بُعد معنوی انقلاب ایران آن را از دیگر انقلاب‌ها مجزا کرده است/ امام (ره) نه به شرق متمایل شد، نه به غرب

به گزارش اسلام تایمز، سی و نه سال از انقلاب شکوهمند اسلامی گذشت و این جنبش مردمی با رهبری دینی، چهار دهه خاری در چشمان استکبار و الگویی برای ملت‌های مظلوم بوده است. اکنون که ملت ایران پیروزی شکوهمندشان را بعد از سی و نه سال جشن می‌گیرند، گفت‌وگویی داشتیم با یکی از نویسندگان و متفکرین آمریکایی که با تحقیق به دین اسلام و مذهب تشیع تشریف یافته‌اند.

آقای «یورام وِیلِر» با نام اسلامی عبدالله ابتدا از جانب خود سی و نهمین پیروزی انقلاب اسلامی را به همه مردم ایران تبریک گفته و سپس به سوالات ما در گروه بین‌الملل فارس پاسخ دادند. مشروح این گفت‌وگو به شرح زیر است:

به نظر شما، چطور امام خمینی (ره) به تنهایی قادر بودند بدون کمک‌های بین‌المللی و یا دیگر کشورها، رژیم شاه را که از حمایت آمریکا برخوردار بود، سرنگون کند؟

وِیلِر: یرواند آبراهامیان در کتاب خود نوشته بود «هیچ کس نباید نقش حماقت را در تاریخ دست کم بگیرد.». وی به حماقت شاه ایران اشاره می‌کرد که یادداشتی را در روزنامه اطلاعات در تاریخ 7 ژانویه 1978 (17 دی 1356) منتشر کرد که از طریق آن قصد داشت امام خمینی را بی‌اعتبار کند اما نتیجه آن شعله‌ور شدن آتش دینی در میان علما و طلاب قم شد که قدرتمندانه و پرشور علیه حاکم آمریکایی خود اعتراض کردند. همچنین، وقتی شاه با دیکتاتور عراق، صدام، تبانی کرد تا امام را از نجف به نوفل لوشاتو تبعید کند در واقع به اشتباه باعث شد تبلیغات زیادی برای امام در رسانه‌های غربی شود.

با این وجود، پیروزی انقلاب ایران بیشتر از هرچیز توسط خود امام به دست آمد. امام خمینی بود که توانست مردم را با فرقه‌های متعدد سیاسی و مذهبی در سراسر ایران، متحد کند و آن‌ها را به پیروزی برساند. نقش اسلام هم در این موفقیت کم نبود، زیرا سخنرانی‌های شورانگیز امام نه تنها مردم را در مخالفت با رژیم سرکوبگر شاه بلکه بسیاری را که بر اثر تحمیل هنجارهای غربی در جامعه ایران، غربی شده بودند، به سوی اسلام آورد.

این واقعیت که امام قادر بود شاه را با حمایت آمریکا بدون کمک دیگر کشورها یا جامعه بین‌المللی بیرون کند، یکی از معجزات انقلاب اسلامی است. شاهی که تحت حمایت آمریکا بود و ارتشی با بیش از 400 هزار نیرو در اختیار داشت، به نظر می‌رسید قدرت تزلزل‌ناپذیری داشته باشد. اما امام قادر بود با کمک نوارهای کاست، بر این نیروهای سرکوبگر فائق آید. یک نفر در فرانسه این سخنرانی‌ها را با تلفن به ایران انتقال می‌داد که آن فرد در ایران از طریق تلفن این سخنان را ضبط می‌کرد و از روی آن کپی کرده و به دیگران انتقال می‌داد.

در میان ماه سپتامبر 1978 (شهریور 1357) تا دسامبر 1978 (دی 1357) زمان حیاتی انقلاب اسلامی بود. امام به وسایل ارتباطی پیشرفته‌تری دست یافت و این زمان میان رمضان و محرم بود که مراعات‌های مذهبی افزایش یافته بود و جمعه سیاه که 17 شهریور است، در این زمان روی داد که در آن روز صدها ایرانی یا حتی هزاران ایرانی، به دست نیروهای شاه یا حتی شاید به دست نیروهای اسرائیلی کشته شدند. زمانی که امام تصمیم گرفت به ایران بازگردد یعنی بهمن 57، شاه از کشور فرار کرده بود و تنها موانع باقی مانده دست نشانده‌های شاه بودند. جیمی کارتر در آن زمان رئیس جمهور آمریکا بود و برای کودتای نظامی، ژنرال رابرت هایزر را به ایران فرستاد اما این طرح شکست خورد. در مقابل همزمان نیروهای نظامی ایران به سوی امام گرویدند.

آیا نقش امام خمینی (ره) زمینه‌ساز رهبری تازه در جهان بود؟

وِیلِر: در آن زمان که جهان دو قطبی شده بود و آمریکا دوره جنگ سرد را با شوروی سابق می‌گذارند، امام خمینی موضع منحصر به فرد و مستحکمی را اتخاذ کرد و به سوی هیچ یک متمایل نشد. «نه شرقی، نه غربی» که بسیاری در غرب آن را بازگشت به اسلام اساسی نامیدند، در واقع پیام استقلال برای ایران بود. امام خمینی مسیر اسلام را انتخاب کرد و به وضوح گفت که ایران نه تنها با امپریالیست غربی مبارزه می‌کند بلکه با سرکوبگران کمونیست نیز مبارزه می‌کند.

از این جهت امام برای رهبری ایران فرد بی‌نظیری بود و تلاش می‌کرد انقلاب اسلامی را صادر کند. انقلابی که به دنبال عدالت اجتماعی برای مردم ستم دیده در همه جا است. از این رو امام ایران را در مسیر برخورد با رژیم آمریکا قرار داد که تا امروز با تلاش‌هایی درصدد است ایران را با تحریم‌های اقتصادی و حمایت از گروه‌های افراطی چون منافقین، تسلیم خود کند. یک جنبه از رهبری که امام خمینی برای جهانیان از طریق انقلاب گشود، رهبری اسلامی بود. ایران نمونه‌ای از دولت اسلامی بود که الگوی رفتار و اخلاق اسلامی‌اش، انقلاب را صادر می‌کرد نه اینکه آن را به طور مستقیم و غیرمستقیم صادر کنند. این جنبه منحصر به فردی از رهبری در این انقلاب اسلامی بود که ایران را در مسیری مستقل قرار داد که نه شرقی و نه غربی بلکه مستقل باشد.

چطور امام خمینی (ره) توانست حمایت اکثر ایرانیان را جلب کند در حالی که در تبعید بود؟

وِیلِر: امام خمینی توانست به هویت ایرانی متوسل شود اما شاه از طریق انقلاب سفید خودش یک سیستم تک حزبی سیاسی بنا گذاشت که در کنار دیگر رویکردهای ناخوشایند درباره روحانیت، قصد داشت کشور را سکولاریزه کرده و ایرانیان را از ریشه‌های اسلامی آنان فاصله دهد. از سوی دیگر شعار امام این بود که بی‌عدالتی نکرده و آن را نپذیرید که همین شعار زنگی را به صدا درآورد که در سراسر طیف‌ها و گروه‌های ایرانی مخالف شاه طینین انداخت. همچنین تاکید امام بر برکناری شاه بود و بعد از آن مردم می‌توانستند برای خودشان درباره حکومتشان تصمیم بگیرند. البته در همه‌پرسی سراسری ایرانی‌ها به طور چشمگیری حکومت اسلامی را برای خود انتخاب کردند.

گفتمانی که انقلاب اسلامی در منطقه و صحنه بین‌الملل ایجاد کرد و تغییری که در مفهوم قدرت ایجاد کرد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

وِیلِر: صدور انقلاب ایران، تاثیری چندجانبه بر نفوذ ایرانیان در منطقه داشت. قرار گرفتن ایران کنار گروه‌های مقاومت مانند حماس در فلسطین و حزب الله در لبنان که نماینده گروه‌های ستم دیده با خواسته‌های مشروع هستند، اما همواره از سوی غرب به چشم تروریست دیده می‌شوند، توانست قدرت نرم ایران و تاثیر منطقه‌ای ایران را چند برابر کند. در مقابل، رژیم شاه در میان دیگر کشورهای اسلامی در خاورمیانه نه تنها حکومتی متخاصم علیه علمای اسلامی بود بلکه حکومتی متخاصم علیه خود اسلام بود.

انقلاب اسلامی ایران تاثیری جهانی داشت که هنوز بازتاب دارد اما غرب شدیدا سعی داشته تا تصویر یک حکومت رادیکال در حال فروپاشی را از ایران به نمایش بگذارد. غرب نمی‌تواند قدرت تکثیر شده ایران را در منطقه انکار کند. قبل از انقلاب اسلامی، آمریکا شاه را مانند یک پلیس منطقه خلیج فارس می‌دانست ولی این پیروزی، آمریکا را به سویی سوق داد که از دیکتاتور عراق یعنی صدام حمایت کند.

نظر شما درباره هویت جهانی انقلاب اسلامی چیست و آیا انقلاب اسلامی به مدلی در جهان تبدیل شده است؟

وِیلِر: مفهوم اسلامی امت واحد می‌تواند شامل مسلمانان از کشورهای زیادی باشد که در این صورت صدور انقلاب تنها وسیله‌ای برای بازسازی اتحاد امت اسلامی است بنابراین یک انقلاب بین‌المللی اسلامی در حال حاضر در میان کشورهای مختلفی جاری است. پیروزی ابتدا در ایران دیده شد اما بیداری اسلامی به دیگر کشورها رفت.

تا جایی که انقلاب اسلامی تاثیر جهانی داشته و خود را الگویی برای دیگر مردم ستم دیده کرده، حتما مدلی در جهان است. امام خمینی ملت‌های جهان را به مستضعفین و مستکبرین دسته بندی کرد و انقلاب اسلامی را وسیله‌ای برای ایستادن برای حقوق مستضعفین همه جهان دید. در این منظر، ایران کشوری منحصر به فرد است چرا که در مقابل قدرت‌های مستکبر ایستاده است و تهدیدی علیه هژمونی جهانی است.

خصوصیات متفاوت انقلاب ایران که آن را از دیگر انقلاب‌ها مجزا می‌کند، بُعد مذهبی آن است. برخلاف انقلاب روسیه و فرانسه، انقلاب ایران با امام که معمار معنوی انقلاب آن است، بر پایه مادیات شکل نگرفت بلکه معنوی و با حمایت اکثریت بود. بر اساس مثال انقلاب اسلامی ایران، برای جنبش‌های مردمی باید هدفی مشخص، بُعدی معنوی و رهبری معنوی، و حداقل 10 درصد جمعیت حامی و سپس گسترش این حمایت در جامعه و همچنین استفاده موثر از وسایل ارتباطی وجود داشته باشد.