اخوان المسلمین و دگردیسی سیاسی

به گفته این مقام، صحنه سیاسی مصر(پس از سرنگونی رژیم وابسته به آمریکا) تغییر کرده و تغییرات همچنان ادامه دارد و به نفع آمریکا است تا با همه طرفهای شرکت کننده در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری آتی تعامل داشته باشد.

تصمیم جدید آمریکا برای مذاکره و ارتباط با اخوان المسلمین در حالی است که سیاست خارجی این کشور در گذشته مبتنی بر این بود که دیپلماتهای آمریکایی تنها با نمایندگان پارلمانی اخوان المسلمین که کرسی های مستقل را از آن خود کرده بودند تعامل داشته باشند. این قانون از سال 2006 تاکنون اجرا می شد، اما اکنون واشنگتن پس از سرنگونی متحد قدیمی و وفادارش یعنی حسنی مبارک، درصدد است به طور مستقیم با گروه اخوان المسلمین مصر رابطه داشته باشد.

این تصمیم آمریکا از سوی اخوان المسلمین بدون پاسخ نماند تا جایی که محمد سعد الکتاتنی سخنگوی این گروه با استقبال از این مسئله در عین حال آن را مشروط دانست.

وی گفته بود ما از هرگونه تماسهای رسمی با آمریکا به عنوان وسیله ای برای بیان دیدگاه هایمان استقبال می کنیم، اما تاکنون هیچ تماسی برقرار نشده است.

به گفته وی، این گفتگو مشروط بر دخالت نکردن آمریکا در امور داخلی مصر است.

اما امروز شبکه الجزیره در گزارشی اعلام کرد اخوان المسلمین از گفتگوی بدون پیش شرط با آمریکا استقبال کرده است.

بر اساس این گزارش، اخوان المسلمین شرط مذاکره با آمریکا را حضور مقاماتی از وزارت امور خارجه مصر اعلام کرده اند، رهبران این گروه مهم و تاثیرگذار در صحنه سیاسی مصر به ویژه پس از سرنگونی رژیم وابسته و غربگرای حسنی مبارک بر این باورند که مذاکره با آمریکا فرصتی است تا آنها مواضع خود را در خصوص مسائل مختلف توضیح دهند.
از سوی دیگر رسانه های مصری خبر دادند رهبران اخوان المسلمین پنج عضو جوان خود را به سبب تاسیس حزب اخراج کردند.

دلیل اخراج این افراد، سرباز زدن از دستورات رهبران گروه اخوان المسلمین و تاسیس حزب جریان مصر اعلام شده است.

پیش از این، شورای مشورتی اخوان المسلمین"عبدالمنعم ابوالفتوح" را به سبب اعلام نامزدی خود برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری بر خلاف اصول این گروه اخراج کرده بود.

این عضو برجسته به سبب سرپیچی از تصمیم گروه برای مشارکت نکردن درانتخابات ریاست جمهوری اخراج شده بود.

از سوی دیگر، شورای مشورتی گروه اخوان المسلمین با خروج "محمد حبیب" معاون رهبر سابق گروه هم موافقت کرده بود.

این در حالی است که کمیته مربوط به تخلفات اخوان المسلمین اعلام کرده است درباره نافرمانی عبدالمنعم ابوالفتوح از تصمیمات گروه تحقیق می کند.

اخراج ابوالفتوح و برخی اعضای دیگر و همچنین ابراز تمایل گروه برای گفتگوی مستقیم با آمریکا ممکن است نشان دهنده به وجود آمدن نوعی شکاف و دودستگی در میان اعضای این گروه تاثیرگذار باشد.
واکاوی اتفاقات اخیر در اخوان

"حسن هانی زاده" کارشناس مسائل جهان اسلام درباره علت تغییر در موضعگیری اخوان المسلمین در خصوص آمریکا به مهر می گوید : اخوان المسلمین که یک تشکیلات فرا حزبی است در سال 1928 توسط شیخ حسن البناء در شهر اسماعیلیه مصر تاسیس شد.

در بعد دینی اخوان المسلمین تحت تاثیر آموزه های سید جمال الدین اسد آبادی و شیخ محمد عبده درصدد تاسیس یک خلافت اسلامی بر آمد.

در بعد سیاسی این جنبش بر مبنای مقابله با استعمار و استبداد و جلوگیری از تسلط غربی ها بر منابع طبیعی کشورهای اسلامی شکل گرفته است.

مخالفت اخوان المسلمین با سیاس های آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی از مهمترین شاخصه های سیاسی این جنبش به شمار می رود.

تا کنون هرگز تمایلی از سوی رهبران نسل اول و دوم اخوان المسلمین برای برقراری رابطه با آمریکا مشاهده نشده، زیرا دو طرف همواره نسبت به یکدیگر سوء ظن دارند.

پس از سرنگونی حسنی مبارک دیکتاتور سابق مصر جنبش اخوان المسلمین مصر دچار شکاف سیاسی شد.

نسل دوم وسوم اخوان المسلمین با گرایش به سمت تحزب، ورود قدرتمندانه به عرصه های انتخاباتی را بخشی از حقوق سیاسی خود تلقی می کنند.

این در حالی است که نسل اول اخوان المسلمین تنها حضوردر عرصه های اجتماعی و ایجاد یک نظام سیاسی با الگوهای دینی را هدف این جنبش می دانند.

به همین دلیل میان سه نسل اخوان المسلمین نوعی اختلاف دیدگاهی بر سر فعالیت سیاسی اعضاء این جنبش بروز کرده است.

این اختلاف به جایی رسید که برای نخستین بار حزب جدیدی از پیکره جنبش اخوان المسلمین تحت عنوان حزب آزادی و عدالت به وجود آمد.

رشاد البیومی نائب رئیس جنبش اخوان المسلمین مصر آمادگی مشروط این جنبش را برای گفتگو با آمریکا اعلام کرد.

وی گفت این گفتگوها اولا باید با نظارت وزارت امور خارجه مصر باشد و در درجه دوم باید بر مبنای همسانی دو طرف و احترام متقابل انجام شود.

در عین حال، عصام العریان معاون حزب جدید التاسیس آزادی و عدالت نیز تاکید کرد که این حزب نمی تواند از سوی جریان اخوان المسلمین با آمریکا گفتگو کند.

دو نظریه پیرامون تغییر دیدگاه اخوان المسلمین مصر نسبت به سیاستهای آمریکا وجود دارد.

نخستین نظریه این است که اخوان المسلمین در واقع جنبشی است که غربیها به ویژه آمریکا را در طول هشت دهه گذشته دچار وحشت کرده بود.

بنابراین سقوط حسنی مبارک دیکتاتور مصر فرصتی برای این جنبش فراهم کرده تا بتواند در شکل گیری یک نظام سیاسی اسلامی نقشی ایفا کند.

بر اساس این نظریه جنبش اخوان المسلمین باید به شکلی خزنده و نرم به عرصه های سیاسی مصر ورود کند تا حساسیت آمریکا و دیگر کشورهای غربی را سبب نشود.

به گفته هانی زاده، تشکیل احزاب جانبی با نگرشهای سیاسی ملایم و هویت اسلامی قابل پذیرش در جهان می تواند این حساسیتها را کاهش دهد.بهه مین دلیل آمریکا در واقع برای آگاهی از سیاستهای جدید و برنامه های راهبردی اخوان المسلمین تمایل خود را برای گفتگو با این جنبش اعلام کرده است.

بر مبنای این نظریه، رهبران جدید اخوان المسلمین در حقیقت دستخوش نوعی دگردیسی سیاسی شده تا با الهام از سیاستهای حزب توسعه وعدالت ترکیه به نوعی از اهداف پراگماتیستی رهبران سنت گرای این جنبش دور شوند.

نظریه دیگر می گوید اخوان المسلمین قصد دارد به طور تاکتیکی وارد گفتگو با آمریکا و دیگر کشورهای غربی شود تا در دراز مدت اهداف سیاسی خود را در مصر عملیاتی کند.

به موجب این نظریه، اخوان المسلمین که از محبوبیت مردمی بالایی در مصر برخورداراست تلاش می کند تا به تدریج اهرم های قدرت را در این کشور تصرف کند.

این جنبش قصد دارد ابتدا کرسی های پارلمانی و شوراهای شهر وروستا و سپس دولت و ریاست جمهوری را از رهگذر شرکت در انتخابات به دست آورد.

این کارشناس ابرازعقیده می کند : بنابراین موضوع نظریه دگردیسی سیاسی اخوان المسلمین که در مدار توجه رسانه های آمریکا و دیگر کشورهای غربی قرار گرفته همچنان در حد گمانه زنی باقی خواهد ماند.آنچه مسلم است جنبش اخوان المسلمین که برای نخستین بار فرصت فعالیت سیاسی پیدا کرده،در حال حاضر خود را در یک میدان مین تصور می کند که باید با احتیاط و دوراندیشی از آن عبور کند.