اشاره
کشور عراق اکنون در شرایط حساسی به سر میبرد و مردم این کشور همچنان منتظر هستند تا مقامات بغداد خواسته آنها، یعنی اخراج نظامیان آمریکایی، را عملی کند. همه جهان این خواسته را زمستان گذشته به شکل تظاهرات چند میلیونی در خیابانهای عراق مشاهده کردهاند.
اما، چیزی که در عمل مشاهده میشود، تعلل برخی از مقامات عراقی در اجرای این خواسته و به میان کشیدن مسائل انحرافی است، تا شاید مردم و شهروندان عراقی خواسته اصلی خود را فراموش کنند. مقاله حاضر، شرایط جاری عراق را از این وجه بررسی میکند.
سرویس خارجی
اغراق نیست اگر بگوییم که اکنون نبض تحولات منطقه، در عراق میتپد و هرگونه تحولی در این کشور، اثراتش را بر کل منطقه میگذارد. علت آن نیز به ماجرای حضور نیروهای آمریکایی در عراق بر میگردد و همه مسائل دیگری که در رابطه با عراق مخابره میشود و یا جوسازیها و جار و جنجالهایی که در ارتباط با نیروهای حشدالشعبی(بسیج مردمی) راه افتاده است، موضوعات فرعی و انحرافی هستند.
در پی اقدام «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا، به ترور سپهبد شهید حاج «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس، «ابومهدی المهندس» نفر دوم حشدالشعبی عراق، به همراه هشت همرزم آنها، که روز 12 دیماه گذشته اتفاق افتاده است، پارلمان این کشور روز 15 دی طرح خروج همه نیروهای خارجی از جمله نظامیان آمریکایی از عراق را تصویب کرده است. مردم عراق نیز روز چهارم بهمن با برپایی تظاهرات چند میلیونی در شهرهای این کشور، این مصوبه را تایید کرده و به همگان چه در داخل عراق و چه در خارج نشان دادهاند که اخراج آمریکا، مطالبه اصلی آنها است. این تظاهرات به قدری عظیم و گسترده بود که خبرگزاری فرانسه در گزارش خود، اعلام کرده بود، این تظاهرات در عراق «لرزه افکنده است».
اما، از آنجا که خروج آمریکا از عراق، پیامدهای وخیمیرا برای واشنگتن و متحدان آن در منطقه رقم میزده است، از همان اول دستگاههای رسانهای و محافل سیاسی غرب و همسو با آمریکا تلاش کردهاند، جریان تحولات در عراق را به سمت و سوهای دیگر منحرف بکنند. بهعنوان مثال، خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس، در همان روز چهارم بهمنماه، دست به تحریف واقعه و کوچکنمایی حماسه عراقیها زد و تظاهرات چند میلیونی را «چند صد نفری» گزارش کرد! و بعد از آن هم ماشین رسانهای غرب تلاش کرد که عراقیها راهپیمایی خود را فراموش کنند و به مسائل حاشیهای و البته، تفرقهانگیز سرگرم شوند.
بهعنوان مثال، سفیران آمریکا و انگلیس و رسانههای غربی- عربی، مثل شبکههای «العربیه»، «امبیسی»، «سیانان» و «بیبیسی» همه توان خود را به کار گرفتند تا تظاهرات خیابانی مردم عراق، که از مهر ماه قبل از آن، آغاز شده بود، را دو باره زنده کنند، که البته موفق نشدند.
حشدالشعبی
جریان دیگری که دستهای پنهان به آن دامن میزدند و همه تلاش خود را به کار گرفتند تا آن را جا بیندازند، این بود که اعضای حشدالشعبی(بسیج مردمی) ایرانی هستند و یا از رهبران ایران فرمان میبرند. علاوه بر آن، دشمنان ملت عراق مرتب تکرار میکردند که حشد یک نیروی خارج از نظام است و از فرمانده نیروهای مسلح عراق(نخستوزیر) فرمان نمیبرد. آمریکا برای جایگیر کردن این دروغها در اذهان مردم، از روش تکرار استفاده کرد و شبکههای همسو با غرب به قدری این دروغ را تکرار کردهاند که حتی برخی از سیاستمداران عراقی، مثل «محمد الحلبوسی»، هم علیه حشدالشعبی موضع گرفتند و با شبهنظامی خواندن حشد، خواستار خلع سلاح این نهاد تحت فرمان دولت شدند. در واکنش به این هجمه ناجوانمردانه، «شبل الزیدی» از فرماندهان حشدالشعبی، طی توئیتی نوشت، زبانهایی که برای تخریب وجهه مقاومت دراز هستند، در مقابل اشغالگران لال هستند!
این واقعیت کنونی عراق است و متأسفانه خیلیها فراموش کردهاند که حشدالشعبی در سال 1393 و در پی فتوای مرجعیت عراق، تشکیل شده و در مبارزه علیه داعش، سابقه درخشانی داشته است، تا آنجا که اگر حشد شکل نمیگرفت، معلوم نبود منتقدان این نهاد اکنون زنده بودند یا نه! داعش در آن سال، چهار استان نینوا، دیاله، صلاحالدین و الانبار را اشغال کرده بود و بخشی از استان کرکوک را هم تحت اشغال خود داشته است. علاوه بر آن، تکفیریهای داعش برای اشغال بغداد هم خیز برداشته بودند. در صورتی که این پیشرویها ادامه مییافت، به احتمال زیاد منتقدان فعلی حشدالشعبی در عراق، یا به قتل رسیده و یا آواره شده بودند.
کسانی که تحت تأثیر تبلیغات رسانههای غربی- عربی، علیه حشد موضع میگیرند، فراموش کردهاندکه نیروهای حشد در عراق متولد و بزرگ شدهاند و بهخاطر عرق ملی و دینی خود، مقابل اشغالگری آمریکا ایستادهاند.
دولت مصطفی کاظمی
مردم عراق بیش از 9 ماه است که بردباری کرده و اقدامی علیه اشغالگران آمریکاییها انجام ندادهاند، به این امید که سیاستمداران با بهرهگیری از همه ابزارها و امکاناتی که در اختیار دارند، نیروهای آمریکایی را از خاک عراق بیرون کنند.
اما، متأسفانه این مطالبه ملت عراق تا کنون در میان سیاستمداران، پژواک درخوری نداشته است و هم تلاش مقامات عراقی چه در دولت قبلی(حیدر عبادی) و چه در دولت مصطفی کاظمی، این است که مطالبه اصلی و مهم ملت عراق را فراموش کنند و حتی اقداماتی بکنند که جز دهنکجی و توهین به ملت خود، معنای دیگری ندارد. از جمله این اقدامات، سفر اخیر نخستوزیر عراق به کاخ سفید و دیدار و خوشوبش او با قاتل سلیمانی و المهندس، یعنی ترامپ، بوده است. آیا غیراز این است که دیدار فوق آن هم در شرایط حاضر، توهین به ملت عراق بوده است؟ اکنون که چند ماهی از عمر دولت کاظمی میگذرد و سیاستها رویکردهای دولت وی آشکار شده، همه فهمیدهاند که چرا آمریکا موافق به قدرت رسیدن او بوده است! کاظمی کسی است که در مقابل خواستههای مردم خود، ثقل سامعه(ضعف شنوایی) دارد، ولی نسبت به مطالبات آمریکایی، حساس است.
سیاست توازن
از جمله مواردی که ثابت میکند مقامات دولت کاظمی به خواسته ملت خود توجهی ندارند، اظهارات آنها در گفتوگویشان با رسانهها است؛ بهعنوان مثال، اخیرا «فواد حسین» گفته بود که سیاست دولت کاظمی مبتنی بر توازن است، بدینترتیب که بغداد با ایران منافع مشترک جغرافیایی و اقتصادی دارد و با آمریکا نیز منافع امنیتی و سیاسی دارد! او در ادامه تأکید کرده بود که منازعات ایران و آمریکا نباید بر داخل عراق تأثیر بگذارد.
در ارتباط با این اظهارات، دو نکته قابل ذکر است؛ اول اینکه از نگاه به حق مردم عراق، واشنگتن برای این کشور، یک شریک نیست، بلکه یک دشمن است. عراقیها همه مصائب و مشکلاتی که طی دهههای گذشته و خصوصاً پس از سال 2003 از جانب آمریکا متحمل شدهاند، به چنین نتیجهای رسیدهاند. خصوصاً اینکه، آنها میدانند که ترور نخبگان و دانشمندان کشورشان طی سالهای اشغال، کار مشترک سیا و موساد بوده است و همه آنهایی که در خیابانهای بغداد، از زن و مرد و کودک، به طرز وحشیانهای به قتل رسیدهاند، کار مشترک آمریکا، عربستان و داعش بوده است. بنابراین، شریک خطاب کردن آمریکا، قبل از هر چیز، توهین به ملت عراق است.
نکته دومی که درباره اظهارات وزیر خارجه عراق قابل ذکر است، نادیده گرفتن خواسته ملت عراق است؛ فواد حسین انگار در عراق زندگی نمیکند و از جنایات آمریکا در حق ملت خود بیخبر است ! در میان این کینه شدیدی که ملت نسبت به آمریکا دارند، وزیر خارجه عراق میخواهد با واشنگتن همکاری امنیتی و سیاسی بکند! آیا معنای این همکاری، جز اقدام علیه ملت عراق و علیه همسایگان است؟ مگر فواد حسین اظهارات همین اوایل هفته جاری «دیوید هیل» معاون وزیر خارجه آمریکا، را نشنیده است که گفته بود: علت حضور ما در عراق، مهار نفوذ ایران در این کشور است؟ مگر نمیداند که نفوذ ایران، نوعی پنهانکاری و پوشش و بهانه برای حضور در عراق است؟ آمریکا از ایران میترسد، اما نه بهخاطر عراق، بلکه بهخاطر منافع نا مشروع خود در منطقه، از جمله عراق و همچنین، بهخاطر واهمه در مورد موجودیت اسرائیل. و الّا، ایران و عراق با هم همسایه هستند و مناسبات نزدیکی با یکدیگر دارند. این مسئله نیز هیچ ربطی به آمریکا که از آن سوی کره زمین آمده است، ندارد.
صبر عراقیها حدی دارد
همین دوشنبه گذشته بود که «محمود الربیعی» عضو دفتر سیاسی «عصائب اهل الحق» وابسته به حشدالشعبی عراق، اعلام کرد که صبر ملت عراق مقابل آمریکا، حدی دارد. وی خطاب به مقامات عراقی گفت: به مقامات مسئول این پرونده(ترور سرداران مقاومت) میگوییم که صبر عراقیها حد و اندازهای دارد و نامحدود نیست. ما نیز به آنچه جناب شیخ «قیس الخزعلی» دبیرکل جنبش عصائب اهل الحق گفت، اعتقاد داریم. الخزعلی گفته بود که خون پاک این شهدا، سرزمین عراق را از حضور نظامی آمریکایی پاک خواهد کرد.
این اظهارات، علاوه بر اینکه نوعی هشدار به آمریکا است، مقامات عراقی را نیز طرف مخاطب خود قرار داده است و به آنها میگوید، اگر این بیتوجهی به مطالبات مردم ادامه یابد، عراقیها خودشان راسا علیه اشغالگران آمریکایی وارد عمل خواهند شد.
بنابراین، تنها گزینهای که پیش روی واشنگتن قرار دارد، عقب کشیدن نیروهای خود از عراق است. به علاوه، آمریکا اگر میخواهد سفارت خود را در عراق تعطیل کند، این اتفاق همه مردم عراق را شادمان خواهد کرد و آنها این روز را جشن خواهند گرفت. ولی تعطیلی سفارت، صورت مسئله را برای عراقیها عوض نمیکند؛ آمریکا باید همه نیروهایش تا آخرین سرباز، از عراق خارج کند.
سبحان محقق