آدریان دریا در راه مدیترانه؛ شکست آمریکا در نبرد نفتکش‌ها

وکیل کشتی درمورد دلیل این تأخیر را تعمیرات ذکر کرده است. به گفته وی این شناور حتی پیش از ضبط شدن نیاز به تعمیر داشته و یکی از دلایل توقف آن نیز نیاز این نفتکش به تعویض بعضی قطعات است. در این رابطه «ریچارد دلا روسا» مدیر عامل شرکت لجستیکی «آسترال‌شیپ» روز شنبه گفت که آماده‌سازی‌های لجستیکی در حال انجام بوده و انتظار می‌رود که خدمه جدید این کشتی که هندی و اوکراینی هستند هدایت سوپر نفتکش ایرانی را که 2.1 میلیون تن نفت را حمل می‌کند بر عهده بگیرند.

از سوی دیگر رسانه ها تغییر کاپیتان کشتی پس از انصراف کاپیتان هندی از هدایت کشتی را عامل دیگر این تأخیر ذکر کرده اند. قرار است یک کاپیتان ایرانی جایگزین وی شود.

13 تیرماه بود که نیروی دریایی بریتانیا ابرکشتی ایرانی را با ادعای حمل نفت به پالایشگاهی در سوریه در آب‌های جبل‌الطارق توقیف کرد. جبل‌الطارق یکی از ۱۴ قلمرویی است که جزو سرزمین‌های فرادریایی بریتانیا و تحت قیمومت و حاکمیت این کشور محسوب می‌شود که از  سال ۱۷۱۳ برای همیشه تحت مالکیت بریتانیا قرار گرفته است.

اما آزادی این کشتی را میتوان شکستی دیگر در راهبرد ضد ایرانی واشنگتن برای وارد کردن فشارهای سیاسی و اقتصادی بر تهران قلمداد کرد. در واقع با اعلام اولین خبرها از احتمال عدم تمدید دوره 30 روزه مصادره کشتی نفتکش ایران توسط جبرالطارق مقامات آمریکایی تمامی نفوذ و اهرم های مورد استفاده را بکار بردند تا از این اقدام جلوگیری کنند اما نهایتاً این ایران بود که توانست در این موضوع موفقیت آمیز عمل کرده و دولت بریتانیا را وادار به عقب‌نشینی کند.

در این مسیر ابتدا «جان بولتون» مشاور امنیت ملی امریکا چند روز پیش از صدور حکم دادگاه به لندن سفر کرد. سفری که بی تردید یکی از اهدافش ترغیب لندن به ماندن در زمین بازی امریکا علیه ایران بویژه جدال بر سر نفتکش توقیف شده ایرانی بود. علی رغم انجام این سفر اما لندن در عقب‌نشینی آشکار از مواضع اولیه خود زمینه را برای آزادسازی نفتکش ایرانی مهیا کرد.

با وجود این شکست اما واشنگتن همچنان امیدوار بود بتواند از طریقی دیگر و با جلب همکاری حکومت جبل الطارق از حرکت نفتکش جلوگیری به عمل آورد. روز پنجشنبه و همزمان با شنیده شدن زمزمه آزادسازی «گریس 1»، وزارت دادگستری امریکا با ارسال نامه‌ای از دولت جبل الطارق خواست تا نفتکش ایرانی «گریس 1» را همچنان در توقیف نگه دارد و اجازه آزادی آن را ندهد. بهانه چنین درخواستی وارد کردن اتهاماتی چون نقض تحریم‌های آمریکا،‌ پول شویی و حمایت از تروریسم بود. اما با رد این درخواست از سوی جبل الطارق، اینبار نوبت به تهدید خدمه کشتی رسید. وزارت خارجه آمریکا در بیانیه ای به تمام خدمه کشتی‌ها، از جمله خدمه کشتی گریس ۱ در جبل‌الطارق، هشدار داد که در صورت «کمک به سپاه از طریق انتقال نفت ایران» ویزای امریکا نخواهند گرفت. ارزیابی امریکا این است که گریس ۱ با انتقال نفت از ایران به سوریه به سپاه پاسداران کمک می‌کرد. این امر می‌تواند برای هر فرد مرتبط با گریس ۱ عواقب جدی داشته باشد».

آنچه پیداست، ماجرای جدال نفتکش میان ایران و انگلیس به رغم حمایت امریکا از این کشور ناکامی دیگری در کارنامه تیم تندروهای دولت امریکا به ثبت رساند.

آزادی کشتی محوله نفت ایران آن هم با حکم دادگاه ضمن آنکه در حکم یک پیروزی حقوقی دیگر برای ایران بود، به منزله رد ادعاها و اتهام‌های پیشین مقامات دولت لندن و همچنین تندروهای کاخ سفید علیه تهران هم بود. مهم‌تر از آن اینکه این موفقیت بار دیگر کارایی ماهیت راهبرد مقاومتی ایران در برابر اعمال فشارهای خارجی را در فضای بین المللی به اثبات رسانید. به عبارت دیگر آمریکایی‌ها از اینکه موفقیت های ایران به الگویی در میان کشورهای منطقه تبدیل شود هراسناک است. در واقع این می‌تواند پیامی جدی به کشورهای دیگر ارسال کند مبنی بر اینکه در تعامل و تقابل با آمریکا باید از مقاومت استفاده کرد تا نرمش؛ اینکه مقاومت منافع بیشتری را احصا می‌کند و می تواند منجر به پیروزی دیپلماتیک شود. 
 
چرا نام کشتی تغییر یافت؟
نفتکش گریس ۱ روز جمعه ۲۵ مرداد به «آدریان دریا» تغییر نام داده و پرچم آن هم از پاناما به ایران تغییر کرد. عده‌ای این اقدام را در راستای دور زدن تحریم کشتی از سوی آمریکا عنوان کرده اند. موضوعی که از سوی مقامات سیاسی و دریانوردی ایران تکذیب شده است.

جلیل اسلامی معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی ایران در مورد دلیل این موضوع اعلام کرد: «در روزهایی که نفتکش ایرانی گریس 1 در توقیف جبل‌الطارق بود، پاناما به استفاده از نفتکش گریس 1 از پرچم این کشور پایان داد.» او ادامه داد:‌ «بر اساس درخواست مالک کشتی در حال حاضر، نفتکش دارای پرچم جمهوری اسلامی ایران است.»

همچنین یکشنبه حمید بعیدی‌نژاد نیز با تأیید این موضوع در صفحه توییتر خود نوشت: تغییر نام نفتکش حامل نفت ایران در جبل الطارق این برداشت نادرست را برای برخی ایجاد کرد که این اقدام برای دور زدن تحریم‌ها صورت گرفته است. در حالی‌که ضرورت این اقدام از مخالفت پاناما با ادامه مسیر این نفتکش تحت پرچم آن کشور آغاز شد. بر اساس قوانین دریایی، پرچم کشتی تابع محل ثبت آن است. وی ادامه داد: با تصمیم به قرار گرفتن نفتکش تحت پرچم جمهوری اسلامی ایران، لازم بود که ثبت نفتکش نیز در ایران انجام گیرد. طبعا با ثبت کشتی در ایران، نام جدید ایرانی برای آن انتخاب شد.
 
تعهد یا عدم تعهد ایران به انگلیس؟
ایران از همان آغاز توقیف کشتی نفتکش آن را یک دزدی دریایی آشکار و ناقض قوانین بین المللی دریانوردی اعلام کرده و با رد ادعای انگلیس مبنی بر دور زدن تحریم های اروپا علیه سوریه توسط گریس 1، اقدام لندن را بخشی از سناروی واشنگتن علیه تهران برآورد کرد. در همان ایام، مقامات جبل الطارق گفتند که توقیف گریس 1 متاثر از کشور ثالث بوده است. یک خبرنگار بی‌بی‌سی نیز تایید کرد که این اقدام تحت تاثیر فشار آمریکا بوده است. جوزف بورل، وزیر خارجه موقت اسپانیا که احتمالا جایگزین فدریکا موگرینی در بخش سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواهد شد، این گزاره را تایید کرد. کرنش لندن در برابر واشنگتن در شرایطی بود که انگلیس آن روزها مشغول انتخاب نخست وزیر بود و کاندیداها برای خوش خدمتی به آمریکا درگیر رقابت شده بودند.

با این حال اکنون دولت انگلیس که به صورت آشکاری از مواضع خود عقبنیشنی کرده است تعهد کتبی ایران مبنی بر عدم دور زدن تحریمها توسط گریس 1 را عامل آزادی آن اعلام می‌کند.

وزارت امور خارجه انگیس در بیانیه‌ای نوشت: ما در نظر داریم که دولت جبل‌الطارق از ایران ضمانت گرفته که کشتی گریس ۱ به سوی سوریه حرکت نکند. ایران باید به ضمانتی که داده پایبند بماند.

وزارت خارجه بریتانیا در آخر نوشت: هیچگونه قیاس یا شباهتی میان حملات و توقیف غیرقانونی و غیرقابل قبول کشتی‌های تجاری در تنگه هرمز توسط ایران و اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه توسط دولت جبل‌الطارق وجود ندارد.

ادعای انگلیس اما از سوی مقامات ایران کاملاً تکذیب شد. سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با «باشگاه خبرنگاران» این ادعا را رد کرد و گفت: «ایران برای آزادی نفتکش «گریس 1» هیچ تعهدی مبنی براینکه به سوریه نرود، نداده است زیرا از ساعات اولیه توقیف نفتکش اعلام کردیم که مقصد نفتکش سوریه نبوده و تا انتها هم بر سر همین حرف باقی مانده و تأکید کردیم که اگر هم مقصد نفتکش سوریه بود، بازهم به کسی ربطی نداشت.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران هدف از طرح این ادعا را توجیه  برای خروج آبرومندانه از این اقدام غیر قانونی و دزدی دریایی دانست