سفر تبلیغی «ارباب اره» ها به آفریقا ضد تبلیغی شد

حتی شیوه رسیدن بن سلمان به ولیعهدی پادشاه در عربستان نیز در دو سال پیش با جنجال بسیاری در داخل عربستان همراه بود و حال جنجال‌ها بر سر این شاهزاده جوان و ماجراجو به خارج از مرزهای عربستان سعودی کشیده شده است، تا آن‌جا که طی یک هفته گذشته چندین کشور عربی در خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد اعتراضات گسترده علیه ولیعهد عربستان بوده‌اند.

اعتراضات علیه ولیعهد عربستان در جریان تور منطقه‌ای او آغاز شد که از بحرین آغاز و در ادامه به کشورهای عربی شمال آفریقا نیز کشیده شد.
 
سفر پرحاشیه ولیعهد عربستان در منطقه

ولیعهد عربستان برای آغاز تور منطقه‌ای خود که آغاز نخستین سفرهای خارجی او بعد از رسوایی قتل جمال خاشقجی است، از سفر به امارات تور خود را آغاز کرد، اما همزمان اعلام کرد که به دیگر کشورهای عربی نیز از جمله بحرین، مصر و تونس نیز سفر خواهد کرد و حتی سخنگوی او گفت که مقصد همه سفرهای ولیعهد عربستان اعلام نخواهد شد، اما این سفرها در نهایت به آرژانتین برای شرکت در اجلاس گروه 20 ختم خواهد شد.

 در بحرین که رسانه‌ها و کلیه فعالیت‌های اجتماعی و گروه‌های سیاسی زیر نظر و سانسور شدید حاکمیت نزدیک به ریاض قرار دارد، امکان برپایی اعتراضات خیابانی علیه بن سلمان نبود، اما حداقل دو تشکل سیاسی این کشور شامل  جریان "الوفاء الإسلامی" و جنبش "آزادی‌ها و دموکراسی" در بیانیه‌ای تصمیم محمد بن سلمان ولیعهد سعودی برای سفر به این کشور را محکوم کردند.

سفر بن سلمان در امارات هم که سرکوب سیاسی در آن به مانند بحرین شدید و بسیار کنترل شده است، بدون جنجال صورت گرفت، اما در شمال آفریقا وضعیت برای ولیعهد عربستان بسیار متفاوت شد.

در مصر حداقل ۱۰۰ تن از روزنامه‌نگاران مصری مخالفت خود را با استقبال از محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در قاهره اعلام کردند و در بیانیه‌ای گفتند که از بن سلمان به دلیل اینکه ارزش‌های انسانی از جمله حق زندگی شهروندانش را نابود کرده، استقبال نمی‌کنند. همچنین جنبش مدنی دموکراسی مصر که شامل ۹ حزب و شخصیت سیاسی است با سفر ولیعهد سعودی به قاهره شدیدا مخالفت کرد و در بیانیه‌ای تحت عنوان "لا أهلا ولا سهلا" (خوش‌ نیامده است) ولیعهد سعودی را یکی از طراحان موضوع دو جزیره تیران و صنافیر مصر و واگذاری آن به عربستان دانستند.

اما شدیدترین اعتراضات علیه ولیعهد عربستان در تونس صورت گرفت و اتحادیه روزنامه‌نگاران با نامه‌ای سرگشاده به الباجی قاید السبسی رئیس جمهور این کشور به جنایات جنگی و ضد بشری رژیم سعودی علیه ملت یمن اشاره و تاکید کرد سفر بن سلمان با هدف پاک کردن پرونده خونین بن سلمان در پی دست داشتن وی در جنایات وحشیانه‌ای صورت می‌گیرد که آخرین آن ترور جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی در استانبول است. همچنین 50 وکیل و موسسه حقوقی تونس با امضای بیانیه‌ای خواستار محاکمه ولیعهد عربستان در دادگاه بین‌المللی شدند و فشارها علیه سفر بن سلمان به تونس تا آن‌جا ادامه یافت که ریاست جمهوری تونس برای جلوگیری از تنگنا قرار گرفتن ولیعهد عربستان، کنفرانس خبری وی را لغو کرد.

از سوی دیگر همزمان با تشدید اعتراضات مردمی علیه سفر «محمد بن سلمان» در تونس، دولت مغرب نیز اعلام کرد که با سفر «محمد بن سلمان» به این کشور مخالف است. در این ارتباط روزنامه «القدس‌العربی» نیز نوشت که مغرب پیشنهاد کرده بود به جای «محمد ششم» پادشاه مغرب، «رشید» برادر وی از ولی‌عهد سعودی استقبال کند و همین موضوع به لغو سفر ولیعهد عربستان منجر شد.

همزمان با تشدید این اعتراضات، در الجزایز نیز جمال بن عبدالسلام رئیس جبهه الجزائر الجدیده اعلام کرد که میان مواضع الجزایر و سعودی در خصوص مسئله فلسطین و تجاوز به سوریه و رابطه با ایران اختلاف وجود دارد و گروهی از هنرمندان و اندیشمندان تصمیم گرفتند با ارائه شکواییه‌ای به دادگاه اداری مانع سفر محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به الجزایر شوند.

براین اساس به نظر می‌رسد که برنامه سفرهای خارجی ولیعهد عربستان بطور کامل اعلام نشده و او تصمیم داشته علاوه بر امارات و مصر و تونس و بحرین به دیگر کشورهای عربی بویژه در شمال آفریقا نیز سفر کند، هرچند بدلیل گسترش اعتراضات مردمی علیه او این انجام این سفرها با اختلال روبرو شده است.
 
تبلیغات بن سلمان، ضد تبلیغات شد

آغاز تور سفرهای خارجی بن سلمان که پس از قتل خاشقجی صورت می‌گیرد و از کشورهای مختلف عربی حاشیه خلیج فارس تا شمال آفریقا را شامل می‌شود درست به این معناست که سعودی‌ها تلاش دارند تا نشان دهند که رسوایی قتل خاشقجی به انزوای عربستان منجر نشده و ریاض همچنان در منطقه نقش پررنگی را دنبال خواهد کرد، حال آن که به راه افتادان اعتراضات در کشورهای عربی و لغو سفر بن سلمان به برخی از این کشورها و حتی تنظیم شکایت از او در تونس بیش از هرچیز بن بست در سیاست خارجی فعلی سعودی را نشان داد و در حقیقت مشخص شد که برخلاف انتظار رهبران ریاض، سیاست خارجی فعلی عربستان بویژه در منطقه با چالش مشروعیتی گسترده‌ای روبروست.

حتی ممکن است بن سلمان با سفر به کشورهای منطقه بدنبال این بوده است که با ایجاد موج خبری پیرامون این سفرها در واقع فشارافکارعمومی و فضای خبری احاطه شده در ارتباط با قتل خاشقجی را به مسائل دیگری از جمله موضوع سفر خود منحرف کند و در واقع جریان رسانه را بدست گیرد. شاید از همین رو نیز شبکه العربیه وابسته به عربستان سعودی در ابتدای آغاز سفرهای بن سلمان با پوشش زنده و لحظه به لحظه این سفرها در کشورهای عربی تلاش داشت تا اخبار این سفر را برجسته و در واقع بسیار داغ جلوه دهد، اما حقیقت آن که، رسانه‌های بین‌المللی بیش از پوشش خبری دیدارهای بن سلمان با مقامات رسمی کشورها، اخبار حواشی این دیدارها که شامل اعتراضات و مخالفت‌ گروه‌های مختلف با این سفرها بود را منعکس کردند و حتی در تونس بن سلمان اجازه حضور همه خبرنگاران را در جلسه کوتاه خبری نداد و هیچ خبرنگاری اجازه سوال از او را پیدا نکرد و از آن طرف همزمان رویترز گزارش داد که معترضان تونسی ولیعهد عربستان را "ابو منشار" یا "جناب اره" خطاب می‌کنند و براین اساس این سفرها بیش از پیش باعث تخریب چهره بن سلمان شد.
 
دست خالی برای معامله قرن
در عین حال همزمانی سفرهای منطقه‌ای بن سلمان با برخی تحرکات صهیونیست‌ها در منطقه باعث شده تا این سفرها به منزله مقدمه چینی ولیعهد عربستان برای اجرای پیشنهاد مورد نظر تل آویو و واشنگتن در مورد فلسطین به نظر رسد.
این مسئله البته با توجه به معامله ولیعهد عربستان با ترامپ قابل تحلیل است، چون در ماجرای قتل خاشقجی با وجود برخی انتقادات اولیه کاخ سفید از مقامات بلندپایه عربستان در ماجرای قتل خاشقجی و حتی بعد از آن گزارش سیا که در آن نقش مستقیم بن سلمان در این قتل را تائید می‌کرد، اما شاهد چرخش کامل ترامپ و اعضای تیم او در مورد پیگیری ماجرای قتل خاشقجی هستیم و رئیس جمهور آمریکا و وزیرخارجه‌اش آشکارا بر لزوم حمایت از ولیعهد عربستان در منطقه سخن می‌گویند. در این صورت به اعتقاد بسیاری بن سلمان با تیم ترامپ وارد معامله شده تا در ازای حمایت کاخ سفید از ولیعهد جوان عربستان، این ولیعهد جوان زمینه اجرای طرح مورد نظر واشنگتن یعنی همان معامله قرن فلسطین را در منطقه فراهم کند و حال بن سلمان با سفر به کشورهای منطقه و اعطای رشوه‌های مالی به سران برخی از این دولت‌ها (از جمله اهدای سپرده‌ای به مبلغ دو میلیارد دلار  به بانک مرکزی تونس که روزنامه المصور عربستان از آن خبر داد) زمینه بقای خویش را با اجرای معامله قرن و تداوم حمایت آمریکا بدست آورد.

اما ولیعهد عربستان در واقع دست به قمار خطرناکی زده که نه تنها با این سفرها نمی‌تواند زمینه ساز اجرای معامله قرن در منطقه را فراهم کند، بلکه با وجود حمایت خارجی آمریکا اما در داخل نیز به شدت وضعیت متزلزلی را دارا می‌باشد.
به عبارت دیگر مخالفت‌ها با عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی در منطقه بسیار زیاد و حتی میان کشورهای شیخ نشین خلیج فارس نیز به شدت اختلاف نظر وجود دارد و در حالی که بحرین و امارات به تبعیت از عربستان موافق نادیده گرفتن حقوق فلسطین هستند، اما در مقابل در کشورهایی همچون قطر و کویت مخالفت‌های گسترده‌ای با موضوع رابطه با تل‌آویو نشان می‌دهند. در شمال آفریقا نیز از جمله در تونس به عنوان یکی از لیبرال‌ترین کشورهای عربی، احزاب طرفدار فلسطین حتی از میان احزاب چپ بسیار قوی و فعال عمل می‌کنند و در واقع هیچ زمینه‌ای برای اجرای معامله قرن و یا عادی سازی رابطه با رژیم صهیونیستی وجود ندارد و سودان نیز به تازگی ضمن تکذیب گزارش برخی رسانه‌ها در مورد مذاکرات محرمانه با رژیم صهیونیستی، بر اختلافات عمیق مذهبی و ایدئولوژیک با صهیونیست‌ها تاکید کرده است.

لذا سفرهای بن سلمان در منطقه و شمال آفریقا تغییری در مخالفت‌ها با عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی ایجاد نخواهد کرد و از این رو ولیعهد عربستان پس از سفر به آرژانتین دست خالی به ریاض بازخواهد گشت. بازگشتی که همزمان است با افزایش موج مخالفت‌های داخلی علیه او و انتشار برخی اخبار غیررسمی پیرامون احتمال تغییر بن سلمان از مقام ولیعهدی توسط شورای بیعت خاندان سعودی و این جز به معنای نزدیک شدن بن سلمان به پایان کار سیاسی‌اش نیست.