عقب‌نشینی امارات از یمن؛ شمارش معکوس برای فروپاشی ائتلاف سعودی

 حدود ۱۵ ماه پیش بود که رژیم سعودی به صورت ناگهانی حملات ددمنشانه‌ای را علیه مردم بی دفاع یمن آغاز کرد. مسئولان این رژیم اعلام کردند که این حملات تحت عنوان عملیات «طوفان قاطعیت» انجام می شود که کشورهای مختلفی در آن مشارکت دارند.

سعودیها برای توجیه تجاوز نظامی آشکار به یمن و هدف قرار دادن مناطق مسکونی این کشور و کشتار بی وقفه غیرنظامیان ، اعلام کردند که عملیات نظامی خود را با درخواست رسمی «عبد ربه منصور هادی» رئیس جمهوری مستعفی و فراری یمن کلید زده اند.

امارات از جمله کشورهایی محسوب می شود که مدتی پس از آغاز عملیات «طوفان قاطعیت» علیه مردم یمن، به آن ملحق شد. مقامات اماراتی در ابتدا با هرگونه مشارکت در ائتلاف سعودیها برای حمله به یمن مخالفت می کردند اما با گذشت زمان ۳۰ جنگنده خود را برای مشارکت در این ائتلاف به یمن ارسال کردند. علاوه بر مشارکت هوایی نیروهای یمنی در جنگ علیه مردم بی دفاع یمن، پیاده نظام‌های امارات نیز وارد مرزهای مشترک عربستان و یمن شدند. بدین ترتیب امارات به عنوان یکی از فعال‌ترین کشورهای شرکت کننده در ائتلاف سعودی علیه یمن مطرح شد.

«احمد العسیری» سخنگوی عملیات موسوم به «عاصفة الحزم» (طوفان قاطعیت) تحت فرماندهی عربستان در خصوص مشارکت امارات در این عملیات پیشتر اعلام کرده بود: «امارات متحده عربی فعالانه در حملات هوایی علیه انصارالله و متحدانشان در یمن شرکت می کند». وی در ادامه به نقش پررنگ‌تر امارات در ائتلاف سعودی در مقایسه با دیگر کشورهای عضو آن اذعان کرده و تصریح می کند: «تمام کشوهای عضو ائتلاف در اقدامات جنگی مشارکت دارند، اما نیروهای هوایی امارات در این عملیات مشارکت فعال دارند».

با تمام این‌ها، «أنور قرقاش» وزیر خارجه یمن در سخنانی اعلام کرد که مأموریت نیروهای نظامی این کشور در یمن به اتمام رسیده است.وی در این خصوص ضمن اعلام عقب نشینی نیروهای نظامی امارات از یمن، تأکید کرد: «عملیات نظامی نیروهای اماراتی در یمن دیگر به پایان رسیده است». وزیر خارجه امارات همچنین اظهار داشت: «با وجود عقب نشینی نیروهای امارات از یمن، ما همچنان تحولات سیاسی را به دقت دنبال خواهیم کرد». از سوی دیگر، «محمد بن زاید» ولیعهد امارات ضمن تأیید خبر عقب نشینی نیروهای این کشور از یمن، اظهار داشت: «بخش کوچکی از نیروهای اماراتی در برخی مناطق از یمن باقی خواهند ماند».

بر اساس آنچه که در خصوص نقش بسیار فعال امارات در ائتلاف تحت رهبری رژیم سعودی علیه یمن گفته شد، عقب‌نشینی نیروهای نظامی امارت از یمن آن هم بدون اعلام قبلی و به صورت کاملا ناگهانی را می توان آغاز شمارش معکوس برای فروپاشی ائتلاف سعودی دانست. هر چند در طول ماه‌های اخیر اختلافات زیادی میان مقامات اماراتی و سعودی در یمن وجود داشته و دارد، اما برخی تحولات دیگر که اخیرا به وقوع پیوست نیز در عقب نشینی نیروهای اماراتی از یمن نقش برجسته‌ای دارند.

به نظر می رسد با توجه به تشدید اختلافات میان عربستان سعودی و امارات در یمن طی ماه های اخیر، مقامات اماراتی به دنبال یک فرصت مناسب برای نشان دادن عدم رضایت خود از ریاض بودند و در حال حاضر این عدم رضایت را با عقب کشاندن نیروهای خود از یمن به سعودیها اعلام کردند. اختلافات میان رژیم سعودی و امارات از آنجایی آغاز شد که این کشور در صدد سهم‌خواهی بزرگی در مقابل مشارکت فعال خود در عملیات نظامی علیه یمن برآمد؛ مسأله ای که به مذاق سعودیها و مزدوران آنها خوش نیامد.

اعزام نیروهای زمینی ارتش امارات به یمن آن هم در حالی که این کشور در ابتدا حتی با مشارکت هوایی در عملیات «طوفان قاطعیت» علیه مردم بی گناه یمن مخالف بود، اختلافات با رژیم سعودی را تشدید کرد. چراکه مقامات امارات نه با هدف حمایت از رژیم سعودی که به منظور جمع‌آوری غنائم جنگی و به دست آوردن سهم مشارکت فعال خود در عملیات «طوفان قاطعیت»، نیروهای خود را به یمن به طور عام و «عدن» به طور خاص اعزام کردند.

اعزام نیروهای زمینی ارتش امارات به عدن سرآغاز درگیری های شدید میان آنها و مزدوران رژیم سعودی در این استان شد. هرچند مقامات سعودی در ابتدا وجود چنین درگیری هایی را تکذیب کردند، اما با گذشت زمان و کشته شدن شماری از نیروهای ارتش امارات در این استان، رسانه‌های عربی بیش از پیش به وجود درگیری های نظامی در عدن میان دو طرف دامن زدند.

علت اصلی اختلاف مقامات اماراتی با مسئولان رژیم سعودی در یمن به دو عامل اساسی زیر بازمی‌گردد؛

۱ـ موقعیت جغرافیای استراتژیک یمن که مشرف بر دریای سرخ و اقیانوس هند است و به همین دلیل می تواند بسیاری از منافع مهم عربستان سعودی به وسیله آن تأمین شود.

۲ـ برخورداری یمن از میدان‌های نفتی عظیم به طوری که تسلط بر این میدان‌ها می تواند موجب دستیابی هرچه بیشتر سعودیها به منابع نفتی شود.

بر همین اساس، مقامات امارات اقدام به اعزام نیروهای زمینی ارتش خود به استان «عدن» کردند تا بدین ترتیب بتوانند در منافعی که سعودیها به دنبال تحقق آن هستند، سهمی داشته باشند. با این حال، ایستادن مزدوران سعودی در برابر آنها و وقوع درگیری های شدید میان دو طرف به بروز اختلافات عمیق میانشان منجر شد.

این اختلافات زمانی آشکار شد که «منصور هادی» رئیس جمهوری مستعفی و فراری یمن اقدام به برکناری «خالد بحاح» نخست وزیر دولت خود که مورد حمایت امارات بود، کرد. هادی پس از برکناری بحاح از سِمَت نخست وزیری دولت فراری‌اش، ژنرال «الأحمر» را به جای وی منصوب کرد؛ فردی که به سرسپردگی به سعودیها شُهره است. همین مسأله از یک سو اختلافات پنهان میان سعودیها و اماراتی‌ها را آشکار کرد و از سوی دیگر، خشم گسترده مقامات ابوظبی را به دنبال داشت.

با وجود اختلافات عمیق میان دو طرف بر سَر یمن، مقامات رژیم سعودی هیچگاه و در هیچ مناسبتی سخن از کنار گذاشتن امارات از ائتلاف تحت رهبری خود علیه یمن به میان نیاوردند، چراکه خود به خوبی می دانستند که کنار گذاشته شدن این کشور از جنگ علیه یمن خلأ جدی در روند عملیات نظامی ائتلاف ایجاد خواهد کرد. بر همین اساس، مدارا با اقدامات کارشکنانه نظامیان ارتش امارات و اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه به منظور ممانعت از دستیابی آنها به اهدافشان را بر تعلیق حضورشان در یمن ترجیح دادند.

با وجود اعلام رسمی عقب نشینی نیروهای نظامی امارات از یمن توسط «أنور قرقاش» وزیر خارجه این کشور، ولیعد ابوظبی اعلام کرده است که امارات بخش کوچکی از نیروهای خود را در برخی مناطق یمن حفظ می کند. به نظر می رسد که مقامات امارات با این ترفند (عقب‌نشینی نظامی و در عین حال حفظ برخی نیروهای خود در یمن) قصد دارند با یک تیر دو نشان را بزنند؛

اول اینکه سعودیها را به دلیل کارشکنی در مسیر تحقق منافع خود در یمن تحت فشار بگذارند تا شاید بدین ترتیب مقامات ریاض با ابوظبی وارد مذاکره و گفتگو شوند.

دوم اینکه با حفظ برخی نیروهای خود در بعضی از مناطق یمنی همچنان تحرکات سعودیها در یمن را رصد می کنند و در صورت لزوم به آن واکنش نشان خواهند داد.
 
افزون بر وجود اختلافاتی که منجر به عقب نشینی نظامیان اماراتی از یمن شد، عوامل دیگری از جمله شکست ائتلاف تحت رهبری رژیم سعودی در تحقق اهداف خود از حمله به یمن با گذشت ۱۵ ماه از آغاز تجاوز نظامی به این کشور نیز نمی تواند در تصمیم مقامات ابوظبی بی تأثیر بوده باشد. ائتلاف سعودی علیه یمن با مشارکت فعال امارات در طول ۱۵ ماه گذشته نه تنها موفق به بازگرداندن «منصور هادی» به قدرت در یمن نشد، بلکه از تسلط کامل بر استان «عدن» نیز عاجز مانده است. از همین روی، مقامات ابوظبی با تکیه بر این استدلال که «تا ابد نمی‌توان به جنگ در یمن ادامه داد»، نیروهای خود را پیش از غرق شدن بیشتر در باتلاق یمن، از این کشور خارج کردند.

علاوه بر این، بعید نیست که پس از گزارش اخیر سازمان ملل متحد در خصوص جنگ یمن و قرار گرفتن نام سعودیها در لیست سیاه این سازمان به دلیل کشتار کودکان یمنی ـ هرچند که پس از مدتی این مسأله منتفی شد ـ مقامات ابوظبی از تحت فشار قرار گرفتن احتمالی خود توسط سازمان ها و نهادهای بین المللی احساس نگرانی کرده و در نهایت تصمیم به خروج از یمن گرفته باشند.

در هر صورت می توان گفت، عقب‌نشینی نیروهای نظامی ارتش امارات از یمن به هر دلیلی که بوده باشد، از اختلافات با رژیم سعودی و تلاش برای نشاندن آن بر سَر میز مذاکره گرفته تا یقین پیدا کردن به شکست نهایی ائتلاف تحت رهبری سعودیها علیه یمن و یا احساس نگرانی از فشارهای احتمالی نهادهای بین الملی و جامعه جهانی، یک نتیجه واحد به دنبال خواهد داشت و آن تضعیف عملیات نظامی سعودیها در یمن خواهد بود، به ویژه اینکه امارات تاکنون نقش بسیار فعال و برجسته‌ای را در ائتلاف سعودی علیه یمن ایفا کرده و خلأ آن در این ائتلاف بدون شک در سطوح وسیعی احساس خواهد شد.

علاوه بر این، خروج نظامیان اماراتی از ائتلاف سعودی می تواند مقدمه خروج دیگر کشورها از این ائتلاف باشد؛ کشورهایی که به دلیل وابستگی به عربستان سعودی و یا هراس از آن همچنان به حضور خود در ائتلاف ادامه می دهند. خروج امارات از ائتلاف سعودی می تواند چنین کشورهایی را نیز در اتخاذ تصمیم مشابه جسورتر کند و این بدان معناست که مقامات ابوظبی به خوبی از ضربه سهمگینی که احتمال می رود تصمیمشان بر پیکره ائتلاف سعودی وارد خواهد آورد، به خوبی آگاه بودند؛ تصمیمی که موجب آغاز شمارش معکوس برای فروپاشی ائتلاف سعودی شد.


رامین حسین آبادیان