قاعده مواجهه با دشمنان

 طی روزهای اخیر شاهد بروز دو واقعه در حوزه سیاست خارجی کشورمان هستیم. یکی از این موارد، به عقب‌نشینی دادگاه یونان از حکم جنجالی خود مبنی بر توقیف نفتکش ایرانی باز می‌گردد. حکم تجدید نظر درست زمانی صادر شد که به واسطه اقدام به هنگام، قاطعانه و موثر جمهوری اسلامی ایران دو نفتکش یونانی در آب‌های خلیج فارس توقیف شدند. در چنین شرایطی آتن ناچار به بازگشت از تصمیم جنجالی خود (مبنی بر بازی در زمین کاخ‌سفید) شد. نکته قابل تامل اینکه قبل از توقیف نفتکش‌های یونانی، دولت این کشور اروپایی در مواجهه با مطالبات دیپلماتیک و محترمانه کشورمان مبنی بر بازپس‌گیری نفتکش توقیف شده از موضعی بالا و غیرقابل تغییر برخورد کرده بود!
 
موضوع دیگر، به واکنش سازمان انرژی اتمی کشورمان در قبال صدور قطعنامه سیاسی و غیرحقوقی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باز می‌گردد. در این خصوص سازمان انرژی اتمی کشورمان ضمن برچیدن دهها دوربین آژانس، نظارت‌های فراپادمانی این نهاد را به دلیل عدم حسن نیت مدیر کل و دیگر اعضای آن متوقف ساخت. فراتر از مسئله دوربین‌های نظارتی، حذف یک دستگاه اندازه‌گیری آنلاین غنی‌سازی در نطنز و یک دستگاه جریان‌سنج در تأسیسات تولید آب‌سنگین اراک ضربه سخت دیگری به گروسی و دیگر مقامات آژانس وارد ساخته است. جمهوری اسلامی ایران مصادیق نظارت‌های فراپادمانی آژانس (که در چارچوب مذاکرات اسفندماه سال گذشته بر سر استمرار آنها توافق شده بود) را از بین برد تا به این نهاد ظاهرا بین المللی پیام مشخصی را ارائه کند!
 
مخرج مشترک هر دو واقعه اخیر و واکنش کشورمان  نسبت به آنها، «اقتدار ایران» است. واقعیت امر این است که «سرعت در اقدام» و «هوشمندی و قاطعیت در عمل» دو مولفه و شاخصه‌ای هستند که اگر یک کشور مستقل بتواند آنها را به مثابه یک رویکرد ثابت درحوزه سیاست خارجی خود در پیش بگیرد، قطعا به نتایج موثری به سود منافع ملی خود دست پیدا خواهد کرد. بدون شک اگر واکنش قاطع و سریع کشورمان در قبال این دو موضوع نبود، در آینده شاهد امتیازدهی‌های بیشتری به طرف «مجرم» بودیم.
 
طی سال‌های گذشته، برخی سیاستمداران داخلی بر روی استراتژی «تبدیل دشمن به دوست سرمایه‌گذاری زیادی کرده و از آن به مثابه «گزینه‌‎ای ممکن» در مناسبات پیچیده بین‌‎المللی یاد کرده بودند. همین نگاه ایده‌آل گرایانه سبب شد تا بسیاری از فرصت‌های ما در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای از دست رفته و دشمنان طمع بیشتری نسبت به منافع سیاسی و اقتصادی ما پیدا کنند. اکنون، استراتژی «رصد و واکنش قاطعانه نسبت به رفتار رقیب» که خود در سایه یک راهبرد کلان‌تر تحت عنوان «مدیریت رفتار دشمن» تعریف می‌شود، تبدیل به یک فرمول غالب در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان شده است. قطعا استمرار این روند، برکات زیادی برای کشورمان داشته و ریسک دشمنان در مواجهه با ملت و نظام ما را افزایش خواهد داد. با افزایش ریسک‌پذیری دشمنان، آنها در نهایت چاره‌ای جز تن دادن به بسیاری از قوانین و مطالبات بر حق کشورمان نخواهند داشت.


حنیف غفاری، كارشناس روابط بین‌الملل؛