پوتین همچنان قدرتمند

 تنها یک هفته مانده به برگزاری انتخابات پارلمانی روسیه، ولادیمیر پوتین، نخست وزیر این کشور روز یک شنبه 27 نوامبر در مقابل جمعیت 11 هزار نفری و در میان نمایندگان روسیه متحد تمام توجهات را به خود معطوف کرد.

وی سخنرانی قوی اما مبهمی را در مورد اینکه تمام زندگی خود را صرف خدمت به کشورش کرده برگزار کرد و تشویق هایی را شاهد بود. پس از آن به صورت رسمی نامزدی حزب روسیه متحد برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری ماه مارس که بی تردید پیروز آن خواهد بود را اعلام کرد. این امر در راستای توافقات ماه سپتامبر صورت گرفت که به جابجایی مسندهای مدودف و پوتین منتج می شود.

اما در طول سال های پس از کنار رفتن رسمی پوتین از سمت ریاست جمهوری تا کنون تغییرات بسیاری روی داده است. با آغاز به کار دیمیتری مدودف به عنوان رئیس جمهوری روسیه بحث نوسازی، تنش زدایی با آمریکا و ایجاد فضایی بازتر در سیستم به راه افتاد. اما طی دو ماه از زمان توافق پوتین و مدودف مسئله دیگری نیز تغییر کرده است: آنچه زمانی می توانست به سادگی یک بی تفاوتی عمومی خوانده شود سریعاً به نارضایتی آشکاری تبدیل شده و رو به گسترش است.

یکی از موارد قابل توجه و نمادی ترین شکل نارضایتی «انقلاب هو کردن» نام گرفته است. این امر یک ماه پیش آغاز شد زمانیکه یک گروه راک روسی پیش از آغاز کنسرت خود اعلام کرد حزب روسیه متحد حمایت مالی برنامه را بر عهده داشته و صدای بلند موج ناگهانی هو کردن حتی صحبت های سخنران را نیمه تمام گذاشت. پس از آن مقامات اعلام کردند که چنین حمایت مالی صورت نگرفته اما این امر آغازگر نوعی از اعتراض بود. پس از آن حتی در محافل ورزشی هم بردن نامی از حزب روسیه متحد صدای هو کردن مردم را به دنبال داشته است.

اتفاق مهم در 20 نوامبر روی داد، زمانیکه پوتین برای تماشای مبارزه هنرهای رزمی میان دو رزمی کار روسی و آمریکایی به ورزشگاه رفته و پس از پیروزی رزمی کار روسی بر روی رینگ مبارزه رفت و با بیان عبارت «یک قهرمان واقعی روسی» قصد تشویق وی را داشت اما مشکل این بود که تعداد اندکی از مردم توانستند صدای پوتین را در میان هیاهوی 20 هزار نفری که با هو کردن وی، شعار «برو برو» سردادند، بشنوند.

زمانی که تصاویر این اتفاق پخش شد، مشاور مطبوعاتی پوتین قصد توجیه آن را داشت اما هیچ توضیح قابل قبولی در این باره ارائه نشد، ضمن اینکه پوتین در دو مراسم مشابه طی همان هفته در شرایطی حاضر نشد که نامش در صدر لیست مدعوین بود.

ارقام هم توصیف خود را دارند؛ روسیه متحد به عنوان حزبی که در حمایت از پوتین آغاز به کار کرد، در نظرسنجی ها با کاهش محبوبیت روبرو شده است. در آستانه انتخابات پارلمانی پیشین در سال 2000، در نظرسنجی های ملی دو سوم جمعیت حامی این حزب بودند اما این رقم در حال حاضر به 50 درصد کاهش یافته است. در برخی مناطق در سن پترزبورگ، آستاراخان و کالینینگراد شرایط حزب روسیه متحد به مراتب بدتر است. حتی احزاب دیگری در کرملین برای رقابت با روسیه متحد روی کار آمدند اما بسیاری معتقدند قوانین انتخابات در دادگاه عالی چالش برانگیز هستند و در برخی موارد حتی این قوانین و قانون اساسی نقض می شود.

با این حال چنین اقداماتی در تضاد با تز اصلی پوتینیسم است: بر اساس این تز مردم روسیه هنوز آماده برقراری دموکراسی نیستند و همین امر بر لزوم مدیریت دقیق از سوی دستی محکم تاکید دارد. این ایده که برای مدتی به عنوان «دموکراسی حاکمیت» شناخته می شد، حال به عنوان یک تحول از سوی دولتمردان روسی مطرح می شود.

اما اتفاقاتی که در روسیه در جریان است نشان می دهد درک مردم این کشور در این زمینه افزایش یافته و آنها دیگر نمی خواهند از سوی مقامات احمق فرض شوند. تمام وعده ها در مورد ثبات و رفاه در پی سقوط دهه نود بر باد رفته و مسائل مربوط به سیستم فعلی جایگزین این دغدغه ها شده است. این امر بیانگر نوعی از شکوفایی سیاسی در روسیه است. «سیاست» در روسیه هنوز کلمه زشتی است برای توصیف مبارزات آلوده به منظور رسیدن به قدرت اما پیشرفت هایی در این زمینه به چشم می خورد که سیاست را ابزاری برای تغییر شرایط روزانه نیز می توان مورد استفاده قرار داد.

در مسکو افراد بیشتری نسبت به چهار سال پیش در مورد رای دادن به یک کاندید صحبت می کنند. نارضایتی از مقامات حزب روسیه متحد شاید نشانه ای از رشد درک مردم از شعار حقیقت، شرافت، عدالت دولت باشد.

تحلیل گران معتقدند تمایل مردم به مسائل اقتصادی و محلی افزایش یافته و در سوی دیگر توجه به مسائل ایدئولوژیک رو به کاهش است. در این شرایط ساختارهای قدرت در مناطق مختلف در مواجهه با این مسائل از توانایی چندانی برخوردار نیستند چراکه روسای محلی بر سر دوراهی ترس از مسکو یا خواست افراد، مسکو را انتخاب می کنند.

البته هنوز زمان طولانی تا شکوفا شدن درک مردم مانده است. بر اساس نظرسنجی مرکز لوادا تنها 31 درصد از مردم به ریاست جمهوری پوتین رای خواهند داد، با این حال نزدیک ترین رقیب وی گنادی زیوگانوف از حزب کمونیست 8 درصد از این آرا را به خود اختصاص داده است.

در حال حاضر با وجودی که میزان محبوبیت پوتین از 80 درصد به 67 درصد کاهش یافته باید به این نکته اشاره کرد که اکثر رهبران جهان در بهترین روزهای خود نیز از چنین سطح محبوبیتی برخوردار نبوده اند. (میزان محبوبیت باراک اوباما در هفته نخست پس از سوگند خوردن 65.9 درصد بود.) با وجودی که تعداد افرادی که در روسیه دولت را مرکز فساد می دانند طی یک دهه اخیر به دو برابر افزایش یافته میزان محبوبیت پوتین همچنان برای بسیاری رهبران رشک برانگیز است.

همین امر نشان می دهد علیرغم تمام تغییرات، این سیستم هنوز خوب کار می کند. بسیاری از مردم روسیه از تصور اینکه پوتین برای 12 سال دیگر به قدرت باز می گردد ناراحت و خشمگین هستند اما دو سوم جمعیت این کشور چنین احساساتی ندارند.

آنچه باقی مانده خیابانی است که تعداد اندکی از مردم در آن گردهم می آیند. به عقیده برخی کارشناسان چنین اقداماتی را نمی توان یک جنبش خواند و نارضایتی موجود به اقدامات عملی تبدیل نخواهد شد. آنها معتقدند واقعیت این است که سیستم دولتی روسیه از مزیت برجسته ای برخوردار است و آن اینکه در تقابل با جامعه ای است که مردمش علاقه وافری به حرف زدن، بحث کردن و گزارش دادن دارند اما هنوز در سازمان دهی اقدامات شان به بدترین شکل عمل می کنند.