رویاپردازی محمد بن سلمان در ساخت شهر فناوری، اهداف و موانع

به گزارش اسلام تایمز، روزنامه «سبق» عربستان سعودی روز جمعه گذشته (13 بهمن) خبر از توافقنامه و قراردادهای جدید میان شرکت ملی نفت عربستان سعودی (Aramco) و شرکت «آلفابت» (Alphabet ) به‌عنوان شرکت مادر موتور جستجوی «گوگل» خبر داد. در این طرح در مورد ساخت یک مرکز فناوری بزرگ در عربستان که همانند طرح «دره سیلیکون» (Silicon Valley) سانفرانسیسکو آمریکا باشد، توافق شده است. به عقیده بسیاری از خبرگزاری‌ها ایده ساخت این مجموعه پس از سفر محمد بن‌سلمان در اواسط سال 2016 به دره سلیکون ولی در آمریکا حاصل شده است.

سیلیکون ولی (Silicon Valley) در بخش جنوبی خلیج سان‌فرانسیسکو در کالیفرنیای شمالی ایالات متحده‌ی آمریکا قرار گرفته است. این منطقه خانه‌ی بسیاری از بزرگ‌ترین شرکت‌های تکنولوژی دنیا از جمله اپل، سیسکو، گوگل، اچ‌پی، اینتل و اوراکل است. این دره به این دلیل دره سیلیکون نامیده می‌شود که در ابتدا محل حضور بسیاری از تولید‌کنندگان و نوآوران تولید تراشه بوده است، اما در نهایت به خاطر وجود کسب‌و‌کارهای مرتبط با تکنولوژی‌های پیشرفته (High-tech)، سیلیکون نامیده شد. امروزه این نام اصطلاحا به صنعت تکنولوژی‌های پیشرفته‌ی آمریکا اشاره دارد. با وجود توسعه‌ی مراکز اقتصادی تکنولوژی‌های پیشرفته‌ی دیگر در ایالات متحده و دنیا، سیلیکون ولی که یک‌سوم سرمایه گذاری‌های خطرپذیر آمریکا را به خود اختصاص داده است، هنوز هم قطب پیشتاز نوآوری و توسعه‌ی تکنولوژی پیشرفته محسوب می‌شود. سیلیکون ولی از اوایل قرن بیستم به خانه‌ی صنعت رو به رشد و پر جنب‌و‌جوش الکترونیک تبدیل شده است.

بنابر گزارش‌ها محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در کنار لری پیج ، مدیر ارشد و ریاست شرکت آلفابت نقش اصلی این توافق‌نامه را بر عهده‌ دارند. بر مبنای این توافق قرار است آرماکو به آلفابت در راستای ساخت یک مرکز داده نیز یاری برساند. هنوز مفاد دیگر این قرارداد همچون شیوه اجرا و مدیریت و همچنین میزان سرمایه‌گذاری‌ها و چگونگی تأمین بودجه آن مشخص نیست اما گمانه‌زنی‌ها در مورد این قرارداد بالاگرفته است.

اهداف عربستان :

طرح ساخت مرکز فناوری بزرگ در عربستان را می توان یکی دیگر از برنامه‌های محمد بن‌سلمان برای عملیاتی کردن سند چشم‌انداز عربستان 2030 قلمداد کرد؛ طرحی که عمده‌ترین هدف آن کاهش وابستگی اقتصادی عربستان سعودی به نفت اعلام می‌شود. پروژه‌هایی چون شهر رؤیایی نئوم و طرح احتمالی مرکز فناوری نشان می‌دهد یکی از اصلی‌ترین راهبردهای سعودی‌ها برای دست‌یابی به اهداف سند عربستان 2030 توجه ویژه به تکنولوژی است. از یک بعد بسیاری برآنند که رویای ولیعهد جوان سعودی آن است تا با اجرای طرح‌های فوق پیشرفته و همچنین جذب تکنولوژی های مدرن به عربستان، سیمای این کشور را از یک جامعه سنتی و عشیره‌ای به جامعه‌ای مدرن و تاحدودی غربی تغییر دهد که قرارداد مذکور در این راستا قابل خوانش است.

همچنین پیش‌ازاین محمد بن سلمان خبر از ساخت شهر فوق پیشرفته نئوم با بودجه‌ای بالغ‌بر 500 میلیارد دلار را داده بود.

به عقیده برخی از کارشناسان تلاش‌های عربستان برای گذار از اقتصاد نفتی می‌تواند تأثیر مثبتی برافزایش ارزش شرکت نفتی سعودی آرامکو در بورس بگذارد. این افزایش سهام نشان‌گر ابعاد دیگر از اهداف آرماکو از وارد شدن به این توافق می‌باشد. روزنامه «وال استریت ژورنال» آمریکا نیز در گزارشی پیش‌بینی کرد این پروژه آن‌قدر بزرگ خواهد بود که سهام آن در بازار بورس عربستان درج شود.

در بعدی دیگر هدف از این طرح جذب سرمایه‌های غیرنفتی به عربستان ذکر می‌شود. در همین راستا به‌زعم برخی از کارشناسان ارتباطات، این طرح در پی آن است تا عربستان را به مرکز اصلی اینترنت در غرب آسیا مبدل کند و این مهم موجب می‌شود عربستان درآمد هنگفتی را از ارائه خدمات اینترنتی به دیگر کشورهای این منطقه نصیب خود کند. چراکه در صورت تحقق این پروژه کشورهای منطقه برای اتصال به شبکه اینترنت نیازی به اتصال کابلی به اروپا ندارند. بر این اساس ولیعهد سعودی‌ها درصدد است تا از طریق این قرارداد همان‌گونه که گفته شد یکی از اصلی‌ترین اهداف سند عربستان 2030 یعنی افزایش درآمدزایی غیرنفتی عربستان را تحقق بخشد.

از جنبه ای دیگر تلاش‌های محمد بن سلمان طی دو سال اخیر به منظور فراهم کردن شرایط داخلی و بین الملی برای قبضه قدرت و کسب مقام پادشاهی در انجام اقدامات اصلاحی توسط وی بویژه در عرصه‌های اقتصادی و اجتماعی بسیار تاثیرگذار و پررنگ بوده است. اقداماتی همچون تاسیس مرکز فناوری و طرح بزرگ اقتصادی شهر نئوم علاوه بر ارائه چهره‌ای تحول‌خواه از محمد بن سلمان در میان رسانه‌ها و محافل سیاسی و دیپلماتیک غربی، رضایت شهروندان عربستانی را نیز می‌تواند در پی داشته باشد؛ بویژه اینکه مهمترین رقیب ایدئولوژیک داخلی سعودی‌ها یعنی جریان اخوانی، با استفاده از تفسیر ملایم‌تر در قبال دستاوردهای زندگی مدرن نسبت به قرائت خشک وهابیت، در طول های گذشته توانسته است نفوذ قابل توجهی درمیان جوانان عربستانی پیدا کند.

چشم‌انداز آلفابت برای حضور در عربستان:

مهم‌ترین هدف شرکت بزرگ آمریکایی آلفابت از حضور در عربستان سعودی به‌نوعی ورود به بازار تکنولوژی و اطلاعاتی خاورمیانه‌ است. آلفابت در رقابت با دیگر رقیبان خود همچون آمازون و ماکروسافت در عرصه حضور در مناطقی چون خاورمیانه عقب‌افتاده است. آمازون اخیراً درصدد تدوین برنامه‌‌ای برای ایجاد یک فروشگاه اینترنتی عظیم در بحرین است. از دیگر سو مایکروسافت نیز در تلاش است دو بانک داده‌ای بسیار بزرگ در آفریقا جنوبی ایجاد نماید. پروژه‌های آمازون و ماکروسافت موجب پیشی گرفتن این دو شرکت از آلفابت می‌شود. لذا آلفابت می‌خواهد با جلب نظر یکی‌ از ثروتمند‌ترین و به‌تازگی علاقه‌مند شده به تکنولوژی در خاورمیانه را جلب کند تا از طریق برنامه‌های مشترک بتواند از آمازون و مایکروسافت پیشی بگیرد.

درنهایت می‌توان بیان داشت آنچه برای شرکت‌های بزرگ غربی در عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیفه‌نشین مهم است میزان سود اقتصادی است که می‌توانند از سرمایه‌گذاری و حضور در این مناطق به جیب بزنند.

این در حالی است که عربستان در طی سال‌های اخیر به دلیل هزینه‌های زیاد ماجراجویی‌های منطقه‌ای سعودی‌ها و کاهش قیمت نفت با مشکل اقتصادی و کسری بودجه دست و پنجه نرم می‌کند به صورتیکه در طی ماه‌های اخیر دولت این کشور برای جبران این هزینه ها ازیکسو مجبور به افزایش قیمت بنزین و اعمال مالیات ارزش افزوده برکالا و خدمات و اجرای سیاست مبارزه با فساد اقتصادی ( بازداشت شاهزاده‌ها و گرفتن باج در ازای آزادی آنها) شد. بنابراین با توجه به وضعیت نه‌چندان مناسب اقتصاد عربستان رؤیاپردازی‌های محمد بن سلمان گرچه بر روی کاغذ توجیه اقتصادی دارد اما به‌شدت می‌تواند موجب بحران اقتصادی و افزایش فشار بر روی مردم عربستان گردد.