران پس از چند دور مذاکره با مقامات اروپا انتظار داشتند این مقامات مجرای مبادله مالی فراگیری را در راستای تجارت آزاد برای ایران فراهم کنند. اما این در حالی است که حداکثر کارآرایی اینستکس به تأمین مواد غذایی و دارویی باز می‌گردد براین اساس که شرکت‌های اروپایی مجاز هستند همه کالاهایی را که در لیست تحریم‌ها قرار ندارند به ایران صادر کنند.. با این حال ایران نه تنها در این بخش‌ها از توانمندی‌های داخلی بالقوه و بالفعل برای تامین نیازهای اساسی خود برخوردار است بلکه تجربه دهه‌های گذشته نشان داده است که تهران راه‌های دور زدن این تحریم‌ها را به خوبی فراگرفته است. اروپا سالانه بالغ بر 800 میلیون یورو مواد غذایی و پزشکی به ایران صادر می کند که رقم چشمیگیری در کل تجارت خارجی ایران محسوب نمی‌شود.
لذا واقعیت امر آن است که دست کم تا زمانی که این مکانسیم بر کالاهای بشردوستانه متمرکز باشد، تاثیری در کاهش شدت آثار تحریم ها و منتفع شدن ایران از مزایای توافق هسته‌ای ندارد. پیش از اعلام اینستکس، کشور سوئیس نیز به دنبال راه اندازی کانال ارتباط مالی برای مبادله اقلام بشردوستانه با ایران بود که سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکید کرده بود این کانال مالی، مستقل از آن چیزی است که اتحادیه اروپا درصدد عملیاتی کردنش است و کانال مالی سوئیس صرفا کالاهای بشردوستانه را شامل می شود.
از این رو در حال حاضر آنچه تاکنون ایران به دست آورده دو کانال مالی اروپایی برای اقلام بشردوستانه است. موضوع دیگر آنکه به دلیل تراز منفی تجاری ایران با اروپا، عملکرد اینستکس در بحث ارزآوری برای ایران اثرگذار نیست. زیرا این مکانسیم باعث می شود هیچ پولی بین دو طرف مبادله رد و بدل نشود. در همین حال آمار گویای آن است که در 10 سال اخیر فقط 3.3 درصد صادرات غیرنفتی ایران به اروپا صادر شده که این رقم هرگز به دو میلیارد دلار هم نرسیده است. در مقابل حجم واردات از اروپا در همین بازه زمانی به طور میانگین 20 درصد واردات کشور بوده، لذا امکان استفاده از ارز صادرات غیرتحریمی و غیرنفتی به اروپا وجود ندارد.
همچنین در این شرایط، کماکان مشکل نقل و انتقال مالی وجود خواهد داشت. تقریبا هیچ یک از بانکهای اروپایی حاضر نیستند مبادله پولی با ایران داشته باشند.
رویکرد آمریکا در مقابل اینستکس
واکنش آرام ترامپ و دولت آمریکا به اینستکس اقدامی در جهت نمایش همراهی آنها با ملت ایران است. آنها در زمان اعمال تحریم های اخیر هم عنوان کردند هدفشان تنبیه و فشار بر مردم نیست و لذا همراهی با اجرایی شدن مکانیسمی در جهت تضمین دسترسی به کالاهای اساسی این موضع گیری را تقویت می کند با این حال اگر این سازوکار بخواهد پا را فراتر گذاشته و اقلام غیراساسی را نیز دربربگیرد، بعید است که واشنگتن همچنان منفعلانه برخورد کند. آنها اینستکس را ساختاری مشابه کانال مالی سوئیس می‌دانند که خطری برای سیاستهای آمریکا ندارد. ولی اگر دامنه آن گسترده شود، واکنش تندی نشان می دهند. زیرا این مساله به تشدید انزوای سیاسی ایالات متحده در بحث توافق هسته ای ایران و تشکیک در هژمونی این کشور منتهی می شود.
در این شرایط و با توجه به اینکه منافع کشورهای اروپایی به تداوم توافق هسته‌ای و ممانعت از سیاستهای تنش آفرین کاخ سفید در خاورمیانه گره خورده است می توان گفت کار اروپا برای یافتن مسیری که هم به گسست بیشتر در روابط بروکسل - واشنگتن منجر نشود و هم تهران را مجاب به تداوم پایبندی به توافق هسته‌ای کند بسیار سخت و دشوار است.
اینستکس که نام اختصاری "ابزاری برای حمایت از تبادلات تجاری" است با توافق فرانسه، آلمان و انگلیس به ثبت رسید. یک بانکدار 69 ساله آلمانی به نام پر فیشر که مدیر سابق کامرتس بانک بوده است، به مدت 6 ماه مدیریت اجرایی آن را بر عهده خواهد داشت. این سازوکار مالی که در حال حاضر صرفا روی کاغذ ثبت شده، به این ترتیب است که به عنوان واسطه تسویه شرکت های بدهکار و بستانکار اروپایی و ایرانی عمل می‌کند.
نکته مهم و قابل توجه در اینستکس، تمرکز آن بر تبادل کالاهای مربوط به حوزه بشردوستانه از قبیل غذا و دارو است. در حالی که هدف اولیه از راه‌اندازی کانال مالی موسوم به SPV برقراری روابط تجاری میان ایران و اروپا در جهت تامین منافع ایران برای ماندن در توافق هسته‌ای بود که حیات آن با خروج آمریکا و اعمال تحریم‌های جدید بر تهران به خطر افتاده است. اما به نظر می رسد در نتیجه فشارهای آمریکا، عدم توان دولت های اروپایی برای ترغیب شرکتها و بانک های خصوصی به برقراری روابط تجاری با ایران SPV تبدیل به مکانیسمی ضعیفی شد که از نظر کارشناسان، اقدامی در جهت حفظ ایران در برجام بود.
در همین راستا وزارت امور خارجه ایران در بیانیه ای، اینستکس را گام نخست اروپا برای تحقق وعده های برجامی دانست که در مرحله دوم سایر کشورهای اروپایی به آن اضافه می شوند و در مرحله سوم دیگر شرکای تجاری ایران مانند چین و هند می توانند به آن بپیوندند.
کارویژه اینستکس
مقامات ایران پس از چند دور مذاکره با مقامات اروپا انتظار داشتند این مقامات مجرای مبادله مالی فراگیری را در راستای تجارت آزاد برای ایران فراهم کنند. اما این در حالی است که حداکثر کارآرایی اینستکس به تأمین مواد غذایی و دارویی باز می‌گردد براین اساس که شرکت‌های اروپایی مجاز هستند همه کالاهایی را که در لیست تحریم‌ها قرار ندارند به ایران صادر کنند.. با این حال ایران نه تنها در این بخش‌ها از توانمندی‌های داخلی بالقوه و بالفعل برای تامین نیازهای اساسی خود برخوردار است بلکه تجربه دهه‌های گذشته نشان داده است که تهران راه‌های دور زدن این تحریم‌ها را به خوبی فراگرفته است. اروپا سالانه بالغ بر 800 میلیون یورو مواد غذایی و پزشکی به ایران صادر می کند که رقم چشمیگیری در کل تجارت خارجی ایران محسوب نمی‌شود.
لذا واقعیت امر آن است که دست کم تا زمانی که این مکانسیم بر کالاهای بشردوستانه متمرکز باشد، تاثیری در کاهش شدت آثار تحریم ها و منتفع شدن ایران از مزایای توافق هسته‌ای ندارد. پیش از اعلام اینستکس، کشور سوئیس نیز به دنبال راه اندازی کانال ارتباط مالی برای مبادله اقلام بشردوستانه با ایران بود که سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکید کرده بود این کانال مالی، مستقل از آن چیزی است که اتحادیه اروپا درصدد عملیاتی کردنش است و کانال مالی سوئیس صرفا کالاهای بشردوستانه را شامل می شود.
از این رو در حال حاضر آنچه تاکنون ایران به دست آورده دو کانال مالی اروپایی برای اقلام بشردوستانه است. موضوع دیگر آنکه به دلیل تراز منفی تجاری ایران با اروپا، عملکرد اینستکس در بحث ارزآوری برای ایران اثرگذار نیست. زیرا این مکانسیم باعث می شود هیچ پولی بین دو طرف مبادله رد و بدل نشود. در همین حال آمار گویای آن است که در 10 سال اخیر فقط 3.3 درصد صادرات غیرنفتی ایران به اروپا صادر شده که این رقم هرگز به دو میلیارد دلار هم نرسیده است. در مقابل حجم واردات از اروپا در همین بازه زمانی به طور میانگین 20 درصد واردات کشور بوده، لذا امکان استفاده از ارز صادرات غیرتحریمی و غیرنفتی به اروپا وجود ندارد.
همچنین در این شرایط، کماکان مشکل نقل و انتقال مالی وجود خواهد داشت. تقریبا هیچ یک از بانکهای اروپایی حاضر نیستند مبادله پولی با ایران داشته باشند.
رویکرد آمریکا در مقابل اینستکس
واکنش آرام ترامپ و دولت آمریکا به اینستکس اقدامی در جهت نمایش همراهی آنها با ملت ایران است. آنها در زمان اعمال تحریم های اخیر هم عنوان کردند هدفشان تنبیه و فشار بر مردم نیست و لذا همراهی با اجرایی شدن مکانیسمی در جهت تضمین دسترسی به کالاهای اساسی این موضع گیری را تقویت می کند با این حال اگر این سازوکار بخواهد پا را فراتر گذاشته و اقلام غیراساسی را نیز دربربگیرد، بعید است که واشنگتن همچنان منفعلانه برخورد کند. آنها اینستکس را ساختاری مشابه کانال مالی سوئیس می‌دانند که خطری برای سیاستهای آمریکا ندارد. ولی اگر دامنه آن گسترده شود، واکنش تندی نشان می دهند. زیرا این مساله به تشدید انزوای سیاسی ایالات متحده در بحث توافق هسته ای ایران و تشکیک در هژمونی این کشور منتهی می شود.
در این شرایط و با توجه به اینکه منافع کشورهای اروپایی به تداوم توافق هسته‌ای و ممانعت از سیاستهای تنش آفرین کاخ سفید در خاورمیانه گره خورده است می توان گفت کار اروپا برای یافتن مسیری که هم به گسست بیشتر در روابط بروکسل - واشنگتن منجر نشود و هم تهران را مجاب به تداوم پایبندی به توافق هسته‌ای کند بسیار سخت و دشوار است.
مرجع : الوقت
کد مطلب : ۷۷۶۴۱۴
منتخب
۶ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۵ ارديبهشت ۱۴۰۳
۳ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
۲ ارديبهشت ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
