سه فرضیه پیرامون دستور عادل عبدالمهدی برای جدا کردن چهار تیپ از حشد الشعبی

 
بیانیه جنجالی حشدالشعبی و واکنش انتقادی عبدالمهدی
هر چهار تیپ تشکیل شده مرتبط با تولیت‌های آستان های عتبات عالیات هستند. تیپ ۲ معروف به امام علی (ع) وابسته به عتبه علوی (ع)، تیپ ۱۱ معروف به «علی اکبر (ع)» متعلق به عتبه حسینی (ع) و تیپ ۲۶ معروف به تیپ «رزمی ابوالفضل عباس (ع)» متعلق به عتبه عباسی (ع) و تیپ ۴۴ موسوم به «انصار المرجعیه» متعلق به «سید حمید الیاسری» که از او به عنوان نماینده مرجعیت در استان «سماوه» یاد می شود. تیپ علی اکبر زیر نظر شیخ «عبدالمهدی الکربلایی» امام جمعه کربلا و نماینده آیت الله سیستانی و تیپ رزمی ابوالفضل عباس (ع) زیر نظر «سید احمد الصافی» امام جمعه کربلا و نماینده آیت الله سیستانی اداره می شوند و شیخ «طاهر الخاقانی» به عنوان فرمانده تیپ امام علی (ع) مرتبط با تولیت مقدس آستان علوی (ع) است.

در بیانیه چهار تیپ جدا شده آمده است که تصمیم جدایی از الحشد الشعبی با اطلاع «برهم صالح» رییس جمهوری، «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح و نظر شیخ عبدالمهدی الکربلایی و سید احمد الصافی و تعدادی از فرماندهان نظامی و امنیتی عراق انجام گرفته است. در این بیانیه هرگز اشاره نشده است که آیت الله سید علی سیستانی در مساله جدایی یا ادامه ماندن آنها در فرماندهی الحشد الشعبی نقش و نظری داشته است. 

بیانیه این چهار تیپ، با واکنش شدید نخست‌وزیر عراق مواجه شده است. در همین راستا، سخنگوی دفتر نخست‌وزیری عراق گفت که «عادل عبدالمهدی» فرمانده کل نیروهای مسلح این کشور درباره بیانیه اخیر گردان‌های جدا شده از حشد الشعبی ابراز نارضایتی کرد. در همین ارتباط، «عبدالکریم خلف» سخنگوی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق در سخنانی اعلام کرد که عادل عبدالمهدی فرمانده کل نیروهای مسلح بیانیه صادره درباره جدایی چهار تیپ و گردان سازمان حشد الشعبی را نپذیرفت.
 
سه فرضیه و سناریوی پیرامون تصمیم عادل عبدالمهدی
اکنون پیرامون جدا کردن چهار تیپ از میان نیروهای حشد العشبی و پیوستن آن‌ها سه فرضیه قابل طرح هستند که هر کدام را را نظر منطبق بودن آن با واقعیات میدانی می‌توان مورد سنجش قرار داد:

فرضیه اول:  طرحی آمریکایی برای تضعیف حشدالشعبی
بدبینانه‌ترین فرضیه پیرامون دستور عادل عبدالمهدی برای جدا کردن چهار تیپ از حشد الشعبی این است که این اقدام در مسیر جلب رضایت آمریکایی‌ها انجام گرفته است. در حقیقت، واشنگتن و رژیم صهیونیستی همواره نسبت به قدرت‌گیری و حضور حشدالشعبی در معادلات سیاسی کشور عراق نگران بوده‌اند و از انواع راهکارها برای تضعیف و انحلال این گروه بهره گرفته‌اند. بر همین مبنا، برخی ناظران سیاسی این فرضیه را مطرح می‌کنند که نخست‌وزیر مستعفی در آخرین روزهای حضور خود در قدرت، به نوعی به آمریکا چراغ سبز نشان داده و ضدیت خود را با حشد الشعبی ابراز داشته است.
در ارتباط با این سناریو باید گفت که بر اساس قانون اساسی عراق حشدالشعبی بخشی از نیروهای مسلح کشور عراق محسوب می‌شود و به هیچ عنوان نیرویی شبه‌نظامی نیست که خارج از کنترل و مدیریت فرماندهی کل قوا بوده باشد. تصمیم اخیر نخست‌وزیر عراق، قبلا نیز مسبوق به سابقه بوده و با وجود همراه بودن با خواست آمریکا به هیچ عنوان نمی‌تواند تصمیمی برای جلب رضایت واشنگتن محسوب شود؛ زیرا عادل عبدالمهدی در روزهای پایان مدیریت خود بر منطقه الخضراء بوده و اساسا هیچ‌گونه انگیزه‌ شخصی و حزبی برای او در جلب حمایت و رضایت آمریکا قابل تصور نیست.
 
فرضیه دوم: اقدامی برای دفاع و حمایت از حشدالشعبی
اساس این فرضیه بر این مبنا است که همان‌گونه که قبل‌تر عبدالمهدی تلاش کرد در مقابل تهدیدات و حملات آمریکا، حشدالشعبی را به عنوان بخشی از نیروهای نظامی ارتش عراق معرفی کند، اکنون نیز قصد دارد چهار تیپ از این گروه را که در معرض تهدید حملات آمریکا بوده‌اند، را در میان نیروهای دولت مرکزی جای دهد تا از این طریق موجب حراست از موجودیت آن‌ها شود.

واقعیت امر این است که این فرضیه تا حدود زیادی بر مبنای بزرگ‌نمایی در تهدید و قدرت آمریکا برای انحلال و تضعیف حشدالشعبی استوار است. طی ماههای گذشته عیار حملات آمریکا برای تمامی بازیگران مشخص شده و اکنون آن‌ها خود بهتر از همه می‌دانند که هیچ‌گونه توانی برای شکست حشد ندارند. لذا این فرضیه که عبدالمهدی نیز خواستار حراست از این 4 تیپ بوده است، با واقعیات مطابقت چندانی ندارد و به نظر می‌رسد که جدا کردن چهار تیپ از میان نیروهای حشد الشعبی در سلسله مراتب سازمان، مدیریتی و نظامی کشور عراق  امری طبیعی محسوب می‌شود و این مساله  نه موجب تضعیف جایگاه و قدرت حشد الشعبی می‌شود و نه ماهیت این گروه را تغییر می‌دهد. تحلیل واقع‌بینانه این است تغییراتی در سازماندهی نیروهای نظامی عراقی تحت مدیریت و فرمان فرمانده کل قوا، صورت گرفته است نه بیشتر و نه کمتر.
 
فرضیه سوم: جداسازی هدفمند تیپ‌های مرجعیت عالی عراق
یکی دیگر از فرضیات مطرح شده این است که عادل عبدالمهدی قصد داشته تیپ‌های نظامی مرجعیت عالی شیعیان عراق را از این نهاد سلب کند. در ارتباط با این فرضیه می‌بایست اظهار کرد جدایی این چهار تیپ به عنوان تیپ های مرجعیت عالی دینی عراق به شدت خلاف واقع است. نگاهی به بیانیه چهار تیپ جدا شده نیز نشان می دهد که هرگز آنها از خود به عنوان تیپ های وابسته به مرجعیت عالی دینی عراق یاد نکرده اند. واقعیت این است که آیت الله سید علی سیستانی مرجع عالی دینی عراق و صادر کننده فتوای جهاد کفایی در تابستان ۲۰۱۴ علیه گروه تروریستی داعش که به منجر به تشکیل نیروی مردمی الحشد الشعبی شد، هرگز هیچ تیپ و نیروی خاص خود نداشته است. بنابراین این فرضیه را نیز می‌توان خلاف واقع ارزیابی کرد.