تنش گرم در میانه صلح سرد

به گزارش اسلام تایمز، موج اخیر خشونت فزاینده پلیس رژیم صهیونیستی در مسجد الاقصی، روابط پر تنش تل آویو با اردن را که متولی رسمی اماکن مقدس اسلامی و مسیحی در بیت المقدس به شمار می‌رود، پرتنش تر کرده است.

از سوی دیگر در هفته‌های گذشته، شهرک نشینان صهیونیستی با همراهی نیروهای نظامی به مسجدالاقصی حمله کردند. تصاویر منتشر شده در شبکه های اجتماعی نشان می دهد که پلیس اشغالگر از باتوم، گاز اشک آور، نارنجک های دودزا و گلوله های پلاستیکی علیه فلسطینی‌ها استفاده می کند. از سه هفته گذشته حداقل 450 فلسطینی بازداشت و دست کم 31 نفر زخمی شده اند.

حتی تنش در مسجدالاقصی باعث شلیک موشک از نوار غزه و جنوب لبنان و انتقام‌جویی از اشغالگران شد و تنش‌ها را تا جایی به پیش برد که بسیاری از کشورهای منطقه از جمله اردن خشونت نظامیان صهیونیستی در مسجدالاقصی را محکوم کردند.

اردن که در سال 1994 به طور رسمی روابط دیپلماتیک خود را با تل آویو عادی کرده است، در بیانیه‌ اخیر خود تل آویو را مسئول کامل تشدید تنش در بیت المقدس و در تمام اراضی فلسطینی اشغالی عنوان کرد. این افزایش تنش ها در حالی صورت می گیرد که اقدامات کابینه دست راستی جدید رژیم صهیونیستی به ریاست بنیامین نتانیاهو از قبل روابط با اردن را تحت تاثیر منفی قرار داده بود. برخی اعضا و وزرای کابینه نتانیاهو حتی اظهاراتی را درباره تشکیل «اسرائیل بزرگ» مطرح می‌کنند که در عمل به معنای نادیده گرفتن حاکمیت و اشغال کامل اردن است.

صلح سرد
از سوی دیگر در میان جامعه مدنی اردن روابط کاری با اسرائیل به شدت منفور است. بر اساس یک نظرسنجی در سال 2021، 80 درصد از اردنی‌ها گفته‌اند که آزادسازی سرزمین های فلسطینی از اشغال صهیونیست‌ها برای آنها اولویت و اهمیت حیاتی دارد. همچنین باید در نظر داشت که فلسطینی ها 60 درصد از جمعیت اردن را تشکیل می دهند که در جنگ های 1948 و 1967 از خانه و کاشانه خود به اردن رانده شدند.

حتی پس از حملات به الاقصی نیز، هزاران تظاهرکننده در امان در مقابل مسجدی در نزدیکی سفارت رژیم صهیونیستی تجمع کردند و از دولت اردن خواستند تا سفیر اسرائیل را اخراج کند. برخی دیگر از مقامات اردنی این درخواست را مطرح کرده‌اند تا به شهروندان اردنی اجازه دهند تا برای کمک به همسایگان فلسطینی خود به کرانه باختری رود اردن بروند. 

این درخواست‌ها در اردن حاکی از آن است که اردنی‌ها معتقدند که واکنش دولت آنها به اقدامات تل آویو بسیار کمرنگ و ناکافی است. نظرسنجی‌ها نیز نشان می‌دهد که اعتماد عمومی به دولت اردن – به ویژه کابینه وزیران – از بهار عربی 2011 به طور قابل توجهی کاهش یافته است. داده های پژوهشی شبکه Arab Barometer می گوید که تنها 43.3 درصد از مردم اردن در سال 2020 به دولت خود ابراز اعتماد کردند که نسبت به سال 2011 حدود 70 درصد کاهش یافته است.

در واقع باید در نظر داشت که صلح اردن با تل آویو اغلب به عنوان «صلح سرد» تعریف می‌شود، زیرا به دولت و همچنین نهادهای امنیتی محدود شده و جامعه مدنی اردن این صلح را رد می‌کند. «مریسا کرما»، مدیر برنامه خاورمیانه در مرکز ویلسون در این ارتباط می‌گوید: «صلح اسرائیل و اردن شامل جامعه مدنی یا مردم اردن نمی شود.

در حال حضر نیز اقدامات کابینه افراطی و تندرو نتانیاهو به خوراکی برای مخالفت‌های گسترده با عادی سازی روابط دیپلماتیک اردن و تل آویو تبدیل شده است و بعید است که دولت اردن بتواند افکارعمومی خود را درباره رابطه با تل آویو قانع کند، چون تندروها در تل آویو نقشه اشغال کامل کرانه باختری و حتی بخش‌هایی از اردن را نشان می‌دهند.»

معاهده صلح اردن در سال 1994 با اسرائیل در «عصر اسلو» امضا شد، زمانی که روند سازش بین رژیم صهیونیستی و سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) در جریان بود و از آن به عنوان راه حل دو دولتی فلسطین یاد می‌شد.

این معاهده اگرچه به وضعیت جنگی بین دو طرف پایان داد و زمینه همکاری در زمینه تجارت و گردشگری میان امان و تل آویو را ایجاد کرد و اختلافات بر سر منابع طبیعی را حل و فصل کرد و همچنین اردن را قادر ساخت که آب مورد نیاز خود را از رژیم اسرائیل خریداری کند، اما مخالفت افکارعمومی با تل آویو را کاهش نداد. معاهده سازش اسلو همچنین دروازه های کمک های اقتصادی و نظامی آمریکا را به اردن باز کرد، اما خصومت مردمی و جامعه مدنی اردن با اشغال اسرائیل همچنان پررنگ است.

چون در سه دهه گذشته راه حل دو دولتی برای فلسطین به بن بست رسیده و فراتر از آن اشغال کرانه باختری بیشتر و بیشتر شد، از این رو جامعه مدنی اردن هرگونه صلح و سازش با رژیم صهیونیستی را به شدت رد می‌کند و آن را بی فایده می‌داند.

وبگاه «جویش کارنت» گزارش می‌دهد که سال گذشته، یک نظرسنجی نشان داد که 94 درصد از مردم اردن با به رسمیت شناختن دیپلماتیک اسرائیل مخالف هستند. مخالفت با این معاهده تا حدی ناشی از ادامه اشغال از سوی تل آویو است.

تنش گرم
با وجود صلح سردی که میان اردن و رژیم صهیونیستی برقرار است، اما تنش‌ها میان دو طرف در بالاترین سطح قرار دارد. وزارت خارجه اردن روز یکشنبه اعلام کرد که یکی از نمایندگان پارلمان این کشور توسط اسرائیل به ظن قاچاق سلاح و طلا به کرانه باختری رود اردن بازداشت شده است.

به گفته وزارت خارجه اردن عماد عدوان، نماینده ۳۵ ساله پارلمان این کشور برای بازجویی درباره قاچاق سلاح و طلا به کرانه باختری در بازداشت به سر می‌برد. این نماینده پارلمان اردن عضو کمیته فلسطین در این نهاد قانونگذاری و یک وکیل دادگستری است. رسانه‌های اسرائیل گزارش داده‌اند که عماد عدوان در گذرگاهی بین اردن و کرانه باختری رود اردن که تحت کنترل اسرائیل است بازداشت شد.

از سوی دیگر، رسانه رسمی رژیم صهیونیستی موسوم به کان با انتشار توئیتی نوشت که به دلیل تنش بین اسرائیل و اردن در پی بازداشت «عماد العدوان»، نماینده پارلمان اردن در تل آویو، «ایمن الصفدی»، وزیر خارجه اردن، از پاسخ به تماس تلفنی «الی کوهن»، وزیر امور خارجه اسرائیل خودداری کرده است.

همزمان منابع سیاسی اردن اعلام کردند که اگر اسرائیلی‌ها به نقض‌ها و تجاوزاتشان ادامه بدهند اردن احضار سفیرش از تل‌آویو و اخراج سفیر رژیم صهیونیستی را بررسی می‌کند.  منابع سیاسی در اردن اعلام کردند: اردن در پرونده قیمومیت اماکن مقدس در قدس به همان موضع خود در راستای پروتکل‌های سال ۲۰۱۶ پایبند است.

اگر اسرائیلی‌ها به نقض‌ها و تجاوزات خود ادامه بدهند احتمالا دولت پیشنهاد پارلمان را برای اخراج سفیر اسرائیل از امان اجرا خواهد کرد. این منابع اعلام کردند: وزارت خارجه اردن احتمالا این اقدام را بررسی خواهد کرد. احتمالا قبل از اینکه راست گرایان اسرائیلی بخواهند پرونده قدس را قطعی کنند اردن سفیر خود را از تل‌آویو احضار خواهد کرد.

به نظر می‌رسد که دولت اردن از نارضایتی افکارعمومی نسبت به صلح و سازش با تل آویو باخبر است و از این رو تشدید تنش‌ها با تل آویو این فرصت را برای مقامات دولت اردن فراهم کرده تا با توجه به خواسته جامعه مدنی اردن، مواضع سختگیرانه‌تری را در قبال اشغالگران صهیونیست اتخاذ کنند.