آیا افغانستان در حال تبدیل شدن به بهشت گروه‌های تروریستی است؟

در این میان اگرچه طالبان همواره بر این موضع تأکید کرده است که اجازه تبدیل شدن خاک افغانستان به محلی برای ظهور تهدیدات امنیتی برای دیگر کشورهای منطقه و بویژه همسایگان افغانستان را نمی‌دهد، اما با این حال تشدید تحرکات عناصر گروهک تروریستی داعش در انجام بمب‌گذاری‌ها و حملات تروریستی طی ماه‌های گذشته (کشته شدن 400 نفر در حملات علیه مساجد شیعیان تنها در فاصله اوت تا اکتبر 2021) و همچنین اذعان مقامات قزاقستان به پی‌گیری سرنخ بخشی از منابع ناامنی‌های اخیر از افغانستان بر نگرانی‌ها در مورد تأثیرات تحولات افغانستان بر ثبات منطقه‌ای افزوده است.

گفتنی است که پس از شکلگیری ناامنی‌های هفته گذشته در قزاقستان که به دخالت نیروهای «سازمان پیمان امنیت جمعی کشورهای مشترک المنافع» برای بازگرداندن آرامش به این کشور انجامید، قاسم توقایف رییس جمهور قزاقستان در گفت وگو با شارل میشل رئیس شورای اروپا گفته بود: «این یک اقدام تجاوزکارانه (شورش های اخیر) سازماندهی شده علیه قزاقستان با مشارکت افراد مسلح خارجی عمدتاً از کشورهای آسیای مرکزی از جمله افغانستان بود، شبه نظامیانی از خاورمیانه نیز حضور داشتند».

در پاکستان نیز روز دوشنبه رسانه‌ها به نقل از منابع امنیتی اعلام کردند که «محمد خوراسانی» که طی سال‌های اخیر پس از عملیات نظامی ارتش پاکستان به افغانستان متواری شده بود، امروز در ولایت ننگرهار افغانستان کشته شد.
گفته می‌شود سخنگوی گروه طالبان پاکستان طی ماه‌های اخیر نیز طراح چندین فقره حمله به نیروهای امنیتی و بمبگذاری بود و طی سال‌های گذشته تحت تعقیب نهادهای امنیتی پاکستان قرار داشت.

رسانه‌های پاکستانی گزارش دادند: محمد خوراسانی در منطقه «میرانشاه» در شمال غرب این کشور مرکز عناصر تروریستی را مدیریت می‌کرد.

دولت پاکستان معتقد است که طالبان جدیت لازم برای مقابله با تحرکات گروه تحریک پاکستان را ندارد. بر اساس گزارش سازمان ملل، تعداد جنگجویان تحریک طالبان پاکستان از 4000 تا 10000 نفر است. امیر رعنا، مدیر اجرایی مؤسسه مطالعات صلح پاکستان، یک اندیشکده مستقل در اسلام آباد پایتخت، می‌گوید که این گروه موفق شده است تا دایره سرزمینی جذب نیروهای خود را در داخل خاک پاکستان فراتر از مناطق قبیله ای سابق در امتداد مرز با افغانستان، گسترش دهد. اما علاوه بر تهدیدات امنیتی گروه تحریک طالبان برای پاکستان، اسلام آباد که روابط نزدیکی با طالبان افغانستان دارد از سوی چین نیز برای استفاده از نفوذ خود جهت واداشتن طالبان به مقابله با تحرکات گروه «تحریک طالبان» تحت فشار است. گفتنی است در شرایطی که پکن طی سلیان اخیر سرمایه‌گذاری هنگفتی در زیرساخت‌های پاکستان به عمل آورده است، گروه «تحریک طالبان پاکستان» مسئولیت بمب گذاری در ماه ژوئیه 2021 در شمال غربی پاکستان که منجر به کشته شدن مهندسان چینی شد و همچنین بمب گذاری آوریل در هتلی که سفیر چین در آن اقامت داشت، بر عهده گرفت.

یک تیم نظارتی سازمان ملل گزارش داده است که لشکر طیبه و جیش محمد که هر دو در فهرست گروه‌های تروریستی هند هستند و به ادعای هندی‌ها در انجام عملیات‌هایی در این کشور از جمله حمله به پارلمان هند در دسامبر 2001، و حملات سال 2016 به پایگاه هوایی پاتانکوت و پایگاه‌های نظامی اوری مشارکت داشته‌اند، در کنار طالبان علیه دولت قبلی در کنر، ننگرهار و نورستان می‌جنگند.

از طرف دیگر، چین با وجود تضمین های امنیتی طالبان، از ترویج افراط گرایی در استان سین کیانگ می‌ترسد. حمله‌ای که در کتبر 2021 در استان قندوز روی داد و مسئولیت آن را ISKP برعهده گرفت توسط یک اویغور به دلیل انتقام گیری احتمالی از تمایل طالبان به ایجاد روابط نزدیک تر با پکن انجام شد. چینی‌ها نگرانند که جنگجویان اویغور مرتبط با جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM) ممکن است پناهگاه امنی را تحت حاکمیت طالبان پیدا کنند. 

علاوه بر چین، هندی‌ها نیز از این نگران هستند که «القاعده شبه قاره» که در اوایل سال 2021 نام مجله خود را از «نوای جهاد افغان» به «نوای غزوات الهند» (صدای فتح هند) تغییر دادند، انرژی خود را پس از خروج کامل ایالات متحده بر ایجاد چالش‌های امنیتی برای این کشور متمرکز کنند. از طرف دیگر در حالی که داعش قدرت سال 2014 را ندارد اما هنوز از طریق تبلیغات تلاش می کند تا به جذب نیرو از کشورهای جنوب آسیا، به ویژه هندی ها بپردازد. این امر با انتشار «صوت الهند» آشکار شد. 

روسیه نیز گفته است که جنگجویان داعش شاخه خراسان (ISKP) در شمال افغانستان ممکن است به شکل پناهجو به کشورهای آسیای مرکزی سفر کنند و از این رو از آنها خواسته شده تا گفتگو با طالبان را آغاز کنند. همچنین روسیه و کشورهای آسیای مرکزی نگران جنبش اسلامی ازبکستان هستند که در سال های اخیر در میان ازبک های قومی افغانستان به دنبال جذب نیرو بوده است.

یکی از اهداف مهم آمریکا از فرار مفتضحانه از افغانستان، تبدیل کردن شکست به پیروزی از طریق ایجاد نا امنی برای کشورهای منطقه از جمله ایران، روسیه و چین بوده است. اسناد استراتژیک آمریکا نشان می‌دهند که این کشور به‌شدت نگران افزایش قدرت رقبای جهانی و منطقه‌ای خود به‌ویژه چین است و در سال‌های اخیر یافتن راهی برای ضربه زدن به چین، روسیه و ایران یکی از راهبردهای اصلی و قطعی آمریکا بوده و هست و برای تحقق این هدف چه ابزاری بهتر از ناامنی در افغانستان.