علل و نتایج حمله اسرائیل به غزه

اخیرا دو حادثه در فلسطین اشغالی رخ داد و منجر به تصمیم رژیم صهیونیستی در حمله به باریکه غزه شد. نخستین علت، مساله همگرایی فتح و حماس است. بعد از شکست روند سازش بین تشکیلات خود گردان و اسرائیل، در حقیقت تشکیلات خودگردان تلاش کرد برای بازسازی اعتبار خود، موافقنامه همکاری با حماس را امضا کند. این موافقنامه منجر به تشکیل یک دولت وحدت ملی شد.

این امر نشان می دهد رویکرد تشکیلات خودگردان به سمت ساز و کارهای مبارزاتی در حال پیشرفت است و تلاش می کند تا از ظرفیت حماس برای مقابله با اسرائیل استفاده کند. موضوع دیگر ربایش سه یهودی شهرک نشین (که پس از بیست روز جسد آنان در اطراف شهر الخیلیل در کرانه غربی پیدا شد) است. در این راستا رژیم صهیونیستی درصدد است از انزوای سیاسی خارج شده و از قتل سه یهودی شهرک نشین استفاده کرده و این امر را بهانه ای برای حمله مجدد به غزه قرار دهد.

در کنار این باید گفت تجربه گذشته ثابت کرده است که هر گاه رژیم صهیونیستی با انزوای داخلی و منطقه ای روبرو شده، برای برون رفت از این انزوا بحران سازی جدیدی را آغاز کرده است.

جریان های داخلی رژیم صهیونیستی و نگاه به حمله به غزه

حزب لیکود، حزب شاس و اسرائیل بیتنا، احزاب افراطی اسرائیل هستند. همچنین در درون آنها شخصیت های افراطی مانند لیبرمن، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی، وجود دارد. این احزاب مایلند که ارتش رژیم صهیونیستی کار حماس را یکسره کرده و شرایطی را فراهم کند که ارتش اسرائیل سریعا به غزه حمله و تمام رهبران حماس و جهاد اسلامی را به شهادت رساند.

اکنون آنها فشار زیادی بر نتانیاهو وارد می کنند تا ارتش حمله خود را به گونه گسترده بر ضد غره آغاز کند. یعنی به نظر می رسد که احزاب افراطی اسرائیل، نتانیاهو را جهت حمله به غزه تشویق تشویق می کنند تا حماس و جهاد اسلامی را از بین ببرد.

در مقابل این حمله از سوی بخشی از احزاب میانه رو مانند حزب کار مورد قبول نیست و آنان به دنبال این امر هستند که ارتش اسرائیل را از حمله زمینی به غزه منع کنند. آنها می کوشند شرایطی را فراهم کنند تا نوعی آتش بس اعلام گردد، زیرا احزابی مانند حزب کار و کادیما، به خوبی می دانند که ممکن است حماس از تمام توان موشکی خود برای حمله به رژیم صهیونیستی استفاده کند.

چرا که هزینه مالی و ضرر روزانه ناشی از حمله اسرائیل به غزه، یک میلیارد دلار است. همچنین تعطیلی فرودگاه بن گوروین و مرکز اقتصادی و مالی رژیم صهیونیستی موجب شده وضعیت اقتصادی این رژیم فلج گردد. ضمن آنکه بیش از سه میلیون نفر به مدت یک هفته در پناه گاه ها به سر برده اند و فعالیت اجتماعی اسرائیل نیز فلج شده است.

نگاهی مقایسه ای به جنگ با اسرائیل و غره

در سال 2008 جنگ بیست و دو روزه و در سال 2012 جنگ هشت روزه رخ داده است، اما به نظر می رسد شرایط کنونی غزه با سال 2008 یا 2012 متفاوت شده است. اکنون با گذشت تقریبا شش سال از جنگ اولیه، حماس از تمام ظرفیت خود برای بهبود توان موشکی خود استفاده کرده است.

همچنین پاسخ موشکی حماس به تجاوزات رژیم صهیونیستی موجب شده حمله زمینی ارتش اسرائیل به غره با تاخیر صورت گیرد. حماس اخیرا و برای نخستین باز از موشک های آر صد وسی با قدرت پرتاب و برد حدود 130 کیلومتر بهره برده و توانسته است فرودگاه بن گوریون، اطراف نیروگاه دیمونا، مقر نخست وزیر رژیم صهیونیستی و ساختمان کنست را هدف قرار دهد. در گذشته حداکثر برد موشک های حماس نود کیلومتر بود، اما اکنون بیش از 130 کیلومتراست و تمام فلسطین اشغالی را در بر می گیرد.

در این بین از آنجایی که اطلاعات جاسوسی رژیم صهیونیستی نسبت به توان موشکی حماس بسیار پایین است، آنها کاملا غافلگیر شده و با احتیاط بیشتری در مقابل حمله زمینی به غره عمل می کنند. به نظر میرسد که اگر اسرائیل این بار به صورت زمینی به غره حمله کند، جنبش های مبارز فلسطینی از جمله حماس، تدابیر جدیدتری را اتخاذ کنند و این احتمال و جود دارد که نیروگاه اتمی دیمونا را هدف موشک های دوربرد خود قرار دهند و یک فاجعه بزرگ در منطقه رخ دهد.

گذشته از این، اکنون همه جنبش های جهادی فلسطین در پی تشکیل جبهه ای واحد بر ضد اسرائیل هستند. یعنی از نظر میدانی و سیاسی، شرایط غزه در مقایسه با شش سال و یا دو سال گذشته (که حماس توانست نقشی بازدارنده را بر ضد اسرائیل ایفا کند) بهتر شده و توانسته توان خود را افزایش دهد. یعنی اگر در گذشته اختلافاتی بین رژیم صهیونیستی و تشکیلات خودگردان یا بین فتح و حماس و جهاد اسلامی وجود داشت، اکنون همه اختلافات برطرف شده و طیف های فلسطینی به گونه واحد بر ضد اسرائیل مبارزه می کنند.

جنبش فتح و توافقنامه ی آشتی با حماس و نگاه به حمله اسرائیل به باریکه غزه

علیرغم تلاش رژیم صهیونیستی برای از بین بردن وحدت حماس و تشکیلات خود گردان، اکنون تشکیلات خود گردان، حماس و همه ی جنبش های فلسطینی به این نتیجه رسیده اند که همگرایی و همبستگی ملی می تواند آنها را در کسب امتیارات بیشتری از رژیم صهیونیستی یاری کند.

در این بین، ضعف ساختاری این تشکیلات و احزاب سیاسی فلسطین به نفع اسرائیل خواهد بود، لذا این احزاب و طیف های سیاسی سعی خواهند کرد که جایگاه خود را در داخل تقویت کنند. در همین راستا اخیرا تشکیلات خودگردان از کشورهای عربی خواست که نشست فوق العاده ای در سطح وزیران خارجه برگزار کنند. لذا اکنون تشکیلات خودگردان در کنار حماس قرار دارد و از حماس و جهاد اسلامی حمایت میکند و هیچگونه اختلافی میان طیف های سیاسی فلسطین وجود ندارد.

رویکرد بازیگران مختلف منطقه ای به حمله اسرائیل به غزه

هر چند کشورها ی عربی بنا به درخواست تشکیلات خود گردان از شورای امنیت خواستند که تشکیل جلسه دهد، اما این جلسه تشکیل و با شکست مواجه شد. حتی شورای امنیت هم نتوانست بیانیه ساده ای صادر کند.

در واقع کشورهای عربی سکوت اختیار کرده اند و تنها برخی با صدور بیانبه ای این حمله را محکوم کرده اند. چرا که کشورهای عربی به قدری فلج شده اند که هیچ گونه تصمیم و واکنشی از خود نشان نمی دهند.

متاسفانه مصر دروازه های رفح را بر روی مردم فلسطین بسته و از ورود مجروحان جلوگیری میکند. درکنار این، سازمان همکاری های اسلامی هم نتوانسته حتی بیانیه ای صادر کند. در واقع نهادهایی مانند سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب ناتوان و اعراب در خواب مطلق فرو رفته اند و هیچ گونه واکنشی نشان نمی دهند.

در این بین رویکرد ترکیه دو گانه است. از یک سو ارتباطات پنهانی با اسرائیل دارد و از سوی دیگر به صورت رسانه ای این حمله را محکوم می کنند. در حقیقت دولت رجب طیب اردغان یک موضع شفاف درقبال اسرائیل اتخاذ نکرده است و تنها به بیانیه و اظهار نظر رسانه ای اکتفا کرده و لذا انتظار زیادی از دولت ترکیه نمی رود.

این نشان می دهد که مردم غزه و فلسطین و جنبش های جهادی باید بر امکانات بومی و محلی خودشان تکیه و با رژیم صهیونیستی مبارزه کنند.

بازیگران بین المللی و نگاه به بحران کنونی غزه

در شرایط کنونی روسیه درگیر مسائل اوکراین است. لذا به دلیل مشکلات امنیتی، خیلی به بحران غره وارد نشده است. آمریکا و اتحادیه اروپا هم از حملات اسرائیل به غزه حمایت می کنند. همچنین، هرچند برخی دیگر از کشورهای اروپایی این حمله را محکوم کردند، اما حمله موازی و انتقادها ی شدیدی هم از حماس داشتند. آنها حمله اسرائیل به باریکه غزه را به عنوان دفاع از خود تلقی و حماس را محکوم می کنند. لذا به نظر میرسد که آمریکا و اتحادیه اروپا در کنار رژیم صهیونیستی قرار دارند.

طرح حمله زمینی اسرائیل به باریکه

غزه و پیامد های آن

اگر رژیم صهیونیستی به غزه حمله زمینی کند، قطعا وضعیت دگرگون خواهد شد و حماس سیاست توازن وحشت را در مورد رژیم صهیونیستی به کار خواهد گرفت و حساس ترین مناطق نظامی اسرائیل را هدف قرار خواهد. در این راستا اگر اسرائیل به غزه حمله کند، در باتلاقی فرو خواهد رفت که خروج از این باتلاق بسیار مشکل خواهد بود.

در واقع در طول یک سال حاکمیت اخوان المسلمین در مصر، حماس به سلاحهای پیشرفته تری دست پیدا کرده و توانسته موشک های بیشتری را از طریق مرزهای مصر وارد فلسطین اشغالی کند. لذا به نظر می رسد الان حماس ابتکار عمل بیشتری در اختیار دارد و با داشتن موشک هایی با برد بیشتر و همچنین افزایش توان دفاعی، قدرت بیشتری یافته است.

همچنین با اینکه اسرائیل سعی می کند که از طریق گرفتن اطلاعات، به وضعیت و توانمندی حماس دست پیدا کند، اما اخیرا ثابت شده که اطلاعات دستگاههای اطلاعاتی اسرائیل از حماس و جهاد اسلامی، بسیار کم و ضعیف است. به همین دلیل حمله موشکی به نیروگاه دیمونا، ژنرالهای های اسرائیل را غافلگیر کرد. همچنین اگر موشک های حماس به نیروگاه دیمونا اصابت کند، تشعشعات این نیروگاه با قدمت 50 ساله می تواند برای مصر، اردن، سوریه و فلسطین خطر آفرین باشد.

اگر اسرائیل به غزه حمله کند، کشورهای عربی در تنگنا قرار خواهند گرفت و سکوت این کشورهای عربی و رژیم های عرب منطقه موجب می شود که ملت ها به هویت واقعی این رژیم ها پی ببرند. لذا کشورهای عربی مایل نیستند که اسرائیل وارد غزه شود و در یک جنگ طولانی درگیر شود.

به همین دلیل رژیم های عربی به شدت نگران یک جنگ فرسایشی در غزه هستند و از شورای امنیت خواستند که جلسه تشکیل بدهد. ولی این شورا هم نتوانست کاری انجام دهد. به نظر میرسد حمله ارتش اسرائیل به غزه و طولانی شدن جنگ، بسیاری از پرده ها را باز خواهد کرد و شرایطی فراهم خواهد شد که چهره های واقعی رژیم های عربی مخصوصا دولت السیسی آشکار شود.
به نظر می رسد الان حماس ابتکار عمل بیشتری در اختیار دارد و با داشتن موشک هایی با برد بیشتر و همچنین افزایش توان دفاعی، قدرت بیشتری یافته است.

در بعد دیگری با توجه به حملات روزهای گذشته بر ضد باریکه غزه، این حملات بر باریکه غزه تاثیر دارد. باریکه غزه سالهاست که در محاصره است و با توجه به شرایط دردناک زندگی در در غزه، این حملات به کشتار بیشتر مردم بی دفاع غزه منجر خواهد شد.

در بعدی دیگر، حماس و جهاد اسلامی این آمادگی را دارند که با استفاده از تجربه خودشان، آسیب هایی به رژیم صهیونستی وارد کنند. الان روزانه یک میلیارد دلار ضرراقتصادی و مالی متوجه اسرائیل شده و طولانی شدن جنگ ممکن است اسرائیل را دچار یک بحران اقتصادی در آینده کند.

سناریوهایی آینده حمله اسرائیل به باریکه غزه و بحث میانجیگری

برخی کشورهای عربی و حتی آمریکا و خود رژیم صهیونستی و تشکیلات خود گردان، تلاش می کنند تا از طریق واسطه قرار دادن برخی کشورها (مانند مصر) این بحران را مهار کنند. زیرا طولانی شدن این بحران و حمله هوایی و توپخانه ای به غزه، به کشتار بیشتر مردم فلسطین منجر خواهد شد و این مسئله افکار عمومی جهان عرب و جهان اسلام را علیه کشورهای مرتجع منطقه تحریک خواهد کرد.

در این شرایط، بعد از آتش بس، فشارها به تشکیلات خود گردان و حماس برای بازگشتن به میز مذاکره با اسرائیل، بیشتر خواهد شد. یعنی هر چند که حماس در هیچ شرایطی با رژیم صهیونستی مذاکره نخواهد کرد، اما فشارهای بین المللی برای وادارکردن تشکیلات خودگردان به از سر گیری مذاکرات افزایش پیداخواهد کرد.

لذا به نظر می رسد که ما بار دیگر درآینده پس از آتش بس احتمالی، شاهد شروع روند مذاکرات سازش بین تشکیلات خودگردان و اسرائیل باشیم.

دکتر حسن هانی زاده