خطِّ تهران-قاهره!

"هیثم بن طارق آل‌سعید" سلطان عمان 31 اردیبهشت ماه سال جاری به قاهره سفر و طی آن در دیدار با "عبدالفتاح السیسی" درخصوص برقراری دوباره رابطه میان تهران – قاهره رایزنی کرد.

تهران و قاهره در چند ماه اخیر از شرایط به وجود آمده برای برقرای رابطه استقبال کرده اند و احتمال این اقدام در آینده نزدیک دور از انتظار نیست، اقدامی که مطمئنا به نفع مردم دو کشور خواهد بود.

در این بین استقبال مقامات ایرانی به ویژه حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب و آیت الله رییسی رییس جمهوری اسلامی ایران بسیار حایز اهمیت است.

رهبر معظم انقلاب در دیدار سلطان عمان با ایشان با اشاره به اظهارات وی مبنی بر تمایل مصر برای ازسرگیری روابط با جمهوری اسلامی ایران، تأکید کردند: ما از این موضع استقبال می‌کنیم و مشکلی در این زمینه نداریم.

چندی پیش روزنامه "الشرق الاوسط" به نقل از منابع مطلع مصری اعلام کرده بود که کانال‌های ارتباطی میان تهران – قاهره بدون واسطه در جریان است.

به دنبال این موضوع یک منبع مصری مرتبط با این پرونده در گفت وگو با روزنامه الشرق الاوسط با بیان این که ارتباط میان قاهره - تهران متوقف نشده و اختلافات زیادی میان دو کشور وجود ندارد، به نقل از "محمد العرابی" وزیر خارجه پیشین مصر اعلام کرده که «موارد تعیین کننده روابط تهران - قاهره با دیگر طرف‌ها (ترکیه) متفاوت تر است و این روابط درحال حاضر عادی به نظر می‌رسد و قاهره از خیلی وقت پیش یک کاردار در سطح سفیر در ایران مستقر کرده است».

وی در عین حال گفته بود که در مرحله کنونی نیاز راهبردی برای تسریع روند در این راستا وجود ندارد و باید صبر کرد؛ قاهره در مقطع کنونی به ارزیابی‌های بیشتری نیاز دارد.

"تارک فهمی" استاد علوم سیاسی دانشگاه قاهره نیز در گفت وگو با الشرق الاوسط تاکید کرده بود که «زمان و سطح بیانیه ایران پس از اعلام رفع کدورت ها میان تهران – ریاض نشان داد که جمهوری اسلامی در راستای تقویت روابط خارجی خود در منطقه، دو نکته را مدنظر قرار داده است: اول کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و دوم مصر؛ بدین معنا که مشارکت و همکاری با عربستان می‌تواند درهای بسته روابط با تعدادی از کشورهای عربی را باز کند و در نتیجه مسیر برای یک توافق جامع مصالحه و آشتی هموار گردد».

فهمی نیز همچون العرابی تاکید داشته که هیچ اختلاف ریشه‌ای بین تهران – قاهره وجود ندارد.

رسانه روسی اسپوتنیک نیز طی مطلبی با اشاره به استقبال تهران از احیای روابط با قاهره اعلام کرده که عمان در حال پیشبرد روند آشتی بین دو طرف است و سفیر عمان در مصر خبر داده که ایران آمادگی ازسرگیری روابط با مصر را دارد و تهران آمادگی خود را برای حل تمام اختلافات از طریق میانجیگری عمان اعلام کرده است.

وی در این رابطه گفته که «در جریان سفر اخیر سلطان هیثم بن طارق به تهران که بعد از سفر به قاهره انجام شد، ایران از این تلاش‌ها استقبال و بر عزم خود برای از سرگیری روابط و کنار گذاردن مشکلات تاکید دارد، اقدامی که می‌تواند منافع مثبت خود را برای تمام منطقه به همراه داشته باشد».

روزنامه «الشرق الاوسط» نیز به نقل از منابع مطلع مصری نوشته که مقامات مصر هم همچون ایران بر تمایل تقویت روابط دوجانبه ابراز آمادگی کرده‌اند.

منابع مصری گفته اند که «قاهره امیدوار است روابط دوجانبه خود را با ایران به گونه ای توسعه دهد که با اصول و عوامل تعیین کننده سیاست حاکم بر سیاست های منطقه ای مصر سازگار باشد».

این منابع در ادامه مدعی شدند، سیگنال‌های مکرر ایران درباره توسعه روابط با مصر در مواضع مقامات و دیپلمات‌های ایرانی و در راس آن‌ها حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران بازتاب پیدا کرده است.

نبیل فهمی، وزیر امور خارجه سابق مصر نیز در مصاحبه با روزنامه «الشرق الاوسط» اعلام کرده که، آنچه اخیراً در مورد تمایل مصر به بهبود روابط (با ایران) نقل شده، یک موضع اصولی است و هر دو طرف تمایل به توسعه روابط دارند که این از سیگنال‌های مکرر ایران پیداست.

در همین راستا "اشرف العشری" مدیرمسئول روزنامه مصری «الاهرام» نیز جزئیات پیشنهادات هیثم بن طارق، سلطان عمان به سران مصر را در رابطه با احیای روابط مصر با ایران اعلام کرد.

وی در مصاحبه با شبکه سعودی «الحدث» به سفر اخیر سلطان عمان به مصر که وی بعد از آن راهی تهران شد، اشاره کرد و گفت: سلطان هیثم بن طارق در این سفر، به قاهره پیشنهاد داد تماس‌ها با تهران برای احیای روابط بین دو کشور از سرگرفته شود.

مدیرمسئول روزنامه الاهرام مصر در ادامه گفت که «طی سه ماه گذشته مذاکرات زیادی بین دو کشور با میانجی‌گری عراق انجام شد، اما به دلیل اصرار طرف مصری به یکسری شروط یا رویه‌هایی که تهران باید در پیش بگیرد، نتایج مطلوب حاصل نشد».

پیام احیای روابط بین ایران و مصر برای غرب
ادامه مذاکرات تهران – قاهره برای برقراری رابطه و انجام آن، در عین حالی که می تواند برای هر دو کشور و منطقه مفید باشد، برای جهان و منطقه نیز بسیار حایز اهمیت است.
مقامات تل آویو همچون مقامات واشنگتن از احیای روابط میان قاهره – تهران خشنود نیستند و این موضوع در چند سال گذشته کاملا به اثبات رسیده است.

"جمال الشلبی" استاد دانشگاه و تحلیلگر اردنی معتقد است که روابط مصر با ایران متأثر از روابط قاهره با واشنگتن است که همواره حمایت گسترده از سطح سیاسی، نظامی، دیپلماتیک و اقتصادی از آن داشته است.

وی در گفت وگو با العربی الجدید می افزاید که «این رابطه مرتبط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است که از زمان روی کار آمدن "عبدالفتاح السیسی" در مصر، رو به رشد بوده است».
به گفته الشلبی، در سایه تحولات در سیاست‌های آمریکا و رسیدن "جو بایدن" به قدرت در آمریکا و تنش در روابط با مصر و لو به شکل نهفته و ضمنی و در سایه توافق میان ایران و عربستان، جایی برای قطع روابط کنونی دو کشور ایران و مصر نیست.

وی می افزاید که «سفرسلطان هیثم بن طارق به مصر و موافقت مستقیم و علنی و سریع قاهره با برقراری رابطه با تهران، گواهی بر این است که قاهره متوجه شده که باید به سمت تهران متمایل شود و این وضعیت درباره ایران هم صادق است که اهمیت از سرگیری روابط با مصر را درک کرده است».

الشلبی تأکید کرده که «روابط میان دو کشور بزرگ مانند مصر و ایران پیامی به غرب است که جهان عرب و اسلام اهمیت پشت سر گذاشتن گذشته را درک کرده و صفحه جدیدی گشوده شده و نگاهی به آینده در همه زمینه‌ها به ویژه زمینه اقتصادی وجود دارد».

تاثیر برقراری رابطه تهران - ریاض بر رابطه ایران - مصر
انتشار خبر برقراری رابطه میان تهران – ریاض در ۱۹ اسفند ماه جاری و ادامه این مسیر با برقراری رابطه میان تهران – قاهره پس از چهار دهه می تواند مسیر روشنی در منطقه ایجاد کند، مسیری که مطمئنا برای حل موضوعاتی همچون فلسطین، سوریه، یمن، عراق و لبنان تاثیرگذار خواهد بود.

در همین راستا اظهار نظر "ناصر کنعانی" سخنگوی وزارت خارجه ایران که در نشست خبری ۲۲ اسفند ماه بیان شده بسیار قابل تامل است؛ وی تصریح کرده که «مصر، کشوری مهم است و تهران - قاهره برای هم در منطقه اهمیت قائلند و منطقه به ظرفیت مثبت و هم‌افزایی ایران و مصر نیاز دارد».

وی با بیان اینکه در حاشیه اجلاس بغداد ۲ در اردن گفت ‌وگوی کوتاه و مثبتی بین "حسین امیرعبداللهیان" وزیر خارجه ایران و "عبدالفتاح السیسی" رئیس جمهور مصر صورت گرفت، تصریح کرده که «در ارتباط با مصر معتقد به برداشتن گام‌های جدیدی برای ارتقای روابط هستیم، ولی همانطور که می دانید روابط بین کشورها در یک مسیر دوجانبه است و باید دید اراده کشور مقابل در چه مسیری است».

به اعتقاد کارشناسان مسایل منطقه، مطمئنا همگرایی ایران و مصر به عنوان دو کشور بزرگ منطقه با مانع تراشی ها و مخالفت های واشنگتن و تل آویو مواجه خواهد شد، ولی دو کشور یاد شده باید بر اساس منافع مردم خود و منطقه برای گسترش آن تلاش کنند و اختلافات جزیی را در راستای منافع مسلمانان کنار بگذارند تا از این راه کمکی به حل مشکلات کشورهایی همچون سوریه، عراق، لبنان، فلسطین و یمن نیز بشود و مردم این کشورها هم بتوانند در سایه صلح و آرامش به زندگی خود ادامه دهند.