پس از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، چشم امید این اتحادیه به دو عضو دیگر خود، یعنی فرانسه و آلمان بود. حتی با وجود این که پس از برگزیت در لندن، صدای خروج فرانسه از اتحادیه اروپا نیز تحت عنوان فرگزیت در پاریس شنیده شد، اما دولتهای فرانسه و آلمان با موضع گیری مخالف علیه هرگونه اقدامی برای جدایی از اتحادیه اروپا آن را نگران کننده نامیدند.
با این حال علی رغم مواضع یکسان و هماهنگی که برلین و پاریس در مواجه با مسائل منطقهای و همچنین تحولات داخلی اتحادیه اروپا از خود نشان دادهاند، اما تحولات چند ماه گذشته به این سو آشکارا از ایجاد فاصله میان این دو عضو اصلی و برجسته اتحادیه اروپا حکایت دارد.
همه چیز از برجام شروع شد
بسیاری متفق القول هستند که برجام به ایجاد شکاف و اختلاف میان دو سوی آتلانتیک، یعنی اروپاییها و آمریکا منجر شد. با وجود خروج یکجانبه آمریکا از برجام، اما اعضای اروپایی برجام از ادامه حضور در برجام خبر دادند، اگرچه حتی اعضای اروپایی برجام نیز نتوانستند به تعهدات خود در توافق هستهای پای بند بمانند.
با این حال خروج یکجانبه آمریکا از برجام به تشدید تنشها در منطقه و به تبع آن تشکیل ائتلافهای نظامی و امنیتی جدید منجر شد.
تشکیل این ائتلافها اما شکاف اروپا و آمریکا را برجستهتر ساخت و دو عضو اروپایی برجام، یعنی فرانسه و آلمان از عدم همراهی با ائتلاف دریایی آمریکا در منطقه خبر دادند.
همزمان فرانسه از تشکیل ائتلاف دریایی مستقل اروپایی در خلیج فارس خبر داد و به نظر میرسید که فرانسه توانسته این ائتلاف را به پیش ببرد، اما به یکباره آلمان مخالفت خود را با عضویت در ائتلاف دریایی اروپا در خلیج فارس که به ابتکار فرانسه تشکیل شده بود، اعلام کرد.
در حالی که انتظار میرفت ائتلاف دریایی اروپا در خلیج فارس با دو رکن اصلی فرانسه و آلمان کار خود را دنبال کند، اما عقب نشینی آلمان از حضور در این ائتلاف دریایی نشان داد که پاریس و برلین در حال فاصله گرفتن از هم هستند. در این ارتباط وزارت خارجه آلمان دو روز پس از آن که وزیر دفاع فرانسه به امارات متحده عربی رفت تا مقدمات آغاز بکار ائتلاف دریایی اروپا را فراهم کند، با انتشار بیانیه اعلام کرد که برلین فقط به لحاظ سیاسی از طرح فرانسه پشتیبانی میکند، اما در این ائتلاف دریایی حضور نخواهد داشت.
همین موضوع نشان داد فاصله گرفتن فرانسه و آلمان از هم موضوعی جدی است.
اختلاف نظرها در ناتو
در مورد ناتو هم فرانسه و آلمان مواضع متفاوتی را به تازگی اتخاذ کردهاند و در حالی که رئیس جمهور فرانسه در سخنانی جنجالی از «مرگ مغزی» ناتو خبر داد، اما مقامات آلمان با این اظهارات مخالفت کرده و ضمن تاکید بر این که اعضای ناتو اهداف مشترکی را دنبال میکنند، اما اظهارات رئیس جمهور فرانسه را رد کردند.
در این شرایط به نظر میرسد در حالی که پاریس دیگر به مانند گذشته ارزش چندانی برای ادامه حیات ناتو قائل نیست، اما برلین همچنان ترجیح میدهد که در چارچوب ناتو اهداف خود را دنبال کند. این موضوع از آن جهت که فرانسه به دنبال تشکیل ائتلاف نظامی دریایی مستقل از ناتو در خلیج فارس بود نیز قابل توجه است و نشان داد که فرانسویها دیگر به مانند گذشته وزن چندانی را برای پیمان دفاعی ناتو قائل نیستند، حال آن که آلمانیها در این موضوع دارای اختلاف نظر با همسایه جنوب غربی خود در اروپا هستند.
جنجال آرام بر سر کمیسیون اروپا
هفته گذشته ریاست «اورزولا فن در لاین» بر کمیسیون اروپا از سوی پارلمان اروپا مورد تائید قرار گرفت.
فن در لاین در جریان رقابت با دیگر نامزدهای ریاست کمیسیون اروپا موفق به کسب اکثریتی به نسبت ضعیف شد و بر کرسی ریاست کمیسیون نشست.
کمیسیون اروپا نهادی مهم در این اتحادیه به شمار میرود و نقش قوه مجریه را ایفا مینماید. این کمیسیون مسئول پیشنهاد قوانین، اجرای تصمیمگیریها، تنفیذ پیماننامهها و روی هم رفته انجام کارهای روزمره اتحادیه اروپا است و به همین دلیل نیز رقابتی سخت میان نامزدها برای کسب ریاست کمیسیون جریان داشت.
تا پیش از این «ژان کلودیونکر» ریاست کمیسیون را برعهده داشت که با پایان دورهاش، رقابتهای انتخاباتی برای کسب ریاست کمیسیون آغاز شد و در نهایت وزیر دفاع سابق آلمان موفق شد دیگر رقبای خود را کنار زده و به ریاست کمیسیون دست یابد.
اما فن درلاین، رئیس فعلی کمیسیون اروپا که مورد حمایت آنگلا مرکل صدراعظم آلمان قرار داشت، رقابتی نزدیک با سیلوی گولارد، وزیر دفاع سابق فرانسه دنبال میکرد و ماکرون، رئیس جمهور فرانسه از گولارد به عنوان رئیس کمیسیون حمایت میکرد، هرچند در نهایت اکثریت نمایندگان پارلمان اروپا گزینه رئیس جمهور فرانسه برای ریاست کمیسیون را رد کردند و به وزیر دفاع سابق آلمان رای دادند.
ماکرون حتی پس از موفقیت وزیردفاع سابق آلمان در کسب ریاست کمیسیون اروپا واکنشی به نسبت منفی را از خود نشان داد و اعلام کرد که فن درلاین از طریق کمپین و لابی کردن به پیروزی رسیده است.
در واقع رقابت رهبران فرانسه و آلمان در حمایت از دو نامزد متفاوت برای ریاست کمیسیون اروپا نشان داد موضوع رقابت دو کشور در اروپای آتی موضوعی بسیار جدی است.
چشم انداز آینده اروپا در پرتو رقابت پاریس و برلین
وضعیت این روزها در رقابت نزدیک فرانسه و آلمان از جمله در موضوع ناتو، ائتلاف دریایی در خلیج فارس و همچنین ریاست کمیسیون اروپا بیش از هرچیز نشان داد آینده اروپا در واقع حول رقابت به شدت تنگاتنگ پاریس و برلین شکل خواهد گرفت.
این رقابتها از آنجا که در مواردی به یکجانبهگرایی سیاسی از جمله در موضوع ائتلاف دریایی خلیج فارس میان دو کشور منجر میشود، بزرگترین تهدید حیات سیاسی اتحادیه اروپا به شمار میرود.
در این صورت پس از روند خروج اعضا از اتحادیه اروپا که از جمله در موضوع برگزیت و خروج لندن از اروپا جریان دارد، تشدید رقابتهای درونی اعضای اروپا به چشم انداز نگران کنندهتری در مورد آینده این اتحادیه سیاسی و امنیتی منجر خواهد شد و در عمل هدف آرمانگرای تبدیل اتحادیه اروپا به ایالات متحده را بیش از گذشته مبهم و بی نتیجه خواهد ساخت.
به عبارت دیگر مواضع تقابل جوی اخیر برلین و پاریس در برابر هم، این گمانهزنی را تقویت میکند که شاید آلمانیها در آستانه تحقق برگزیت و جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا، قصد چیدن بال و پر فرانسه را نیز دارند تا مبادا جا پای پاریس پس از خروج لندن در اتحادیه اروپا محکم تر شود.