خاص‌گرایی فرهنگی و بازتولید هویت‌های دینی: با تأکید بر جنبش بیداری اسلامی

جهانی­ شدن، فرایندی چندبُعدی است که یکی از ابعاد اصلی آن، بُعد فرهنگی است. گرچه جهانی­ شدن غالباً به معنی یکسان‏ سازی فرهنگی در جهان تلقی می­ شود، اما در کنار این مسئله نباید از بازتولید هویت ‌و فرهنگ اسلامی چشم‏ پوشی­ کرد. برخلاف دیدگاه رایج که جهانی­ شدن را موجب عام ‏گرایی و یکسان­ سازی فرهنگی می ‏داند، شواهد نشان­ می­ دهند، پیشرفت در فناوری ارتباطات و گسترش خودآگاهی­ های هویتی، موجب تسهیل در بازتولید هویت­ های فرهنگی مختلف شده ­است. بر همین اساس، این مقاله پس از نگاهی مختصر به پدیده جهانی­ شدن و بیان برخی ویژگی‌های آن سعی ­دارد تا با دسته‌بندی دو دیدگاه عمده در زمینه جهانی­ شدن فرهنگ، برخی ابهام­ ها را بزداید؛ در دیدگاه اوّل، به جهانی ­شدن فرهنگ به معنای هژمونی فرهنگ غربی (امپریالیسم فرهنگی) یا حاکمیت فرهنگ آنگلو- آمریکایی و نقد آن پرداخته­ خواهد­شد و در دیدگاه دوم، به جهانی­ شدن فرهنگ و به موازات آن، بازتولید هویت اسلامی در چارچوب نظریه خاص‏گرایی فرهنگی پرداخته­ می‏ شود. نوشتار حاضر، پس از بررسی هریک از این دو نگرش‌، نتیجه­ می‌گیرد که دیدگاه دوّم به ­رغم بهره ­مندی از برخی ایرادها توانسته است درکی بهتر از پویش و بازتولید بیداری اسلامی را درخصوص فرایندهای ناشی از جهانی­ شدن فرهنگ ارائه ­دهد.

برای دریمافت کامل مقاله کلیک کنید