مذاکرات تهران کلید ثبات افغانستان

سقوط ساختار حکومتی 20ساله در افغانستان و روی‌‌ کار آمدن حکومت طالبان، در 70روز اخیر چالش‌‌های بسیاری را برای این کشور به ‌‌وجود آورده ‌‌است. نگرانی از تسری بی‌‌ثباتی‌‌ به کشورهای همسایه‌‌‌‌‌ افغانستان، این کشورها را به این فکر انداخت تا با برگزاری نشست‌های مشترک، به راه‌‌حلی مقبول و مورد رضایت همه‌‌‌‌‌ طرف‌‌ها برای گذر از بحران در افغانستان برسند. پس از برگزاری نخستین نشست به میزبانی پاکستان، اکنون قرار است دومین نشست روز چهارشنبه به میزبانی تهران برگزار شود.

     دومین نشست یک‌روزه‌‌‌‌‌ وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان فردا -چهارشنبه- به میزبانی تهران درباره تحولات این کشور برگزار خواهد شد. به گفته‌‌‌‌‌ خطیب‌‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه دستورکار نشست تهران ادامه گفت‌وگوهایی است که در دور اول به صورت مجازی برگزار شد. این کشورها متمرکز خواهند بود که به تشکیل دولت فراگیر در افغانستان و صلح و ثبات در این کشور کمک کنند. 

در این نشست، وزرای خارجه ایران، چین، پاکستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان شرکت می‌کنند.
البته وزیر خارجه چین به صورت مجازی در این نشست شرکت خواهد کرد. نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان نیز تایید کرد در نشست مذکور شرکت خواهد کرد. «ضمیر کابلوف» در گفت‌‌و‌‌گو با خبرگزاری روسی اسپوتنیک گفته است این کشور احتمالا در سطح وزیر در نشست همسایگان افغانستان که روز چهارشنبه در تهران برگزار خواهد شد، شرکت می‌کند. دیپلمات روس در ادامه افزود که احتمال می‌رود «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در این نشست سخنرانی کند.  لازم به ذکر است نخستین نشست وزرای خارجه ۶ کشور همسایه افغانستان شامل ایران، چین، پاکستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان ۱۷ شهریورماه به صورت مجازی به ریاست پاکستان برگزار و در پایان این نشست یک «بیانیه مشترک» منتشر شد.

در این نشست توافق شد دور بعدی نشست در تهران برگزار شود. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، «وانگ یی» وزیر خارجه چین، «شاه محمود قریشی» وزیر خارجه پاکستان، «رشید مردوف» وزیر خارجه ترکمنستان، «سراج‌‌الدین مهرالدین» وزیر خارجه تاجیکستان و «عبدالعزیز کامل‌‌اف» وزیر خارجه ازبکستان در این نشست مجازی حضور داشتند.  حضور احتمالی وزیر خارجه روسیه در این نشست، سطح و اهمیت نشست تهران را در جایگاهی بالاتر از دور قبلی آن قرار می‌‌دهد. مسکو همسایه‌‌‌‌‌ زمینی افغانستان محسوب نمی‌‌شود اما چون حفظ ثبات در آسیای مرکزی برایش اهمیت وافر دارد، نقش تعیین‌کننده‌‌ای هم می‌‌تواند در معادلات این کشور ایفا کند. در همین مدت هم مسکو علاوه بر اینکه نظاره‌‌گر تحولات افغانستان بوده، از خود ابتکاراتی همچون برگزاری نشست مشترک در مسکو را نیز نشان داده است. این نشست چهارشنبه هفته گذشته برگزار شد و ایران در آن در سطح نماینده ویژه شرکت کرد. به همین منظور «حسن کاظمی‌‌قمی» نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان -که بتازگی به این سمت منصوب شده- به همراه «سیدرسول موسوی» دستیار وزیر و مدیرکل آسیای جنوبی وزارت خارجه در نشست مسکو شرکت کردند.    * برقراری ثبات و امنیت، کارویژه‌‌ اصلی نشست تهران به‌‌رغم قول و شعار طالبان، از روزی که این گروه قدرت را در افغانستان به ‌‌دست گرفته ‌‌است، این کشور ایام پرتنشی را پشت‌سر می‌‌گذارد.

قدرت‌‌گیری داعش خراسان در ماه‌‌های اخیر، نگرانی‌‌ها در قبال گسترش ناامنی در افغانستان و تسری این ناامنی به همسایگان این کشور را افزایش داده ‌‌است؛ مساله‌‌ای که کاظمی‌قمی، نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان نیز به آن اشاره کرد. وی گفت: «اگر در افغانستان ثبات و امنیت حاکم باشد قطعا ثبات و امنیت به کشورهای دیگر منتقل خواهد شد. بی‌ثباتی و ناامنی و گسترش تروریسم نیز به همین صورت است». بر همین مبنا کشورهای همسایه‌‌‌‌‌ افغانستان تصمیم گرفتند با برگزاری نشست‌‌های مشترک، درباره‌‌‌‌‌ آینده‌‌‌‌‌ این کشور به گفت‌‌وگو بپردازند. برقراری ثبات و عدم گسترش ناامنی در افغانستان، اصلی‌‌ترین کارویژه‌‌‌‌‌ این سلسله نشست‌‌هاست. 

خلأ قدرت به ‌‌وجود آمده در افغانستان فرصت را برای ظهور و بروز هر چه بیشتر گروه‌‌های تروریستی نظیر داعش فراهم کرد. داعش خراسان در این مدت عملیات‌‌های گوناگونی را چه علیه طالبان و چه علیه مردم عادی و شیعیان انجام داده است. 2 فاجعه‌‌‌‌‌ انفجار در مسجد جامع شیعیان شهرهای قندوز و قندهار در ۲ جمعه‌‌‌‌‌ متوالی، از خشونت‌‌بارترین حملات این گروه بود. علاوه بر داعش، خطر قدرت‌‌گیری گروه‌‌های تروریستی در آسیای مرکزی و ترکستان چین نیز وجود دارد.
به همین دلیل تمام کشورهای همسایه‌‌‌‌‌ افغانستان، خود را متضرر از بی‌‌ثباتی این کشور می‌‌بینند.

کشورهای ایران، تاجیکستان، ازبکستان، چین و ترکمنستان بیشترین آسیب را از این اتفاقات خواهند دید. در کنار این کشورها، روسیه نیز احساس نگرانی می‌‌کند. به همین منظور این کشور نیز خود را بازیگر این عرصه می‌‌داند و سعی دارد با همکاری با همسایگان افغانستان از کشور‌های نزدیک خود یعنی منطقه‌‌‌‌‌ آسیای مرکزی حفاظت کند. 

تقریبا تمام همسایگان افغانستان و روسیه راه‌‌حل اصلی برقراری ثبات در این کشور را تشکیل دولت فراگیر متشکل از همه اقوام و گروه‌‌ها می‌دانند. جمهوری اسلامی ایران همواره و در مواقع گوناگون از تشکیل دولت فراگیر متشکل از تمام اقوام و گروه‌‌های افغانستانی در گستره‌‌‌‌‌ خاک افغانستان حمایت کرده‌‌ است. «وطن‌امروز» پیش از این نیز به اهمیت تشکیل یک دولت فراگیر در افغانستان اشاره کرده بود. به علت شرایط خاص جغرافیایی و قومیتی افغانستان، طالبان نخواهد توانست به تنهایی از عهده‌‌‌‌‌ تامین امنیت این کشور به‌‌ طور کامل برآید.

این مساله تقریبا مورد اتفاق تمام کشورهای همسایه افغانستان به علاوه‌‌‌‌‌ روسیه است. «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه چند روز پیش طی اظهاراتی تاکید کرده بود پشتون‌ها در افغانستان اکثریت نیستند و به همین دلیل در کابینه طالبان که اکثر آن را پشتون‌ها تشکیل می‌دهند، تعادل قومی رعایت نشده است.

رئیس‌جمهور روسیه ادامه داد: طالبان اغلب از پشتون‌ها تشکیل شده است اما بر اساس آمارهای مختلف از 40 تا 47 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، این آمار زیادی است. پوتین افزود: در کنار تاجیک‌ها از دیگر اقوام از جمله ازبک‌ها و هزاره‌ها هم حضور دارند، اگر به این ترکیب نگاه کنیم، بله من می‌دانم که حتی در رهبری طالبان نمایندگان این اقوام حضور دارند اما نه در جایگاه‌های نخست.

رئیس‌جمهور روسیه گفت: با این حال مردم برای داشتن سهم قابل توجه در رهبری این کشور رقابت می‌کنند و چنین توازنی باید برقرار شود.  جمهوری اسلامی ایران می‌‌تواند با دیپلماسی فعال و رایزنی با کشورهای موثر در امور داخلی افغانستان نظیر چین و روسیه باعث استقرار ثبات به وسیله‌‌‌‌‌ تشکیل حکومت همه‌شمول در این کشور شود.  ***     معارفه نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان    آیین معارفه نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان در محل وزارت امور خارجه برگزار شد. در این مراسم که با حضور حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان و برخی معاونان و مدیران کل وزارت امور خارجه برگزار شد، حسن کاظمی‌قمی به عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان معرفی و از زحمات محمدابراهیم طاهریان به عنوان نماینده سابق ایران در امور افغانستان قدردانی شد.