مواضع متفاوت در قبال تحولات فلسطین در جمهوری آذربایجان؛ از خروش ملت تا سکوت معنی‌دار دولت

این موضوع به طور غیر منتظره‌ای به اختلافی میان دولت و جامعه تبدیل شده است. سیستم عامل‌های محلی رسانه‌های اجتماعی مملو از پیام‌های پشتیبانی آذربایجانی‌ها از فلسطین است. اکثریت مطلق آذربایجانی‌های مسلمان، فلسطینیان را برادران دینی خود می‌دانند.

در سالهای اخیر دولت آذربایجان رژیم صهیونیستی را به عنوان یکی از متحدان منطقه‌ای خود قرار داده و علی‌رغم تمامی انتقادات داخلی سطح روابط خود با تل‌آویو تقویت کرده است. رژیم صهیونیستی در جنگ دوم قره باغ آشکارا از آذربایجان حمایت کرد و تا به عنوان یکی از تامین‌کنندگان اصلی سلاح برای این کشور یعنی هواپیماهای بدون سرنشین هاروپ در جنگ اخیر نقش‌آفرینی کرد. علاوه بر جنگ قره باغ، یک کارخانه تولید هواپیماهای بدون سرنشین در باکو وجود دارد که با همکاری شرکت‌های دفاعی اسرائیل ساخته شده است.

از طرف دیگر از ابتدای دهه 1990 ، عامل اصلی تعیین کننده نوع نگرش نسبت به کشورهای خارجی در جامعه آذربایجان بر اساس مناقشه قره باغ صورت گرفته است. شعار "دوست دشمن من دشمن من است" نظر مردم جمهوری آذربایجان را در مورد بسیاری از کشورهای خارجی تشکیل داد. این موضوع با توجه به روابط نزدیک میان دولت ارمنستان و تشکیلات خودگردان فلسطینی، مزید بر علت شده تا دولت باکو در تحولات فلسطین گرایش به سکوت در قبال جنایات و اشغالگری صهیونیست‌ها را داشته باشد.
 
بحران قره باغ و اشتباه راهبردی باکو در اتحاد با صهیونیسم
همانطور که گفته شد مسأله درگیری با ارمنستان بر سر منطقه قره باغ همواره هدایتگر اتحادها و ائتلاف‌های خارجی باکو در سه دهه گذشته بوده است. بر اساس آمار منتشر شده از سوی موسسه تحقیقات بین‌المللی صلح استکهلم (Sipri) تخمین زده می‌شود که حدود ۶۰ درصد از جنگ‌افزار وارداتی جمهوری آذربایجان از طرف رژیم صهیونیستی تهیه می‌شود و در مقابل باکو چهل درصد نفت خام مورد نیاز صهیونیست‌ها را تأمین می‌کند که از طریق خط ‌لوله از باکو به بندر سیهان ترکیه در کنار دریای مدیترانه و از آنجا به اسرائیل منتقل می‌شود.

در حالی که رژیم صهیونیستی از نزدیکی به آذربایجان تنها در پی رسیدن به منافع اقتصادی و بویژه ژئوپلتیکی خود در تخاصم با جمهوری اسلامی ایران، و رقابت با فدراسیون روسیه و ترکیه می‌باشد و اساساً پیشبرد پروژه بی‌ثبات‌سازی و اختلاف‌پراکنی در محیط منطقه‌ای را در دستور کار قرار داده است، دولت علی‌اف بدون توجه به این فاکتور مهم و آسیب‌زا برای منافع ملی جمهوری آذربایجان در تقویت ارتباط با صهیونیست‌ها تنها به فاکتور فروش سلاح توجه دارد.

این در حالی است که عوامل مهمتری چون اتحاد و یکپارچگی ملی آذربایجانی‌ها برای بازپسگیری مناطق اشغالی، ارتش قوی‌تر آذربایجان، بحران‌های داخلی ارمنستان، شرایط بین‌المللی درگیر شدن قدرت‌های بین‌المللی با شیوع کرونا، و انفعال روسیه در کسب این پیروزی مؤثر بوده‌اند که با توجه به این عوامل دلیلی برای باج دادن به صهیونیست‌ها جنایتکار وجود ندارد. موضوعی که می‌تواند به افزایش شکاف میان جامعه مسلمان آذربایجان، که خواهان حمایت از ملت فلسطین است و دولت بیانجامد.
 
چالش مضاعف ترکیه
در این میان آنچه اوضاع را برای دولت باکو بدتر کرده ، نوع نقش‌آفرینی ترکیه در قبال تحولات فلسطین در روزهای اخیر است. در حالی که دولت‌های ترکیه و آذربایجان بویژه پس از همکاری‌های نظامی وسیع در جنگ اخیر قره‌باغ به دنبال فرستادن پیام وجود روابط استراتژیک با یکدیگر هستند اما در روزهای اخیر مواضع دو طرف دچار اخلتلافات ملموسی شده است.

به دنبال درگیری نظامیان صهیونیستی با فلسطینیان در مسجد الاقصی در بیت المقدس ، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بلافاصله حمایت ترکیه از فلسطینیان را تکرار کرد.

او که در ماه‌های اخیر گرایش به تنش‌زدایی با صهیونیست‌ها را از خود نشان داده است با چرخش موضعی یکباره اعلام کرد: "ما حملات شنیع اسرائیل علیه اولین قبله خود #مسجدالاقصی را که متأسفانه هر ماه رمضان انجام می‌شود، محکوم می‌کنیم. ما به عنوان ترکیه در هر شرایطی در کنار خواهران و برادران فلسطینی خود خواهیم ایستاد."

اردوغان همچنین چند روز بعد در صفحه توئیتر خود نوشت: "من از همه جهان به رهبری كشورهای مسلمان می‌خواهم كه در برابر تجاوزات اسرائیل علیه مسجد الاقصی ، بیت المقدس و فلسطینی‌ها قاطعانه اقدام كنند." پس از این درخواست، قطعاً اکنون این مطالبه از سوی آنکارا مطرح است که باکو نیز بر نقش رهبری که ترکیه در دوران اردوغان در تحولات جهان اسلام در پی آن بوده، صحه بگذارد.