اين روزها صحبت از داعش در واقع صحبت از گروه تروريستي است که در ضعيفترين شرايط خود به سر ميبرد.در حال حاضر گروه تروريستي داعش بسياري از مناطق و قلمرو خود در عراق و سوريه را از دست داده و براساس برخي آمار تعداد اعضاي اين گروه به کمتر از ۳ هزار نفر رسيده است.
حال يک گزارش غربي از تلاش داعش براي بازسازي خود سخن ميگويد.در گزارش مرکز مطالعاتي سوفان، گفته شده است که داعش در تلاش براي بازگشت خود به ميدان، هدفش را بازگشت به سال ۲۰۱۳ قرار داده است. اين همان سالي است که داعش در قالب گروه تروريستي «القاعده عراق» فعاليت ميکرد و هدف خود را قتل عام و حمله به نيروهاي امنيتي عراقي قرار داده بود.
با اين حال داعش به سرعت توانست مناطقي از عراق و سپس سوريه را تحت اشغال درآورد و در سال ۲۰۱۴ خلافتش را در موصل اعلام کند.اما عمر خلافت داعش چندان طولاني مدت نبود و در حال حاضر که در سال ۲۰۱۸ به سر ميبريم، داعش بيش از يک گروه تروريستي فعال به عنوان يک گروه تروريستي در سايه اما تهديد کننده باقي مانده است.
با اين حال تلاش داعش براي بازگشت به سال ۲۰۱۳ براساس برنامههايي صورت ميگيرد که اين گروه تروريستي در آن سال دنبال کرد. در آن سال داعش که با نام القاعده عراق شناخته ميشد، با عضوگيري و برنامههاي تبليغاتي کمپيني را براي آزادسازي هزاران نفر از اعضاي زنداني خود در عراق به راه انداخت و در اين کمپين با تشويق به قتل سربازان و افسران پليس توانست فضاي ارعاب و ترس لازم را در ميان نيروهاي امنيتي ايجاد کند.
در حال حاضر نيز داعش اگرچه در مقايسه با گذشته داراي نيروهاي بسيار کمتري ميباشد، اما به مانند همان سالهاي قبل از تاسيس خلافت در موصل، تمرکز خود را بجاي تصرف دوباره سرزمين بر افزايش حملات و اقدامات تروريستي بويژه عليه نيروهاي امنيتي قرار داده و در برخي استانها و مناطقي که به زعم خود امکان عضوگيري دارد اقدام به ايجاد هستههاي پراکنده و کوچک نموده است.به اعتقاد نويسندگان اين گزارش، قتل و کشتار نيروهاي امنيتي يکي از آسانترين و در عين حال اثرگذارترين روشي است که داعشيها در شرايط فعلي که داراي نيروي کافي نميباشند، دنبال خواهند کرد تا از اين طريق بتوانند اعلام موجوديت وعضوگيري جديد را ادامه دهند.
پيتر مندويل، استاد دانشگاه جرج ماسون با تائيد گزارش مرکز سوفان ميگويد: اگرچه تصرف و اشغال دوباره زمين براي اعضاي داعش در شرايط فعلي به سختي قابل تصور است، اما اين گروه تروريستي همچنان ظرفيت به راه انداختن برخي شورشها يا توسعه بي ثباتيها در برخي مناطق خاورميانه دارا ميباشد.
به اعتقاد اين استاد دانشگاه وضعيت در زمين عراق تغيير نکرده که داعش بتواند بازگردد، اما ساخت اجتماعي عراق در صورت قطبي شدن و ايجاد شکافهاي داخلي ميتواند زمينه ساز قدرتگيري دوباره برخي گروههاي تروريستي بويژه داعش باشد.
به گفته مندويل تا زماني که کليد اصلاحات سياسي و امنيتي در دستان دولت مرکزي عراق باشد، امکان تحرکات و اقدامات تروريستي داعش بسيار محدود است و تثبيت موقعيت دولت بغداد نيز در اين شرايط ممکن خواهد بود.ديويد استرمان به عنوان کارشناس خشونت و تروريست نيز نظرات مشابهي دارد و معتقد است که استراتژي داعش براي بازگشت مبتني بر گسترش ناامني و بيثباتيهاي محلي از طريق هدف قرار دادن نيروهاي امنيتي است و لازم است تا اين تهديدات جدي گرفته شود.در گزارش مرکز سوفان، عمليات تروريستي ژانويه در بغداد نمونهاي از تلاش داعش براي عرض اندام در عراق به شمار ميرود که ادامه آن دور از انتظار نيست.
همچنين بخش مهمي از تحرکات داعش در ابتداي حضور خود در عراق از طريق فعاليتهاي تبليغي مجازي و حضور گسترده در اينترنت صورت گرفت که در حال حاضر نيز همين اطلاع رساني و تبليغات از سوي رسانههاي وابسته به داعش ادامه دارد. در واقع اگرچه داعش در عراق و سوريه توان و ظرفيت خود را روي زمين از دست داده، اما با وجود اين شرايط شکننده و بسيار ضعيف، اما رسانههاي وابسته به داعش همچنان فعال و در حال تهيه برنامه هستند.
علاوه براين وجود واحدهاي پولي ديجيتال و رمزگذاري شده از جمله بيت کوئين اين امکان لازم را براي داعش ايجاد کرده تا بتواند حمايت مالي از اعضاي تاثيرگذار خود را در سراسر جهان ادامه دهد. به عبارت ديگر داعش با وجود شکست در عراق و سوريه و ريزش قابل توجه اعضاي خود اما تلاش دارد تا انسجام سازمانياش را حفظ کرده و اين موضوع نشان دهنده تداوم تهديدات جدي از جانب اين گروه تروريستي است.با اين حال آن چه در گزارش مرکز سوفان به آن کمتر پرداخته شده نقش ثبات دولتهاي مرکزي در تضعيف گروه تروريستي داعش است. ترديدي نيست که تثبيت دولتها در بغداد و دمشق بزرگترين مانع تحرکات داعش خواهد بود و تنها با وجود دولت مرکزي مقتدر است که ميتوان تحرکات گروههاي تروريستي در منطقه از جمله داعش را محدود ساخت.