جایگاه همسایگان در چشم‌انداز صلح افغانستان

بر اساس بیانیه روابط عمومی ارتش پاکستان، بررسی آخرین وضعیت تحولات امنیتی منطقه از جمله روند صلح افغانستان از دیگر محور‌های مورد گفتگوی مقامات ایرانی و پاکستانی بوده‌است.
 
مقام‌های حکومت افغانستان، همکاری این دو کشور برای تامین صلح افغانستان را مهم می‌دانند و خواستار تلاش و حمایت آن‌ها از روند صلح هستند. در این راستا عبدالله عبدالله؛ رییس شورای عالی مصالحه نیز اخیرا به تهران و اسلام‌آباد سفر کرد.
 
سفر وزیر امور خارجه ایران به اسلام آباد درست در زمانی صورت می گیرد که پیش بینی می شود در پی جا به جایی قدرت در امریکا، روند صلح افغانستان نیز تحت تاثیر قرار بگیرد و اضلاع دیگری هم بر محورها و بازیگران کنونی آن، افزوده شود.
 
روند صلح افغانستان طی ماه های گذشته متاثر از رویکرد یکجانبه گرایانه ترامپ، با آینده ای پیچیده و پرابهام رو به رو بود. تیم اقتدارگرای ترامپ سعی می کرد استراتژی فایده گرایانه و انحصارطلبانه خود را بر معادلات صلح افغانستان، تحمیل کند و همین امر، موجب شده بود تا بسیاری از بازیگران اصلی و اثرگذار از این روند، حذف شوند و آینده صلح نیز با چالش های جدی رو به رو شود.
 
از نظر دولت ترامپ، ایران حامی طالبان است و با ممانعت از تحقق صلح می خواهد جنگ در افغانستان به اندازه ای طولانی شود تا امریکا و هم پیمانانش در باتلاق جنگ افغانستان، متحمل تلفات انسانی و هزینه های اقتصادی سنگین و غیر قابل جبران شوند. این اتهامی بود که زلمی خلیلزاد؛ فرستاده دولت ترامپ در روند صلح با طالبان آن را مطرح کرد.
 
اما واقعیت این است که از نظر جمهوری اسلامی ایران، یک افغانستان امن، باثبات، مقتدر، دارای یک دولت مشروع و مسئول، و عاری از تروریزم و مواد مخدر، بسیار سودمندتر از افغانستان بحران زده و خطرناکی است که در نتیجه حضور اشغالگرانه نیروهای خارجی به رهبری امریکا ایجاد شده است.
 
از سوی دیگر، ایران بارها به صراحت اعلام کرده است که حضور نیروهای خارجی در همسایگی اش در افغانستان، تهدیدی جدی علیه امنیت ملی آن کشور است و نیروهای بیگانه و متخاصم نه تنها ثبات و امنیت منطقه را تضمین و تأمین نمی کنند؛ بلکه خود از عوامل اصلی بحران، توسعه و تقویت تروریزم، افزایش پرسش برانگیز کاشت و تولید مواد مخدر، بحران مهاجرت و دامن زدن به تنش و تفرقه هستند.
 
از سوی دیگر، ایران یک قدرت منطقه ای است که خود را مستقل از دایره هژمونی امریکا تعریف می کند و این چیزی نیست که سران واشنگتن، فارغ از اینکه جمهوری خواه باشند یا دموکرات، هیچگاه آن را برنمی تابند. رژيم های سرسپرده امریکا در منطقه نیز با تأسی منفعلانه از سیاست های ضد ایرانی واشنگتن، سعی می کنند قدرت اثرگذار ایران در معادلات منطقه ای را نادیده بگیرند که روند صلح افغانستان نیز یکی از آنهاست.
 
اما تجربه نشان داده است که هیچ تلاشی برای استقرار صلح و پایان جنگ در منطقه و افغانستان، بدون حضور و حمایت جمعی قدرت های منطقه ای از جمله ایران، امکان پذیر نیست. بنابراین، سفر محمدجواد ظریف؛ وزیر امور خارجه ایران به پاکستان و دیدار او با فرمانده ارتش آن کشور، این امید را تقویت می کند که گام های لازم برای ایجاد یک اجماع فراگیر منطقه ای و تقویت نقش و جایگاه همسایگان در چشم انداز صلح افغانستان برداشته شود.
 
پاکستان، حامی رسمی و مستقیم گروه طالبان است و ارتش آن کشور نیز سیاستگذار اصلی اسلام آباد در این زمینه محسوب می شود. از جانب دیگر، تهران و اسلام آباد، روابط سیاسی تنگاتنگ و گسترده ای دارند و ایران می تواند از طریق همکاری های نزدیک با پاکستان، زمینه ساز صلحی عادلانه، واقعی و پایدار در افغانستان شود.
 
از جانب دیگر، موضوع صلح افغانستان باید به یک گفتمان منطقه ای تبدیل شود؛ زیرا ابعاد جنگ افغانستان نیز پیش از آنکه داخلی باشد، منطقه ای و بین المللی است. بنابراین، ایجاد چنین گفتمانی، تضمین های لازم برای استقرار صلحی واقعی و بلندمدت در افغانستان را فراهم می آورد. ضمن آنکه کشورهای همسایه و منطقه می توانند با رسیدن به توافق و اجماعی درباره صلح افغانستان، منافع مشروع خود را در هرگونه چشم انداز آینده صلح، تأمین کنند و به این ترتیب، جنگ نیابتی جاری، جای خود را به یک همکاری سازنده و صلح آمیز میان قدرت های ذینفع در مسایل افغانستان می دهد و این به نفع مردم افغانستان و ثبات و امنیت کشورهای همسایه و منطقه است.