نشست امنیتی ریاض/ وقتی معمای امنیت پیچیده‌تر می‌شود

رئیس‌جمهور آمریکا در این مصاحبه بار دیگر با لحنی تحقیرآمیز خطاب به عربستان سعودی گفت: «آنها به‌جز پول، چیز دیگری ندارند.»

ترامپ گفت: «عربستان سعودی دارد پول (اعزام نظامیان آمریکا را) پرداخت می‌کند. شما می‌دانید که این موضوع هرگز قبلا اتفاق نیافتاده بود. ما به آنها گفتیم که شما باید پولش را بدهید و آنها دارند پول می‌دهند. آنها به‌جز پول، چیز دیگری ندارند فقط پول نقد.»

این نخستین بار نبود که ترامپ با بیانی تمسخر آمیز درباره عربستان سعودی سخن می‌گفت. او قبل از این نیز سران سعودی را به گاوهای شیرده توصیف کرده و همچنین در مقطعی دیگر گفته بود که سعودی‌ها دو هفته بیشتر دوام نخواهند آورد و در صورت عدم حفاظت آمریکا، ایران در عرض دو هفته عربستان را نابود خواهد کرد.

نکته جالب همزمان با اظهارات ترامپ این بود که در همان روزی که ترامپ این سخنان را درباره عربستان سعودی عنوان می‌کرد، این کشور میزبان وزیر دفاع آمریکا برای برگزاری یک نشست امنیتی بود.

در ارتباط با نشست امنیتی عربستان، پایگاه العربیه وابسته به دولت عربستان اعلام کرد که نشست مشترک روسای ستاد ارتش‌ کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و تعدادی از کشورهای دوست شامل مصر، اردن، پاکستان، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، فرانسه، کره جنوبی، هلند، ایتالیا، آلمان، نیوزیلند و یونان روز دوشنبه 21 اکتبر 2019 با هدف تاکید بر محافظت از امنیت دریانوردی و هوانوردی، بررسی اقدامات «ستیزه جویانه» ایران و مشارکت با توانایی‌های مطلوب برای محافظت از امنیت و ثبات منطقه در ریاض برگزار شد.

پس از پایان این نشست نیز طرف های شرکت کننده در آن در بیانیه مشترک ادعا کردند که خود را ملزم به دفاع از امنیت دولت سعودی می‌دانند و از اقدامات سعودی‌ها در دفاع از خود حمایت می‌کنند. کشورهای شرکت کننده در نشست مذکور همچنین در بیانیه پایانی نشست امنیتی ریاض مدعی شدند: حمله به تأسیسات سعودی حمله به اقتصاد جهانی است.

گفتنی است، خبرگزاری رسمی سعودی (واس)  هدف اصلی این کنفرانس را تأکید بر امنیت دریایی و هوایی و بحث و بررسی اقدامات ادعایی ایران دانست.

تحقیر سعودی‌ها همزمان با نشست ریاض
آن چه در این میان قابل توجه بود همزمانی اظهارات ترامپ و نشست امنیتی ریاض با حضور هیئت آمریکایی بود.

ترامپ در اظهارات خود با فاکس نیوز همزمان با نشست امنیتی ریاض که به آن اشاره شد، آن گونه عربستان راتحقیر کرد که گویی آن چه درباره عربستان برای آمریکایی‌ها مهم است تنها پول سعودی‌هاست نه امنیت آن‌ها.

در واقع ترامپ آب پاکی را روی دست شرکت کنندگان در نشست ریاض ریخت تا به آن‌ها اعلام کرده باشد که این گونه نشست‌ها و جلسات برایش چندان ارزشی ندارد و او فقط به دنبال دلارهای نفتی عربستان است.

حتی در جریان حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی نیز ترامپ به صراحت اعلام کرده بود که اعزام نیرو به عربستان را در ازای تامین هزینه آن‌ها از سوی سعودی‌ها انجام خواهد داد و در نهایت نیز پنتاگون اعزام این نیروها را به دلیل پرداخت هزینه از سوی عربستان اعلام کرد.

در این شرایط مشخص است وقتی که رهبران آمریکا با منت مدعی فروش امنیت به عربستان در ازای دریافت پول و دلار هستند، لذا با همان پول و دلار نیز ممکن است امنیت عربستان را به دیگران بفروشند.

این روزها رقابت میان ترکیه و عربستان و از سوی دیگر تنش قطر و عربستان بر همگان ثابت شده است و هیچ بعید نیست که آمریکای ترامپ هرگاه منافعش ایجاب کند، سعودی‌ها را خیلی راحت در برابر رقبایی مانند ترکیه و یا قطر واگذار کند.

همزمانی نشست ریاض و نشست منامه
یک موضوع باعث شد تا برخی تحلیل‌گران اعلام کنند علی رغم برخی ادعاها اما عربستان و بحرین گاه در مسائل منطقه‌ای چندان به طور کامل هم نوا و هم ساز نیستند و آن برگزاری نشست امنیتی منامه همزمان با نشست مشابه در ریاض بود.

در واقع نشست امنیتی ریاض در شرایطی برگزار شد که همزمان منامه، پایتخت بحرین نیز میزبان نشست امنیتی دیگری با موضوع مشابه در ارتباط با امنیت دریانوردی و آن چه «تهدید ایران» ادعا شد، بود.

این که چرا ریاض و منامه در مورد یک موضوع به صورت همزمان اقدام به برگزاری نشست‌های جداگانه کردند، بیش از هرچیز نگاه‌ها را متوجه برخی اختلاف‌نظرهای احتمالی دو طرف در مسائل منطقه‌ای کرد.

برخی اختلاف نظرها که از جمله پیشتر در جریان مواضع منعطف بحرین در برابر مواضع سرسختانه عربستان در قبال مسئله سوریه دیده شده و اگرچه بحرین تمایل خود را برای از سرگیری روابط دیپلماتیک با سوریه اعلام کرد، اما عربستان مخالف این تصمیم است.

چشم انداز نشست‌های منامه و بحرین در پرتو بزرگنمایی تهدیدات
آن چه در مجموع نشست‌های امنیتی منامه و ریاض به چشم می‌خورد، تلاش برای بزرگنمایی آن چیزی است که «تهدید ایران» نامیده می‌شود.

این در حالی است که همزمان طی یک ماه گذشته تحرکاتی در منطقه از جمله از سوی نخست وزیر پاکستان برای کاهش تنش در روابط تهران و ریاض برگزار شد تا از سطح تنش‌ها در منطقه بکاهد، اما حال به نظر می‌رسد برگزاری نشست‌های امنیتی به بهانه «تهدید ایران» نه تنها به بهبود فضای همکاری و کاهش تنش‌ها در منطقه کمک نخواهد کرد، بلکه در مقابل همچنان بدبینی‌ها و نگرانی کشورهای منطقه را دامن خواهد زد.

در حداقل‌ترین شرایط نتایج نشست امنیتی ریاض و بحرین علاوه بر مسائل رسمی اعلام شده، اما در میدان واقعیت می‌توان مبتنی بر کوبیدن بر طبل اختلافات و تنش‌ها در منطقه عنوان و اعلام کرد این گونه نشست‌ها نه تنها به همکاری‌های منطقه‌ای کمکی نخواهد کرد، بلکه فراتر از آن معمای امنیت را پچیده‌تر و دست نیافتنی‌تر از قبل خواهد کرد.