۰
شنبه ۳۱ فروردين ۱۳۹۸ ساعت ۱۴:۲۴

آینده روابط روسیه و ناتو در ایستگاه پایانی همکاری‌ها

آینده روابط روسیه و ناتو در ایستگاه پایانی همکاری‌ها
میزان تنش، رقابت و صف‌آرایی‌های نظامی روسیه و ناتو به صورت روزافزونی در حال افزایش است و در این میان خبر قطع کامل همکاری‌های نظامی و غیرنظامی دوسویه از سوی معاون وزیر خارجه روسیه طی روزهای گذشته نشان از عمق بحرانی است که بر روابط روسیه و غرب سایه انداخته است.
روز دوشنبه «الکساندر گروشکو» معاون وزیرامورخارجه روسیه اعلام کرد: ناتو خود را از دستور کار روابط دوجانبه با روسیه خارج و روابط دو طرف قطع شده است و هیچ نشانه ای مبنی بر تغییر این رویکرد دیده نمی شود. اما پیشینه و موارد همکاری‌های روسیه و ناتو در گذشته چه بوده و چه آینده‌ای را می توان برای این روابط در نظر گرفت؟
 
روابط و همکاری‌های روسیه و ناتو
پس از فروپاشی شوروی، مهمترین هدف امنیتی ای که مبنای تشکیل ناتو بود از بین رفت در این زمان ناتو با تغییر اهداف و رویکرد خود از مهار شوروی به گسترش دموکراسی، امینت جهانی و رفاه تغییر مسیر داد و باعث جذب همکاری روسیه شد. با این ملاحظه در سال 1990 دبیر کل وقت ناتو برای اولین بار از سوی روسیه دعوت شد و بر پایان دشمنی ها تاکید نمود وخواستار همکاری روسیه با ناتو در بحرانهای جهانی شد. روابط روسیه با ناتو همواره تحت تاثیر یک رابطه سه ضلعی بین آمریکا، روسیه و ناتو بوده است در سالهای ابتدایی پس از فروپاشی شوروی که افرادی متمایل به غرب در روسیه قدرت را بدست داشتند این روابط سه گانه در شرایط ایده ال به سه می برد به طوری که «کوزیرو» وزیر خارجه وقت روسیه ،اعضای ناتو را متحدان طبیعی روسیه نامید و آمریکا نیز خواستار عضویت رسمی روسیه در ناتو بود.
 
در سال 1991 روسیه به عضویت «شورای همکاری آتلانیتک شمالی » درآمد که متشکل از وزرای کشورهای عضو و مهمترین مرجع تصمیم گیری ناتو است. این همکاری ها ادامه پیدا کرد و چون هنوز زمینه های همگرایی بین روسیه و ناتو وجود داشت روسیه در سال 1994 به برنامه «مشارکت ناتو برای صلح » پیوست که باعث برخی برنامه ها برای انجام عملیات مشترک،  تمرینات نظامی مشترک و دستیابی طرفین به برخی فنی آوری های نظامی می شد.
 
مسکو در این زمان تشخیص داده بود که در مناطق تحت پوشش مشترک با ناتو دارای منافعی همسو است که از هزینه های دو طرف نیز می کاهد و در این راستا بود که روسیه با امضای قرارداد «دیتون» در سال 1997برخی نیروها و تجهیزات نظامی خود را به رهبری ناتو به عنوان نیروهای حافظ صلح به بوسنی و هرزگوین فرستاد. بازخوردی که روسیه و ناتو تا این زمان از همکاری های قبلی گرفته بودند باعث تعمیق این روابط شد و شورای مشترک دائم را بوجود آوردند. بحران کوزو در سال 1999 یکی از اولین موارد اختلاف روسیه و ناتو بود؛ روسیه مخالف دخالت نظامی بود و حمله هوایی ناتو باعث شد تا روسیه روابط خود را با ناتو به حالت تعلیق درآورد اما نقش روسیه پس از این حملات در مذاکرات صلح و پایان بحران مهم بود و باعث بهبود روابط طرفین شد.
 
پوتین پس از روی کار آمدن ،در سالهای ابتدایی سعی نمود پیشرفت تازه ای در روابط مسکو با ناتو ایجاد کند که منجر به توافق رم در سال 2002 شد. اما با گذر زمان دیری نگذشت که چالش‌های تحقق چنین امری خود را نمایان کرد. با حمله روسیه به گرجستان در سال 2008 روابط ناتو با مسکو به شدت دچار چالش شد با این حال تاثیر محور سه ضلعی آمریکا- روسیه- ناتو و تلاشهای اوباما باعث شد تا دوباره روابط مسکو با ناتو بهبود پیدا کند و با تصویب معاهده لیسبون در سال 2010 به اوج خود برسد که مقدماتی برای ایجاد سامانه موشکی مشترک بود.
 
اختلافات روسیه و ناتو
تا زمانی که مسکو پس از فروپاشی شوروی سیاست خارجی منسجمی پیدا نکرده بود موارد اختلاف با ناتو بسیار کم بود و از طرف مسکو آنچنان جدی گرفته نمی شد اما پس از سال 2002 پوتین تصمیم گرفت دوباره قدرت و شکوه روسیه را احیا کند.
 
از این زمان به بعد روسیه روی حیات خلوت خود و کشورهای همسایه نزدیک حساسیت زیادی به خرج داد در طرف مقابل سیاست گسترش به شرق از سوی ناتو که از سال 1994 شروع شده بود از اوایل دوره دوم ریاست جمهوری پوتین به یک چالش جدی برای روابط دوسویه مسکو و غرب تبدیل شد. روسیه از این زمان به بعد  قاعده بازی با ناتو را در چارچوب بازی با حاصل جمع مضاعف و برد طرفین نمی دید و هرگونه قدرت گیری و گسترش مرزهای ناتو به شرق را به بهای کاهش قدرت روسیه و در چارچوب بازی با حاصل جمع صفر ارزیابی میکرد.
 
وقوع انقلابهای رنگین در اطرا ف روسیه و همچنین تمایل ناتو به عضویت گرجستان و اوکراین برای روسیه به معنی حضور ناتو در مرزهای روسیه بود. آمریکا از زمان جرج بوش در سیستم دفاع موشکی خود تغییراتی ایجاد نموده بودکه با استقرار سامانه های دفاع موشکی در چک و لهستان از سال در سال 2008 روابط مسکو با ناتو به شدت به سردی گرایید. هدف آمریکا از استقرار این سامانه ها جلوگیری از نفوذ روسیه در قفقاز، اروپای شرقی و آفریقای مرکزی بود. همچنین تا سال 2004 هفت کشور از همسایگان دور و نزدیک روسیه به ناتو پیوسته بودند.
 
کرملین در سند امینت ملی سال 2015 خود به صراحت گسترش زیرساختهای نظامی ناتو به مرزهای خود را جزو چالش های جدی خود با ناتو اعلام نمود. مساله اوکراین و الحاق کریمه به روسیه اوج اختلافات روسیه با ناتو بوده است. اضافه برآن اختلافات طرفین در سوریه نیز این شکاف را گستر ش داد. روسیه در زمان مدودف پس از مساله گرجستان و هشدارهای ناتو این سازمان را به قطع همکاری تهدید نمود موضوعی که اکنون به صورت کامل روی داده است.
 
روابط مسکو و ناتو درآینده
زمینه هایی که باعث همکاری روسیه و ناتو در گذشته بوده اند مسائلی مانند همکاری در افغانستان، مساله تروریسم ، مبارزه با گسترش سلاح های کشتار جمعی و مدیریت بحرانهایی در اروپای شرقی بوده است. در زمان اوباما با تصویب پیمان موشکی« استارت نو» بین روسیه و آمریکا و موافقت اوباما و اتحادیه اروپا با پیوستن روسیه به سازمان تجارت جهانی تا حد زیادی روابط مسکو با ناتو ترمیم شده بود.
 
با این حال اکنون علاوه بر مسائل اختلاف زای سنتی مانند حضور ناتو در مرزهای روسیه، زمینه‌های همکاری گذشته نیز در اثر رقابت‌های ژئوپلتیکی خود به محل اختلاف و نزاع تبدیل شده اند؛ همانند مسئله افغانستان، حمایت‌های هدفمند واشنگتن از تروریسم برای گسترش نفوذ و ضربه زدن به منافع روسیه از دید مسکو، دامن زدن آمریکا به رقایت‌های تسلیحاتی جدید در جهان با لغو پیمان منع موشکهای میانبرد هسته ای از سوی واشنگتن و ...
 
عواملی که منجر شده است تا روابط ناتو و مسکو به سردترین زمان خود پس ازجنگ سرد برسد. روسیه عملکرد های ناتو مانند افزایش بودجه نظامی، رزمایش اخیر در دریای سیاه و توسعه به سوی مرزهای خود را تمرکز این سازمان بر مقابله و محدود نمودن مسکو می داند. معاون وزیر خارجه مسکو در موضع اخیر این اقدامات ناتو را زیاده روی در بازدارندگی مسکو ارزیابی نمود. در شرایط پیش آمده زمینه های همکاری بسیاری کم و زمینه های تقابل بسیار زیاد است. روسیه در مقابل توسعه طلبی های ناتو پیمان شانگهایی را تقویت می‌کند بنابراین در آینده نزدیک واگرایی و تنش همچنان در روابط مسکو و ناتو به خصوص تا تعیین تکلیف پیمان منع موشکهای میانبرد (INF) وجود خواهد داشت.
مرجع : الوقت
کد مطلب : ۷۸۹۶۷۴
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما

منتخب
پیشنهاد ما