جنگ نیابتی آمریكا در آفریقا و احتمال تبدیل شدن آن به درگیری منطقه ای

پایگاه اطلاع رسانی 'گلوبال ریسرچ' كانادا در گزارشی نوشت: درگیری در سومالی طی چند روز گذشته و پس از اشغال یك شهر مركزی توسط نیروهای اتیوپی كه با هدف ریشه كن كردن شبه نظامیان 'الشباب' وارد این كشور شدند، به شدت افزایش یافته است.

ارتش اتیوپی به همراه نیروهای دولت انتقالی فدرال سومالی كه تحت حمایت غرب قرار دارند، روز شنبه وارد شهر مرزی 'بلدوینه' شدند. نیروهای سومالی طی دو سال گذشته در حال مبارزه با شبه نظامیان الشباب بوده اند اما تنها موفق شدند كنترل 'موگادیشو'، پایتخت این كشور را در دست بگیرند. مناطق وسیعی از سومالی به ویژه در جنوب همچنان تحت فرماندهی و كنترل شبه نظامیان قرار دارد.

پیش تر، گزارش ها از حمله ارتش اتیوپی به سومالی خبر می دادند كه همگی از سوی آدیس آبابا تكذیب شدند. اما حمله چند روز گذشته، به صراحت از مشاركت نظامی اتیوپی در این حملات حكایت دارد.

تقریبا تمام كشورهای شاخ آفریقا در كشور جنگ زده سومالی حضور دارند. نیروهای كنیا كه از تجهیزات سنگین نظیر تانك و جت های جنگنده برخوردارند، در اواسط ماه اكتبر حمله وسیعی را علیه سومالی به اجرا گذاشتند. اكنون كه در حدود سه ماه از آن تاریخ می گذرد، نیروهای كنیا همچنان در حال مبارزه با نیروهای الشباب به ویژه در جنوب موگادیشو و در مرزهای شرقی كنیا هستند.

ماه گذشته، نیروهای جیبوتی وارد موگادیشو شدند و دولت سومالی به طور رسمی از آن ها خواست تا به نیروهای بروندی و اوگاندا كه طی دو سال گذشته به عنوان بخشی از 'ماموریت صلح بانی' اتحادیه آفریقا برای مبارزه با شبه نظامیان وارد سومالی شده بودند، بپیوندند.

علاوه بر این نیروها، آمریكا و فرانسه نیز در این نبردها مشاركت دارند. واشنگتن و پاریس از نیروهای كنیا و اتحادیه آفریقا حمایت نظامی كرده اند. هواپیماهای بدون سرنشین آمریكایی و نیروی دریایی فرانسه نیز در حملات نیروهای زمینی كنیا همكاری می كنند.

یك هفته پیش از اعزام نیروهای جیبوتی به سومالی، 'لئون پانه تا' وزیر دفاع آمریكا از این كشور دیدار كرد و در مورد 'كانون های تروریستی در سومالی و یمن' هشدار داد.

اتیوپی نیز به عنوان یكی از متحدان نزدیك واشنگتن محسوب می شود. دولت اتیوپی در آدیس آبابا با چراغ سبز بوش در سال 2006 و در جریان حملاتی با هدف براندازی 'اتحادیه محاكم شریعت اسلامی' كه در آن زمان در راس قدرت بود وارد میدان شد.

آخرین مداخله نظامی اتیوپی بدون مجوز واشنگتن نه تنها غیر ممكن است بلكه، بر عكس، آن چه كه به نظر می رسد نشان می دهد كه واشنگتن در حال برنامه ریزی حمله ای چند جانبه علیه شبه نظامیان سومالی است. برنامه آمریكا ارتباطی با مبارزه علیه تروریسم ندارد و از انگیزه های ژئوپولیتكی برای تسلط بر سومالی به عنوان كشوری استراتژیك در شرق آفریقا برخوردار است. از زمان سرنگونی حكومت دیكتاتوری 'زیاد باره' در سال 1991، كه تحت حمایت آمریكا قرار داشت، سومالی دو دهه است كه با درگیری و جنگ دست به گریبان است.

خطوط ساحلی سومالی كه به مسیرهای نفتی اصلی خلیج یمن و دریای سرخ مشرف است به همراه بی ثباتی همیشگی این كشور، همواره اغوا كننده واشنگتن برای به راه انداختن جنگ نیابتی در این منطقه بوده است. دولت تحت حمایت آمریكا در موگادیشو كه به فساد و بی كفایتی متهم است، نشان داده است كه قادر به اداره این كشور نیست. به رغم كمك های خارجی فراوان از سوی واشنگتن و حمایت نظامی از سوی دولت های همسایه كه همگی تحت حمایت واشنگتن هستند، دولت موگادیشو تنها توانسته كرسی قدرت مركزی خود را حفظ كند.

ورود نیروهای كنیا، اتیوپی و جیبوتی را می توان به منزله تلاش واشنگتن برای تشدید فشار های نظامی بر گروه الشباب دانست.

اما آن چه كه نگران كننده است این است كه جنگ های نیابتی آمریكا در شرق آفریقا می تواند به رقابت های وطن پرستانه دامن زده و از جنگی منطقه ای كه میان بازیگران متعدد كه ظاهرا همگی در یك جبهه، یا به عبارت دیگر در خدمت آمریكا هستند، نتایج معكوس به بار آورد.

در سال های اخیر، رهبری منطقه ای اتیوپی از سوی كنیا به چالش كشیده شده است. هر دو كشور از مرزهای مشترك با سومالی برخوردارند و پس از تعیین مرزهای این كشور مستعمره، هردو كشور مدعی مالكیت بخش هایی از نقاط مرزی سومالی هستند. با حمله نیروهای كنیا به سومالی در ماه اكتبر، سكوت دیپلماتیك اتیوپی بسیار چشمگیر بود. اتیوپی در سال 2006، پس از اعزام نیروهایش به سومالی تحت حمایت آمریكا متحمل شكست خفت باری شد.

با روی كردن آمریكا به كنیا به عنوان نماینده محبوبش، ظاهرا آدیس آبابا از این بابت رنجیده خاطر شده است.

منابع سیاسی كنیا در گفتگو با گلوبال ریسرچ اعلام كرده اند كه نایروبی (پایتخت كنیا) با اعزام نیروهایش به این كشور به بهانه كمك به برنامه آمریكا برای سركوب الشباب، در نظر دارد بخش عظیمی از منطقه 'جوبلاند'، واقع در جنوب سومالی را ضمیمه خاك خود كند. همچنین گزارش هایی نیز وجود دارد مبنی بر این كه سیاستمداران كنیا به طور پنهانی در حال انعقاد قرار دادهای نفتی با شركت فرانسوی 'توتال' در این منطقه از سومالی هستند. وجود آب شیرین از دیگر منابع طبیعی مهم برای كنیا در این منطقه است.

در حالی كه تمامیت ارضی سومالی به دلیل 20 سال نزاع و خشونت خانمان برانداز در معرض خطر قرار دارد و تلاش های آمریكا در جهت حمایت از دولت فدرال در این زمینه جوابگو نبوده است، می توان دریافت كه اتیوپی نیز منتظر فرصت است تا به این قائله بپیوندد.

هرچند وظیفه هماهنگ سازی درگیری ها در سومالی از طرف واشنگتن به صورت تلاشی برای تسلط در غالب نواستعماری جلوه گر می شود، اما خطر واقعی زمانی خود را نشان می دهد كه رقابت های منطقه ای ریشه دار بر سر نیابت واشنگتن و دستیابی به منابع طبیعی به ویژه در منطقه ای كه مستعد قطحی و خشكسالی است، به درگیری و رویارویی با یكدیگر بینجامد.