توازن قوا در غرب آسیا به نفع ایران و روسیه است

چندی پیش وزیر امور خارجه ترکیه پس از حمله تروریستی به مسجد مصر، پیام تسلیت رسمی برای رئیس جمهور مصر ارسال نمود؛ این در حالی بود که ترکیه و مصر به علت حمایت ترکیه از اخوان المسلمین دارای روابط تیره هستند.

تحلیلگران بر این باور هستند که ترکیه تلاش می کند جهت کاهش فشارها بر اخوان المسلمین با مصر روابط نزدیک تر برقرار نماید.

در خصوص این مسائل خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور «رابرت بیانچی» انجام داده که در ادامه می آید. «رابرت بیانچی» استاد علوم سیاسی و حقوق بین‌المللِ دانشگاه «شیکاگو» و محقق میهمان در دانشگاه ملی سنگاپور است.

وی دانش آموخته دانشگاه شیکاگوی آمریکاست و سابقه تدریس در دانشگاه های شیکاگو، قطر، دانشگاه آمریکایی قاهره و دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا را نیز دارد. او عضو سازمانهای مختلف بین‌ المللی بوده و در برنامه نفت در برابر غذای سازمان ملل متحد نیز مشارکت داشته است. کتاب اخیر او «جهانی شدن اسلامی» نام دارد که به بررسی افزایش نقش کشورهای اسلامی در نظام بین الملل مبتنی بر چندفرهنگ‌گرایی می‌پردازد. «گروه های ذی نفوذ و توسعه سیاسی در ترکیه» دیگر کتاب اوست که از سوی انتشارات دانشگاه «پرینستون» منتشر شده است.

*در حمله تروریستی اخیر در مصر،ترکیه ضمن تسلیت به دولت سیسی یک روز هم عزای عمومی اعلام کرد. با توجه به تیرگی روابط دولت اردوغان با دولت سیسی که اخوان المسلمین را تروریستی می داند دلیل رویکرد اخیر آنکارا چیست؟

ترکیه و مصر تمایل دارند تنش های متقابل را کاهش دهند، زیرا هر دو کشور سعی می کنند توازن متغیر سریع قدرت را در خاورمیانه که به طور قوی به نفع ایران و روسیه است تا به نفع عربستان و امریکا، متعادل کنند.

قاهره و آنکارا از کاهش نفوذ خود در منطقه و کاهش نفوذ بر مردمشان می ترسند. ترکیه از روابط رو به رشد مصر با همسایگان غیر دوستانه خود به ویژه یونان، قبرس و روسیه هراس دارد. در عین حال مصر احساس می کند به طور فزاینده با تهدیدات امنیتی طولانی مدت در صحرای سینا، لیبی، سودان و اتیوپی مواجه می شود.

به همین دلیل اردوغان و السیسی تمایل دارند عداوت خود را کنار گذاشته و بر گسترش روابط بهتر با کارگزارن قدرت ایرانی و روسی، کسانی که احتمالا آینده های آنها را شکل می دهند، تمرکز کنند.

*برخی معتقد هستند دلیل نزدیک شدن آنکارا به دولت سیسی وساطت برای کاهش فشار بر اخوان مصر است. نظر شما چیست؟

ترکیه نمی تواند به زندانیان اخوان المسلمین در مصر کمک چندانی کند. السیسی تلاش نموده، کشورهای خارجی از جمله همه کشورهای اروپایی به جز انگلیس را نسبت به اخوان المسلمین بدبین کند. ترکیه به تدریج تلاش می کند تا روابط خود را با مصر عادی نموده تا اینکه بتواند به سمت روابط بهتر و مسائل بزرگتر در خاورمیانه، آفریقا و اوراسیا حرکت کند.

*از حیث معادلات منطقه ای آیا نزدیکی اردوغان به دولت مصر از بیم نزدیکی بیشتر مصر به عربستان نیست؟

شاید. اما باید گفت که ترکیه و مصر در نزاع بین عربستان و قطر، طرفهای مخالف هستند. اما آنها در مورد سوریه بعد از جنگ و این موضوع که اسد باید برکنار شود، همگام هستند. وقعیت این است که مصر به پول عربستان نیاز دارد تا بتواند زنده بماند، به ویژه در حال حاضر که صنعت توریسم آن در پی ترس از وقوع حملات تروریستی آسیب دیده است.

ترکها می توانند مصر را به اعتماد کردن به مجموعه وسیع اهداکنندگان بین المللی تشویق کنند، اما عربستان به عنوان یکی از حامیان اصلی قاهره، علی رغم فراز و نشیب در روابط دیپلماتیک آنها، باقی خواهد ماند.

*جان کری وزیر خارجه پیشین آمریکا اعلام کرده که در زمان اوباما دولت مصر به واشنگتن برای حمله نظامی به ایران فشار وارد می کرد. دلیل این رویکرد تهاجمی دولت مصر چه بوده است؟

کری خاطر نشان کرد که عربستان و اسرائیل از طرفداران مصمم جنگ علیه ایران بودند. مبارک از این طرح حمایت نکرده و حتی نزد کری اعتراف کرد که مصر چنین حمله ای را به طور علنی محکوم خواهد کرد، بدون توجه به آنچه رهبران مصر در خفا گفته اند.

کری و مبارک توافق کردند که ایران هسته ای باعث ترویج سلاح هسته ای در سراسر منطقه خواهد شد. هر دو بر این باور بودند که دیپلماسی بهترین گزینه برخورد با ایران بوده و جنگ گزینه آخر محسوب می شود.

*یکی از کشورهایی که از بهبود روابط ایران و مصر هراس دارد عربستان و تا حدی ترکیه است. نقش این کشورها را در تداوم مخاصمات ایران و مصر چقدر ارزیابی می کنید؟

ترکیه نسبت به عربستان سعودی به تحکیم روابط خود با ایران و مصر از اعتماد به نفس بیشتر برخوردار بوده و انعطاف بیشتری دارد. برای سعودی ها، ایران یک دشمن مخرب بوده اما برای ترکها، ایران یک شریک بالقوه در مدیریت دولتهای خاورمیانه و واسطه روابط آنها با قدرتهای خارجی است.

مصر ضعیف ترین و آسیب پذیرترین این کشورها بوده اما رهبران آن در ایجاد تعادل در دیپلماسی قدرت در شرایط چند قطبی دارای مهارت فوق العاده هستند.